Saltar ao contido

Palmeira (botánica)

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
(Redirección desde «Arecaceae»)
Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Palmeira.
Palmeira Phoenix reclinata no Parque de Castrelos, en Vigo.

As palmeiras ou palmas son árbores da familia Arecaceae, anteriormente coñecida como Palmae ou Palmaceae, a única familia botánica da orde Arecales. Pertencen a esta familia plantas moi coñecidas, como o coco, e contén cerca de 205 xéneros e 2.500 especies. Distribúense por todo o mundo, mais están centralizadas nas rexións tropicais e subtropicais.

O xénero máis común da familia é Areca, cuxa especie máis coñecida é a Areca catechu, unha palmeira de Malaisia.

Caracteres

[editar | editar a fonte]

As palmeiras son plantas perennes, arborescentes, iípicamente cun talo cilíndrico non ramificado chamado estípite, chegando a acadar grandes alturas.

Non son consideradas árbores porque todas as árbores posúen o crecemento do diámetro do seu talo para a formación do toro, que produce a madeira, e isto non acontece coas palmeiras.

O zume dalgunhas especies de arecáceas é tradicionalmente fermentada para producir o viño de palma ou viño de palmeira, moi apreciado e coñecido en Mozambique co nome de sura (onde, ademais de ser bebido, é tamén empregado como fermento na fabricación de pans e bolos). O buriti (Mauritia flexuosa) tamén é fermentado (entre outras formas de consumo), dando orixe ao viño de buriti. No Brasil a Palmeira imperial (Roystonea oleracea (Palmae)), plantada en 1809 por D. João VI, tornouse o "símbolo do Imperio", a mediados do século XIX. En Angola o viño de palmeira é coñecido como "marufo".

Follas

[editar | editar a fonte]

As follas son pinnuladas ou palmadas, con pecíolos longos, ás veces con espiñas.

Flores

[editar | editar a fonte]

Inflorescencias, xeralmente axilares, grandes, paniculadas e envoltas por bráctea desenvolvida na forma de quilla que moitas veces son leñosas. As flores son numerosas, pequenas, unisexuais. Androceo con 6 estames dispostos en 2 series de 3. Estaminodios frecuentemente presentes. Xineceo de ovario súpero, tricarpelar.

Taxonomía

[editar | editar a fonte]

A familia foi recoñecida pola APG III (2009), o Linear APG III (2009) asignoulle o número de familia 76. A familia xa fora recoñecida pola APG II (2003).

No sistema APG III atópase na orde monotípica Arecales, subclase Commelinidae, clase Monocotyledoneae. O sistema de clasificación APG II, que non emprega nomes formais por riba do nivel de orde, colocábaa dentro do clado das comelínidas, que se mantiña dende a publicación do sistema APG de 1998 até a actualidade.

Sistemas anteriores colocaban o grupo na subclase Arecidae (Cronquist, 1981) ou na superorde Arecanae (Dahlgreen, Thorne).

O nome Arecales, formado de acordo coas normas do Código Internacional de Nomenclatura Botánica a partir do xénero tipo Areca (que inclúe a palma de betel, Areca catechu) é de uso relativamente recente. As nomenclaturas tradicionais usaban o nome descritivo Principales, do latín as primeiras.

Como excepción á regra de prioridade, para esta familia pódense aínda utilizar os antigos nomes usados por Linneaus: Palmae para a familia e Principales para a orde. Os nomes Palmáceas ou Palmaceae son rexeitados polo Código Internacional de Nomenclatura Botánica. Son chamadas palmeiras, ás veces palmas, en Galicia.

A extensa familia posúe 200 xéneros, 2780 especies. Os xéneros máis representados son Calamus (370 especies), Bactris (200 especies), Daemonorops (115 especies), Licuala (100 especies), e Chamaedorea (100 especies).

A seguir, algúns xéneros da familia, con algunhas das súas especies, a súa autoría botánica e os nomes comúns, principalmente segundo se utilizan nos distintos países de fala hispana e lusa (principalmente as designacións nas linguas propias do Brasil, de onde son oriundas).

Aiphanes caryotifolia (H.B.K.) J.C.Wendl. - Mararay (Venezuela, Ecuador e Colombia)
Astrocaryum aculeatissimum - Brexaúva; Brejaúva (Brasil).
Astrocaryum aculeatum G.Mey. - Tucumá; Tucumã (Brasíl); Cumare (Venezuela e Colombia)
Astrocaryum gynacanthum - Mumbaca.
Astrocaryum jauari - Xuarí; Juari (Brasil).
Astrocaryum standleyanum - Guerregue, Wérregue, Chunga (Chocó).
Astrocaryum vulgare - Tucún; Tucum (Brasil).
Bactris gasipaes Kunth - Pupuña. Pupunha, pupunheira (Brasil); Chontaduro (Perú, Colombia e Venezuela)
Bactris brongniartii - Cubarro, palma de Cubarro, albarico.
Bactris guineensis (L.) H.E.Moore
Copernicia australis - Carandá.
Copernicia prunifera - Carnaúba, carnaubeira, carnaíba.
Copernicia tectorum- Sará, palmiche (Colombia e Venezuela)
Chamaedorea pauciflora - Iakake (Miraña)
Chamaerops humilis L.: palmeira anana, palmiteiro (España, sur de Portugal).
Desmoncus polyacanthos -Matamba, Bejuco alcalde (Venezuela e Colombia)
Desmoncus mitis- Ataxadanta. Atajadanta (Amazonas).
Elaeis guineensis Jacq. - Palma de aceite, palma de Guinea, dendeceiro. Dendezeiro, palmeira-de-óleo-africana, aabora, aavora, palma-de-guiné, dendém (en Angola), palmeira-dendém ou coqueiro-de-dendê.
Elaeis oleifera (H.B.K.) Cortes - Nolí (Venezuela e Colombia)
Euterpe edulis Martius - Palmiteiro, izara, palmito doce. Içara, juçara, jiçara, palmito-juçara, palmito-doce, palmiteiro e ripeira (Brasil).
Euterpe oleracea - Azaí. Açaí, uaçaí, açaí-branco, açaí-do-pará, açaizeiro, coqueiro-açaí, iuçara, juçara, palmiteiro, palmito, piná e tucaniei (Brasil).Murrapo, Palmito, Naidí, Palmiche, Manaca (Colombia e Venezuela).
Euterpe precatoria - Asaí, Palmiche, Palma Manaca (Colombia e Venezuela)
Geonoma deversa - Goguire de centro de monte (Uitoto), Tataba (Miraña)
Geonoma macrostachys - Ucsha (Ecuador), Palmiche (Perú)
Iriartea deltoidea - Bombona, Bombonaje, Corneto, Trompeto, Barrigona, Cachudo (Venezuela e Colombia)
Jessenia bataua Burret Nome correcto: Oenocarpus bataua
Jubaea chilensis (Molina) Baill. (Chile)
Jubaeopsis caffra Becc. - Palmeira do Pondo.
Howea forsterana (C.Moore & F.Muell.) Becc.
Leopoldina piassaba- Piasaba. Chiquichiqui (Colombia), Málama (Vaupés), Piassava (Brasil), Fibra.
Lepidocaryum tenue - Pui, Caraná, Erere (Uitoto)
Livistona australis (R.Br.) Mart.
Lodoicea maldivica - Coco das Seicheles. Coco de mer (Seychelles), Coco de mar (español).
Manicaria saccifera Gaertn. - Napa (Panamá e Colombia) o Cabecinegro (Colombia)
Mauritia minor Burret
Mauritia flexuosa L.f. - Burití. Moriche (Venezuela), Canangucha (Colombia), Aguaje (Ecuador). Buriti, coqueiro-buriti, buritizeiro, miriti, muriti, muritim, muruti, palmeira-dos-brejos, carandá-guaçu e carandaí-guaçu (Brasil).
Oenocarpus bataua- Seje, Milpesos (Colombia), Milpé, Komaña (Uitoto), Ungurahua (Perú)
Phytelephas seemanii - Tagua, Palma Tagua. Palma de marfil.
Phoenix canariensis Chabaud- Palmeira das Canarias.
Phoenix dactylifera L. - Datileira.
Syagrus romanzoffiana - Xeribá. Jerivá, baba-de-boi, coco-catarro, coqueiro, coqueiro-jerivá, coquinho-de-cachorro e jeribá (Brasil).
Syagrus cearensis - Catolé.
Trachycarpus fortunei (Hook.) H.Wendl. - Palmeira de abano
Washingtonia filifera (Linden) H.Wendl. Palmeira de saia, palmeira de California.
Washingtonia robusta, palmeira de abano mexicana

A clasificación a seguir foi proposta por N.W.Uhl e J.Dransfield en 1987 en Genera palmarum: unha clasificación baseada no traballo de Harold E. Moore, Jr. (pero ver novas clasificacións como a de Asmussen et al. 2006):

A lista de todos os xéneros da familia botánica Arecaceae en Xéneros e tribos de Arecaceae.

Sinonimia

[editar | editar a fonte]

Sinonimia, segundo o APWeb (visitado en xaneiro de 2009):

  • de Arecales: Cocosales Dumort. - Arecanae Takht. - Arecidae Takht. - Phoenicopsida Brongn.
  • de Calamoideae: Calamaceae Perleb, Lepidocaryaceae O.F.Cook
  • de Nypoideae: Nypaceae Le Maout & Decne.
  • de Coryphoideae: Borassaceae Schultz Sch., Coryphaceae Schultz Sch., Phoeniciaceae Burnett, Sabalaceae Schultz Sch.
  • de Ceroxyloideae: Phytelephaceae Perleb,
  • de Arecoideae: Acristaceae O.F.Cook, Ceroxylaceae O.F.Cook, Chamaedoraceae O.F.Cook, Cocosaceae Schultz Sch., Geonomataceae O.F.Cook, Iriarteaceae O.F.Cook & Doyle, Malortieaceae O.F.Cook, Manicariaceae O.F.Cook, Pseudophoeniciaceae O.F.Cook, Synechanthaceae O.F.Cook

Galería de imaxes

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Palmeira_(botánica)&oldid=6341756»