Xestela

A xestela, herba estrañeira ou rabo de cabalo (Equisetum arvense) é unha especie de fento pertencente á familia das equisetáceas. É considerada planta medicinal; é común en Galiza.

Descrición

É un arbusto perenne con talo rizomatoso, distribuído no hemisferio norte. Pode contar con talos estériles e fértiles. Os estériles comezan a medrar despois de que os fértiles agromasen; e adoitan ser máis longos e arbustivos. Eses segmentos conteñen un feixe de pólas erectas, até 20 segmentos de 5 a 50 cm de longo. Os fértiles adoitan ser a metade de longos ca os estériles e normalmente máis suculentos.

Distribución e hábitat

Atópase xeralmente no hemisferio norte. Necesita de certa humidade edáfica e ambiental, polo que acostuma medrar preto de regueiros ou en solos lamacentos. Espállase por todo o litoral ibérico, incluíndo as Illas Baleares até os 1.800 metros de altitude. Falta no extremo sur da Comunidade Valenciana.

Composición química

• Oligoelementos: Ten silicio orgánico (unido a proteínas) e sales ricas en potasio, magnesio e aluminio.
• Saponósidos: o principal é a equisetonina (5%).
• Flavonoides e Taninos.

Propiedades

A xestela ten varios compostos químicos, usados coma menciñas. Rico en minerais silicatados (10%), potasio e calcio, con propiedades diuréticas. É prescrita para coidar tecidos conxuntivos (cartilaxes, tendóns, e ósos) e tamén pólipos​, epistaxes, e sangrados. Os rebentos cómense coma vexetais no Xapón pola primavera. Ten un moi alto número diploide - 216 (108 pares de cromosomas) - 5 veces máis grande ca o número humano diploide (46).

Usos na menciña herborista

Na menciña popular a xestela gozaba dende tempos moi remotos de gran prestixio, especialmente polo seu poder hemostático e eficacia contra as graves afeccións dos riles e da vexiga. Actualmente emprégase para combater as hemorraxias, vómitos de sangue, as afeccións renais e vesicais, os cálculos e as pedras. A xestela axuda en casos onde outros diuréticos non adoitan dar resultados, como por exemplo nas hidrocardias, na hidropersía da pleura costal ou en trastornos renais por mor á escarlatina ou outras graves doenzas.

Outros usos

• Antigamente comíanse os seus talos como se fosen espárragos.
• Tradicionalmente facíanse estropallos para limpar utensilios de estaño.
• En agricultura ecolóxica utilízase coma remedio natural contra fungos e pragas.
• Tamén é moi usado coma complemento alimentario, vendido en herboristarías e supermercados coma diurético.

Denominación popular

A xestela, único nome recollido no dicionario da Real Academia Galega recibe outros nomes populares galegos, como herba estrañeira e rabo de cabalo. Outras denominacións son chifre, cabaliña e herba canuda.

Sinónimos

• Equisetum hiemale L
• Equisetum maximum L
• Equisetum telmateia L
• Equisetum riparium Fr. [1843]
• Equisetum campestre Schultz [1819]
• Equisetum boreale Brongn. [1831]
• Equisetum arcticum Rupr. [1845]
• Presla arvensis (L.) Dulac [1867, Fl. Hautes-Pyr. : 26]
• Allostelites arvense (L.) Börner

Variedades

• Equisetum arvense var. serotinum G.Mey. [1836]
• Equisetum arvense var. nemorosum A.Br. in Döll [1859]
• Equisetum arvense var. irriguum Milde [1851]
• Equisetum arvense var. duffortianum Hy [1898]
• Equisetum arvense var. alpestre Wahlenb. [1812]
• Equisetum arvense subsp. riparium (Fr.) Nyman [1884]
• Equisetum arvense subsp. alpestre (Wahlenb.) Arcang. [1882]
• [1]

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Pag. en eFloras.org
• Pag. en GRIN
• (en francés) Une entreprise en procès pour avoir commercialisé de la prêle