Saltar ao contido

Etymologiae

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Etymologiae
Título orixinalEtymologia
Autor/aIsidoro de Sevilla
OrixeEspaña
Lingualatín medieval
Xénero(s)enciclopedia
Data de pub.625
Na rede
BNE: XX3385675
[ editar datos en Wikidata ]
Folio 26v miniaturizado en tintas vermellas, amarelas, negras e verdes do Códice Toledo

Etimoloxías (Etymologiae ou Originum sive etymologiarum libri viginti)[1] é a obra máis coñecida de Isidoro de Sevilla. Toma o seu nome do procedemento didáctico que emprega: explicar a etimoloxía de cada palabra relacionada co tema, moitas veces de forma un tanto forzada e pintoresca. O título tamén pode proceder da temática dalgún dos vinte libros que compoñen a obra (concretamente o décimo). Foi escrito por Isidoro pouco antes da súa morte, en plena madurez (627-630), a petición de Braulio, bispo de Zaragoza.

Trátase dunha inmensa recompilación na que se almacena, sistematiza e condensa todo o coñecemento da súa época. Durante boa parte da Idade Media foi o texto máis utilizado nas institucións educativas. Tamén foi moi lido durante o Renacemento (entre 1470 e 1530 imprimíronse polo menos dez edicións). Grazas a este traballo fíxose posíbel a preservación da cultura romana e a súa transmisión á Hispania visigoda.

Esta recompilación da cultura clásica tivo tan boa acollida que substituíu en boa medida o uso das obras dos clásicos que recollían os seus coñecementos, polo que moitas deixaron de ser copiadas e se perderon, como as obras do gran erudito romano Marco Terencio Varrón. Isidoro posuía un gran coñecemento dos poetas gregos e latinos. En total, cita cento cincuenta e catro autores. Moitos deles léraos nos textos orixinais e outros nas recompilacións de uso para a súa época.

A obra de Isidoro

[editar | editar a fonte]

En canto ao estilo da obra, é conciso e claro, e en canto á súa orde, admirábel. Isidoro envioulle a Braulio esta obra para a súa corrección, e a el está dedicado.

Isidoro debe moito ás traducións ao grego de Boecio. Celio Aureliano, tradutor latino e intérprete de autores gregos entre os que destacan Asclepíades de Bitinia e Sorano de Éfeso o Mozo é a fonte principal da parte do cuarto libro que se dedica á medicina. Lactancio é o autor máis citado no undécimo libro, dedicado ao home. O duodécimo, décimo, terceiro e décimo libros están baseados nos escritos de Plinio o Vello e Gaio Xulio Solino. O plan xeral da obra parece estar baseado nos Prata de Suetonio, hoxe perdidos (era unha historia natural).

A difusión e influencia das Etimoloxías foi enorme e o seu autor mereceu a admiración de intelectuais como Beda o Venerábel ou Tomé de Aquino. Dante Alighieri, na súa Divina Comedia escrita no século XIV, inclúeo na cuarta esfera do Paraíso, como un dos doce sabios da Igrexa: Vedi oltre fiammeggiar l'ardente spiro d'Isidor, di Beda e di Riccardo (canto X, 130-131).[2]

Malia a condición de bispo de Isidoro, a súa obra contén abundante información sobre o xa extinto mundo pagán, sobre os seus deuses e costumes, sen eliminalos por non se axustar a súa condición aos principios cristiáns, o que dá aínda máis valor á compilación feita por Isidoro.

Contido

[editar | editar a fonte]

Divídeo en vinte libros. Os tres primeiros libros introducen o trivium e o quadrivium. Todo o primeiro libro está dedicado á gramática, incluídas as métricas. Imitando o exemplo de Casiodoro e Boecio, conservou a tradición lóxica da escola reservando o segundo libro para a retórica e a dialéctica, e o terceiro para as matemáticas.

Libro Título latino Equivalente en galego
eu Trivium: de grammatica Trivium: gramática (incluíndo métricas)
II Trivium: de retorica et dialectica Trivium: retórica e dialéctica
III Quadrivium : de quattuor disciplinis mathematicis Quadrivium: matemáticas, xeometría, música e astronomía
IV De medicina Medicina e bibliotecas
v De legibus et temporibus Dereito e cronoloxía
VI De libris et officiis ecclesiasticis Libros e oficios eclesiásticos
VII De deo, angelis et sanctis Deus, os anxos e os santos: xerarquías do Ceo e da Terra
VIII De ecclesia et sectis A Igrexa e as herexías (nada menos que sesenta e oito das máis modernas da súa época)
IX De linguis, gentibus, regnis, milicia, civibus, affinitatibus A lingua, as vilas, os Reinos, as cidades e os títulos oficiais
X De vocabulario As etimoloxías
XI De hominibus et portentis O home e os monstros
XII De animalibus As bestas e os paxaros
XIII De mundo et partibus Cosmografía: O mundo e as súas partes
XIV De terra et partibus Xeografía física
XV De aedificiis et agris Arquitectura e topografía: edificios públicos e avenidas
XVI De lapidibus et metallis Mineraloxía e metalurxia: pedras e metais
XVII De rebus rusticis Agricultura
XVIII De bello et ludis Terminoloxía da guerra, xurisprudencia e xogos públicos
XIX De navibus, aedificiis et vestibus Os barcos, as casas e os vestidos
20o De domo et instrumentis domesticis Avituallamentos, utensilios domésticos, agrícolas e mobles
Primeira edición impresa. Incunábel (Augsburgo, Guntherus Ziner, 1472). Título da páxina do capítulo 14 (De terra et partibus), con mapa de T en O.

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ Saint Isidore (of Seville) (1878). Opera omnia. apud Garnier fratres. p. 1057–. 
  2. ↑ Fatás Cabeza, Guillermo (2009). Del patrono de la Universidad de Zaragoza y de cómo fue destruida en 1809. Zaragoza: Prensas Universitarias de Zaragoza. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
O texto das Etimoloxías de Isidoro de Sevilla dispoñíbel en liña
Manuscritos e incunábeis dispoñibles en liña
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Etymologiae&oldid=6618352»