Batalla de Neopatras
| Batalla de Neopatras | |||
|---|---|---|---|
| Guerras bizantino-latinas | |||
 Mapa do Imperio bizantino e os estados veciños en 1265. | |||
| Tipo | batalla  | ||
| Resultado | Derrota bizantina | ||
| Localización | Neopatras (actual Ypati en Ftiótide,  Grecia) | ||
| Coordenadas | 38°52′N 22°14′L / 38.867, -22.233 | ||
| Belixerantes | |||
| |||
| Líderes | |||
| |||
| Forzas | |||
| |||
| [ Wikidata ] | |||
.svg){kind=small}
A batalla de Neopatras librouse a principios de 1270 entre o exército bizantino que estaba a cercar a cidade de Neopatras (actual Ypati, Grecia) e as forzas de Xoán I Ducas, o gobernante de Tesalia. Xoán Ducas foi tomado por sorpresa na súa capital polas tropas bizantinas, pero conseguiu escapar ao disfrazarse como un cabaleiro, e dirixiuse cara ao Ducado de Atenas. Aí, aliouse con Xoán I de la Roche, e regresou cun exército latino, atacando por sorpresa o campamento bizantino. A pesar de que o seu exército era numericamente inferior, Xoán I Ducas obtivo unha esmagadora vitoria sobre o desorganizado exército bizantino.
Antecedentes
[editar | editar a fonte]En 1259, o Imperio de Nicea, dirixido por Miguel VIII Paleólogo, conseguira unha gran vitoria na Batalla de Pelagonia contra unha coalición dos seus principais adversarios europeos, o Despotado de Epiro, o Reino de Sicilia e o Principado de Acaia. Esta vitoria logrouse en gran parte debido á deserción de Xoán Ducas, o fillo ilexítimo de Miguel II de Epiro[1] [2]. Esta vitoria permitiu que Miguel Paleólogo consolidase o seu territorio en Europa, ademais, o debilitamento de Epiro e dos estados latinos permitiu ao Imperio realizar a reconquista de Constantinopla en 1261 e restablecer o Imperio bizantino, e tendo a Miguel como emperador[3]. As forzas nicenas fallaron, con todo, en subxugar a Epiro: Xoán Ducas volveu rapidamente a xurar lealdade ao seu pai, e a poboación local permaneceu leal a Miguel II. Os nicenos foron expulsados da zona en 1259, e logo foron derrotados e expulsados de Tesalia en 1260[4].
En 1266 ou 1268, Miguel II de Epiro morreu, e as súas posesións foron divididas entre os seus fillos: o seu fillo lexítimo maior, Nicéforo I, herdou o que restaba de Epiro, mentres que Xoán, que casou coa filla dun líder valaco tesalio («Gran Valaquia»), recibiu Tesalia coa súa capital Neopatras[5] [6] [7]. Ambos os irmáns eran hostís co restaurado Imperio bizantino, que pretendía recuperar os seus territorios, e mantiveron estreitas relacións cos estados latinos do sur de Grecia. Con todo, Miguel VIII tratou de anexalos a través de matrimonios dinásticos: Nicéforo casou coa súa sobriña Ana Paleóloga Cantacucena, mentres que un dos seus sobriños, Andrónico Tarcaniotes, casou coa filla de Xoán Ducas, que recibiu o título de sebastocrátor[6] [8] [9]. Miguel fracasou no seu obxectivo xa que ambos os irmáns seguíronlle a ser hostís. Despois da unión profundamente impopular das Igrexas en 1274, Nicéforo e Xoán ofreceron refuxio para os disidentes e críticos das políticas relixiosas de Miguel[10] .
A través destas negociacións con respecto á Acta de Unión e submisión da Igrexa ortodoxa grega á Sede de Roma, Miguel evitou o perigo dun ataque latino concentrado no seu Estado, e estaba libre para actuar contra os seus inimigos. Inmediatamente, lanzou ofensivas contra as posesións sicilianas en Albania, e contra Xoán Ducas en Tesalia[11][12].
A batalla
[editar | editar a fonte]Para a campaña contra Tesalia (a data é incerta, pero recentes académicos colócano entre 1272/1273 ou 1274/1275)[nota 1] Miguel reuniu unha enorme forza, na súa gran maioría mercenarios, que as fontes contemporáneas colocaron, certamente esaxerando, en 30.000 (Paquimeres fala de 40.000 homes, incluíndo as forzas navais). Estes estiveron baixo o mando do seu propio irmán, o déspota Xoán Paleólogo, e o xeneral Aleixo Cabalario. Esta forza foi enviada contra Tesalia, e estaba apoiada pola armada bizantina baixo o protostrator Aleixo Ducas Filantropeno, que atacaría os principados latinos e impediría que axudasen a Xoán Ducas[10] [17] [15] [18].
Ducas foi tomado completamente por sorpresa polo rápido avance das forzas bizantinas, e encerrouse con algúns homes na sa capital, Neopatras, que os bizantinos procederon a cercar. Ducas, con todo, recorreu a unha estrataxema: escalou os muros da fortaleza cunha corda e, disfrazado como un cabaleiro, conseguiu atravesar o cerco bizantino. Despois de tres días, chegou a Tebas, onde pediu a axuda de Xoán I de la Roche, o duque de Atenas[9] [19].
Os dous gobernantes asinaron un tratado de alianza, polo cal o irmán de Xoán de la Roche e herdeiro, Guillerme I, casaría coa filla de Xoán Ducas, Helena e recibiría as fortalezas de Gravia, Siderocastro, Gardiki e Zituni como dote[15]. Á súa vez, de la Roche deu a Ducas 300 ou 500 cabaleiros (dependendo da fonte) cos que regresou rapidamente a Neopatras. As forzas bizantinas debilitáronse considerabelmente, con varios destacamentos enviados a capturar outros fortes ou saquear a rexión e, ademais, eran difíciles de controlar e non estaban moi cohesionadas, dados os moitos grupos étnicos que servían na mesma[15] [19]. Segundo o historiador veneciano Marino Sanuto, cando Xoán Ducas e Xoán de la Roche subiron un outeiro e avistaron o enorme campamento bizantino, de la Roche proferiu, en grego, unha frase de Heródoto: «hai moitas persoas aquí, pero poucos homes». De feito, as tropas bizantinas entraron en pánico baixo o rápido ataque do pequeno pero disciplinado exército latino, e desmembráronse completamente cando un continxente cumano cambiou abruptamente de bando. A pesar dos intentos de Xoán Paleólogo para reorganizar as súas forzas, estas fuxiron e dispersáronse[9] [15] [19].
Consecuencias
[editar | editar a fonte]- Artigo principal: Batalla de Demetrias.
Coa noticia deste éxito, os latinos animáronse e reuniron unha armada para atacar a armada bizantina, que estaba ancorada en Demetrias (preto da moderna Volos). Inicialmente, os latinos fixeron bos progresos, causando moitas baixas na tripulación bizantina. Con todo, xusto cando a vitoria parecía inminente, Xoán Paleólogo chegou con reforzos e cambiou o rumbo da batalla. A pesar desta vitoria, con todo, o déspota desprestixiado polo desastre de Neopatras: renunciou ao seu cargo e morreu despois ese mesmo ano[10] [20] [21] [22].
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ A data da batalla de Neopatras e, polo tanto, tamén a subsecuente batalla de Demetrias, é disputada entre os estudosos. Os historiadores máis antigos seguiron ao académico xesuíta Pierre Poussines do século XVII, que colocou o suceso en 1271[9]. A. Failler dátao en 1272-1273[13], unha data tamén adoptada por outros autores como Alice-Mary Talbot no Oxford Dictionary of Byzantium. [6]. Deno J. Geanakoplos datou a campaña en Tesalia despois do Concilio de Lyon, a finais de 1274 ou principios de 1275[14], e a súa datación foi adoptada por certos estudosos modernos como Donald Nicol e John Van Antwerp Fine[15][16].
- ↑ Geanakoplos 1959, pp. 62–72.
- ↑ Fine 1994, pp. 162–163.
- ↑ Geanakoplos 1959, pp. 73–74.
- ↑ Fine 1994, pp. 163–164.
- ↑ Nicol 1993, p. 58.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Kazhdan 1991, p. 1044.
- ↑ Fine 1994, p. 169.
- ↑ Nicol 1993, pp. 58–59.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Setton 1976, p. 423.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Nicol 1993, p. 59.
- ↑ Geanakoplos 1959, pp. 277–279.
- ↑ Fine 1994, pp. 186–188.
- ↑ Failler 1984, pp. 189–192.
- ↑ Geanakoplos 1959, pp. 279–282.
- ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 Fine 1994, p. 188.
- ↑ Setton 2006, p. 257.
- ↑ Geanakoplos 1959, p. 282.
- ↑ Bartusis 1997, pp. 60–61, 264.
- ↑ 19,0 19,1 19,2 Geanakoplos 1959, p. 283.
- ↑ Geanakoplos 1959, pp. 283–284.
- ↑ Fine 1994, p. 190.
- ↑ Bartusis 1997, p. 61.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Bartusis, Mark C. (1997). The Late Byzantine Army: Arms and Society, 1204–1453. Philadelphia, Pennsylvania: University of Pennsylvania Press. ISBN 0812216202.
- Failler, A. (1984). Georges Pachymérès, Relations historiques (en francés) I. Paris: Corpus Fontium Historiae Byzantinae.
- Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. ISBN 0472082604.
- Geanakoplos, Deno John (1959). Emperor Michael Palaeologus and the West, 1258–1282 - A Study in Byzantine-Latin Relations. Cambridge, United Kingdom: Harvard University Press.
- Kazhdan, Alexander Petrovich (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. New York, New York and Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 0195046528.
- Nicol, Donald MacGillivray (1993). The Last Centuries of Byzantium, 1261–1453. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 0521439914.
- Setton, Kenneth Meyer (1976). The Papacy and the Levant, 1204–1571: Volume I. The Thirteenth and Fourteenth Centuries. Independence Hall, Philadelphia, Pennsylvania: The American Philosophical Society. ISBN 0871691140.
- Setton, Kenneth Meyer; Wolff, Robert Lee; Hazard, Harry W. (2006). A History of the Crusades, Volume II: The Later Crusades, 1189–1311. Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press. ISBN 0299048446.