Whakatāne

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Modelo:Xeografía políticaWhakatāne
Imaxe
Localización
Mapa
 38°S 177°L / -38, 177Coordenadas: 38°S 177°L / -38, 177
Reinos da CommonwealthNova Zelandia
RexiónRexión da Baía de Plenty
DistritoDistrito de Whakatāne Editar o valor em Wikidata
Capital de
Poboación
Poboación16.850 (2023) Editar o valor em Wikidata (3,79 hab./km²)
Xeografía
Superficie4.441 km² Editar o valor em Wikidata
Identificador descritivo
Código postal3120 Editar o valor em Wikidata
Fuso horario
UTC+12 (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata

Whakatāne é unha vila situada na rexión da Baía de Plenty, na Illa Norte de Nova Zelandia, a 90 quilómetros ao leste de Tauranga e 89 quilómetros ao nordeste de Rotorua. A cidade está situada na desembocadura do río Whakatāne. O distrito de Whakatāne é a autoridade territorial que abrangue a cidade, así como a área ao sur e ao oeste da cidade, excluíndo o enclave do distrito de Kawerau.

Historia[editar | editar a fonte]

Ocupación maorí[editar | editar a fonte]

A zona onde se atopa a cidade leva moito tempo poboado. Os pā maorís (aldea fortificada maorí) da zona remóntanse aos primeiros asentamentos polinesios, que se estima que foron ao redor do ano 1200. Segundo a tradición maorí, Toi-te-huatahi, máis tarde coñecido como Toi-kai-rakau, desembarcou en Whakatāne cara ao ano 1150 na procura do seu neto Whatonga. Ao non atopalo, instalouse na localidade e construíu un pā no punto máis alto do promontorio agora chamado Whakatāne Heads, con vistas á cidade actual. Uns 200 anos despois, a waka (canoa) Mātaatua desembarcou en Whakatāne.[1]

O nome maorí Whakatāne ten fama de conmemorar un incidente acontecido despois da chegada da canoa Mātaatua. Os homes desembarcaran e a canoa comezou a ir á deriva. Wairaka, unha muller líder dixo: "Kia whakatāne au i ahau" ("Actuarei coma un home") e comezou a remar, algo que ás mulleres non se lles permitía facer. Coa axuda das outras mulleres salvouse a canoa.[2] Os esforzos de Wairaka son conmemorados cunha estatua de bronce dela na desembocadura do río Whakatāne, que foi instalada en 1965.[3][4]

O profeta maorí Rua Kenana Hepetipa reúnese co primeiro ministro Joseph Ward en Whakatāne, 1908.

A rexión ao redor de Whakatāne tivo importancia durante as guerras de Nova Zelandia de mediados do século XIX, en particular polo incidente Völkner. O seu papel culminou en 1869 coas incursións das forzas de Te Kooti e algúns dos seus poucos edificios foron arrasados, o que provocou que unha policía armada quedara estacionada enriba da cidade durante un tempo. A praia de Whakatāne acolleu tamén unha reunión histórica o 23 de marzo de 1908 entre o primeiro ministro Joseph Ward e o profeta e activista maorí Rua Kenana Hepetipa.[5] Kenana afirmaba ser o sucesor de Te Kooti.

Asentamento europeo[editar | editar a fonte]

A vila de Whakatāne (arredor da década de 1910).

A cidade foi un notable centro de construción naval e comercio desde 1880, e coa drenaxe do pantano de Rangitāiki para crear terras de cultivo produtivas a partir de 1904, Whakatāne creceu considerablemente. A principios da década de 1920, foi a cidade de máis rápido crecemento do país durante un período duns tres anos e isto viu a introdución da electricidade por primeira vez. A fábrica de cartón de Whakatāne comezou como unha pequena operación en 1939[6] e continúa funcionando ata o día de hoxe.

O río Whakatāne tivo unha vez unha ruta moito máis longa e tortuosa ao longo do bordo occidental da área urbana de Whakatāne, tras ser desviado significativamente na década de 1960, eliminando algúns dos seus meandros máis ondulados para axudar a evitar inundacións e facilitar a expansión da cidade. Quedan restos do curso de auga orixinal como o lago Sullivan e a lagoa Awatapu. A ponte orixinal de formigón de ferro construída en 1911 na chamada Bridge Street foi demolida en 1984 e substituída pola ponte de Landing Road.[7]

Demografía[editar | editar a fonte]

Whakatāne tiña en 2023 unha poboación urbana de 16 850 habitantes,[8] o que a converte na 33ª área urbana máis grande de Nova Zelandia e na terceira área urbana máis grande da baía de Plenty, despois de Tauranga e Rotorua. Outras 21 950 persoas viven no resto do distrito de Whakatāne. Ao redor do 42% da poboación identifícase como de ascendencia maorí e o 66% como de ascendencia europea/pakeha, en comparación co 17% e o 72% a nivel nacional (algunhas persoas identifícanse con varias etnias).

Gráfica de evolución demográfica de Whakatāne entre 2006 e 2023
Fontes:[8]

Clima[editar | editar a fonte]

Datos climáticos para Whakatāne, Nova Zelandia
Mes Xan Feb Mar Abr Mai Xuñ Xul Ago Set Out Nov Dec Anual
Media máxima en °C 24 24 23 21 18 15 15 15 17 19 21 22 19,5
Media diaria en °C 19 19 18 15 12 10 9 10 12 14 16 18 14,3
Media mínima en °C 14 14 13 10 7 5 4 5 7 9 11 13 9,3
Chuvia media mm 111 100 142 108 124 148 134 153 131 116 119 149 1 535
Media de horas de sol mensuais 248,0 197,8 186,0 180,0 155,0 150,0 155,0 155,0 180,0 217,0 210,0 217,0 2 250,8
Fonte #1: The Weather Network[9]
Fonte #2: World Climate Guide[10]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. ↑ McLintock, A. H. (1966). "An Encyclopaedia of New Zealand". Arquivado dende o orixinal o 27 de setembro de 2007. Consultado o 24 de agosto de 2006. 
  2. ↑ "The legend of Wairaka and the naming of Whakatāne". Arquivado dende o orixinal o 27 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  3. ↑ "Wairaka Statue". Whakatane.info. Arquivado dende o orixinal o 21 de xaneiro de 2019. Consultado o 21 de xaneiro de 2019. 
  4. ↑ "The Lady on the Rock". Whakatane.com. Arquivado dende o orixinal o 21 de xaneiro de 2019. Consultado o 21 de xaneiro de 2019. 
  5. ↑ Binney, Judith (1996). "Rua Kenana Hepetipa meeting with Joseph George Ward on the beach at Whakatāne, March 1908". Te Ara – the Encyclopedia of New Zealand. Arquivado dende o orixinal o 21 de xaneiro de 2019. Consultado o 21 de xaneiro de 2019. 
  6. ↑ "Whakatāne Board Mill". Arquivado dende o orixinal o 24 January 2012. Consultado o 2 October 2012.  Parámetro descoñecido |url-status= ignorado (Axuda)
  7. ↑ Skelton, H (2002) Pictures from the Past- Bay of Plenty, Volcanic Plateau & Gisborne. Wyatt and Wilson Print, Christchurch; pg 76.
  8. ↑ 8,0 8,1 "Subnational population estimates (RC, SA2), by age and sex, at 30 June 1996-2023 (2023 boundaries)". Statistics New Zealand. Consultado o 3 de maio de 2024. 
  9. ↑ "Climate Statistics for Whakatāne, New Zealand". Consultado o 16 de maio de 2012. 
  10. ↑ "Whakatāne Climate Guide, New Zealand". Arquivado dende o orixinal o 5 de marzo de 2013. Consultado o 29 de maio de 2013. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Whakatāne&oldid=6726881»