Aloidendron dichotomum

Reino:	Plantae Clado: Trachaeophytas Clado: Angiosperms Clado: Monocots
Orde:	Asparagales
Familia:	Asphodelaceae
Subfamilia:	Asphodeloidea
Tribo:	Aloeae
Xénero:	Aloidendron
Especie:	Aloidendron dichotomum (Masson) Klopper & Gideon F.Sm.^[1]

Mapa de distribución de A. dichotomum (azul claro) no sur de África.

Sinonimia^[1]

Aloe dichotoma Masson
Rhipidodendrum dichotomum (Masson) Willd
Aloe ramosa Haw
Aloe montana Schinz
Aloe dichotoma var. montana, (Schinz) A.Berger

Aloidendron dichotomum, antes chamada Aloe dichotoma, é unha planta suculenta alta e ramificada con aspecto de árbore, aínda que en realidae está relacionada cos áloes. É nativa do sur de África, concretamente da rexión do Cabo Setentrional de Suráfrica e de partes do sur de Namibia.

Nomes

O nome local na lingua do pobo san é choje. Os san utilizaban as pólas desta planta para facer alxabas para gardar as súas frechas, unha vez que lle quitaban o interior deixándoas ocas. Como alxaba en inglés se di quiver, de aí vén o nome local inglés que se lle dá na zona, quiver tree ou 'árbore das alxabas'. O epíteto do nome científico "dichotomum" refírese á ramificación dicótoma da planta. A especie anteriormente estaba clasificada no xénero Aloe como Aloe dichotoma, pero estudos filoxenéticos aconsellaron separala no xénero Aloidendron co nome Aloidendron dichotomum en 2013.^[2]

Especies relacionadas

A. dichotomum está moi relacionada con outras dúas especies, A. pillansii e A. ramosissimum, que viven nas mesmas zonas áridas do Richtersveld e no deserto de Namibia na zona da fronteira entre Suráfrica e Namibia. Ás tres especies déronlles diferentes cualificacións na Lista de especies ameazadas da IUCN: 'vulnerable' para A. dichotomum, 'en perigo crítico' para A. pillansii e 'en perigo' para A. ramossisimum.

As tres especies poden distinguirse por algunhas características ben aparentes. En A. pillansii, as inflorescencias colgan por debaixo das follas máis baixas, en vez de creceren ergueitas. A. ramosissimum é considerablemetne máis pequena, chegando dificilmente a máis de 2 m de altura, polo que ten aspecto de arbusto. Aínda que hai unha gradación entre a forma arbórea de A. dichotomum e a arbustiva de A. ramosissimum, a relativamente peculiar poboación de A. pillansii está separada polo seu diferente tempo de floración, polo que non se hibrida coas outras dúas especies.^[3]

Distribución e conservación

Un dos poucos exemplos de bosque espontáneo de A. dichotomum é o Quiver Tree Forest, a uns 14 km ao norte de Keetmanshoop, en Namibia. Outro está localizado no Cabo Setentrional, Suráfrica, en Gannabos.

En gran parte da súa área de distribución este especie está en declive. A modelización da distribución de Aloidendron dichotomum en Suráfrica e Namibia contribuíu a comprender a necesidade de que haxa áreas protexidas en resposta ao cambio climático. Os declives desta especie nesas áreas foron confirmados recentemente por estudos de campo.^[4]

Cultivo

Aloidendron dichotomum cultívase en áreas áridas de todo o mundo para crear paisaxe. A lenta velocidade de crecemento e a relativa rareza da planta fan que sexa bastatnte cara. Tamén é relativamente difícil facela crecer fóra do seu hábitat natural.

En cultivo require un solo de area mineral grosa extremadamente ben drenado (preferiblemente con algo de marga e fariña de ósos para mantela activa e en crecemento), clima solleiro, boa aireación e moi pouca auga, principalmente en inverno (como ocorre nos desertos con chuvias de inverno). Nos raros casos en que está pouco regada, as follas enróscanse e empezan a morrer polas puntas; isto non é letal para a planta, mais indica que está relativamente seca.

É bastante proclive a sufrir infestacións de áfidos e outros insectos entre as follas e isto acentúase cando non está a pleno sol e exposta a un movemento de aire fresco constante. As plantas mantidas en interiores requiren frecuentes tratamentos contra estas pragas. Ás veces engádese funxicida para protexela da podremia.

Pode propagarse por semente e (con máis dificultade) por gallos ou estacas. Os gallos deben ser secados completamente durante varias semanas nunha zona sombreada antes de plantalos.^[5]

En películas

A árbore aparece na película de Stanley Kubrick "2001: A Space Odissey".^[6]

Galería

A. dichotomum no Parque Nacional Namib-Naukluft, Namibia.
En floración.
No sur de Namibia.
Crecemento dunha planta xove desde maio a agosto.
No canón do río Fish, Namibia.
Bosque de A. dichotomum preto de Keetmanshoop, Namibia, polo serán.
Philetairus socius aniñando nun A. dichotomum. Provincia do Cabo norte, Suráfrica.
En flor no Parque Nacional Augrabies, Suráfrica.
Con flores en maio. Parque Nacional Augrabies, Suráfrica.
Espécimes entre rochas doleritas preto de Keetmanshoop.
Primeiro plano da codia.