Kanada
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | século II a. C.  Dvārakā, India (en)  |
| Morte | p. século II a. C. |
| Relixión | Hinduísmo |
| Actividade | |
| Campo de traballo | Filosofía |
| Ocupación | filósofo |
| Descrito pola fonte | Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron |
Kanada (en sánscrito: कणाद, IAST: Kaṇāda), tamén coñecido como Kashyapa, Uluka, Kananda e Kanabhuk,[1][2] foi un científico natural e filósofo da India que fundou a escola Vaisheshika da filosofía india que tamén é un fos primeiros físicos da India.[3][4]
Estímase que viviu nalgún momento entre os séculos VI e II a.C., mais sábese pouco da súa vida.[4][5][6] O seu nome tradicional "Kanada" significa "comedor de partículas",[7] e é coñecido por desenvolver os fundamentos dunha achega atomísta á física e á filosofía no texto sánscrito Vaiśeṣika Sūtra.[8][9] O seu texto coñécese tamén como Kanada Sutras, ou Aforismos de Kanada.[10][11]
A escola fundada por Kanada explica a creación e a existencia do universo propoñendo unha teoría atómica, aplicando a lóxica e o realismo, e foi unha das primeiras ontoloxías realista e sistemática na historia.[12] Kanada suxeriu que todo pode ser subdividido, mais que esta subdivisión non pode continuar sempre, e ten que haber entidades máis pequenas (parmanu) que non poden ser divididas, que son eternas, que se agregan en diferentes formas para formar substancias complexas e corpos con identidade única, un proceso que involucra a calor, e esta é a base para toda a existencia material.[13][14] Empregou estas ideas co concepto de Atman (alma, mesmo) para desenvolver un significado non teístico de moksha.[15][16] Dende o punto de vista da física, as súas ideas implican un papel claro para o observador, independente do sistema estudado.
As ideas de Kanada foron influentes noutras escolas do hinduísmo, e durante a historia foi fortemente asociado coa escola Nyaya da filosofía hindú.[12]
O sistema de Kanada fala de seis propiedades (padārthas) nomeables e coñecibles. Afirma que estas son suficientes para describir todo no universo. Estas categorías son dravya (substancia), guna (calidade), karman (movemento), samanya (universal), visesa (particular) e samavaya (inherencia). Hai nove clases de substancias (dravya), algunhas delas atómicas, outras non atómicas e outras omnipresentes.
As ideas de Kanada abranguen un amplo rango de campos, e influíron non só na filosofía, senón posiblemente en estudosos doutros ámbitos, como Charaka que escribiu un texto médico que se conserva chamado Charaka Samhita.[17]
Datas
[editar | editar a fonte]O século en que viviu Kanada non está claro e foi asunto de longo debate.[12] Nun artigo de 1961, Riepe afirma que Kanada viviu antes do 300 a.C., mais non hai evidencias convincentes para situalo nun século determinado.[18]
O Vaisheshika Sutras menciona a competición de escola de filosofía india como Samkhya e Mimamsa,[19] mais non menciona o budismo, o que levou a algúns estudosos a estimar a súa vida no século VI a.C.[3][4][13] O manuscrito do Vaisheshika Sutras consérvase en múltiples versións e o descubrimento de novos manuscritos en diferentes partes da India por Thakur en 1957 e Jambuvijayaji en 1961, seguidos por estudos críticos, suxiren que o texto atribuído a Kanada foi sistematizado e finalizado entre o 200 a.C. e o inicio da era común, coa posibilidade de que as súas doutrinas clave sexan moito máis antigas.[19][4][20] Numerosos textos hindús datados nos séculos I e II, como o Mahavibhasa e o Jnanaprasthana do imperio Kushan, citan e comentan as doutrinas de Kanada.[21] As súas ideas tamén se mencionan en textos budistas do mesmo período atribuídos a Aśvaghoṣa.[21]
Na literatura xainista, coñécese como Sad-uluka, que significa "o Uluka que propuxo a doutrina das seis categorías".[19] A súa filosofía Vaisheshika tamén aparece con nomes diversos, como "filosofía Aulukya" derivado do alcume Uluka (literalmente bufo, ou comedor de gran na noite).[19][note 1]
Notas
[editar | editar a fonte]- Referencias
- ↑ Sharma 2000, p. 175.
- ↑ Riepe 1961, p. 228 with footnote 12.
- ↑ 3,0 3,1 Bart Labuschagne & Timo Slootweg 2012, p. 60, Quote: "Kanada, a Hindu sage who lived either around the 6th or 2nd century BCE, and who founded the philosophical school of Vaisheshika..
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Jeaneane D. Fowler 2002, pp. 98-99.
- ↑ Oliver Leaman (1999), Key Concepts in Eastern Philosophy. Routledge, ISBN 978-0415173629, page 269
- ↑ J Ganeri (2012), The Self: Naturalism, Consciousness, and the First-Person Stance, Oxford University Press, ISBN 978-0199652365
- ↑ 7,0 7,1 Jeaneane D. Fowler 2002, p. 99.
- ↑ Riepe 1961, pp. 227-229.
- ↑ "The Vaisesika sutras of Kanada. Translated by Nandalal Sinha" Full Text at archive.org
- ↑ Riepe 1961, p. 229.
- ↑ Kak, S. 'Matter and Mind: The Vaisheshika Sutra of Kanada' (2016), Mount Meru Publishing, Mississauga, Ontario, ISBN 978-1-988207-13-1.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 Jeaneane D. Fowler 2002, p. 98.
- ↑ 13,0 13,1 H. Margenau 2012, p. xxx-xxxi.
- ↑ Jeaneane D. Fowler 2002, pp. 100-102.
- ↑ Lochtefeld, James G. (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z. The Rosen Publishing Group. pp. 729–731. ISBN 978-0-8239-3180-4.
- ↑ Sharma 2000, p. 177-186.
- ↑ Bimal Krishna Matilal 1977, pp. 55-56.
- ↑ Riepe 1961, pp. 228-229.
- ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 Bimal Krishna Matilal 1977, p. 54.
- ↑ Halbfass, Wilhelm (1992). On Being and What There Is: Classical Vaisesika and the History of Indian Ontology. State University of New York Press. pp. 79–80. ISBN 978-0-7914-1178-0.
- ↑ 21,0 21,1 Bimal Krishna Matilal 1977, p. 55.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
A Galipedia ten un portal sobre: India |
Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Jeaneane D. Fowler (2002). Perspectives of Reality: An Introduction to the Philosophy of Hinduism. Sussex Academic Press. ISBN 978-1-898723-93-6.
- Margenau, H. (2012). Physics and Philosophy: Selected Essays. Springer Science. ISBN 978-94-009-9845-2.
- Matilal, Bimal Krishna (1977). Nyāya-Vaiśeṣika. Otto Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3-447-01807-4.
- Kak, Subhash (2016). Matter and Mind: The Vaiśeṣika Sūtra of Kaṇāda. Mount Meru Publishing. ISBN 9781988207148.
- Riepe, Dale Maurice (1961). Naturalistic Tradition in Indian Thought. Motilal Banarsidass (Reprint 1996). ISBN 978-81-208-1293-2.
- Labuschagne, Bart; Slootweg, Timo (2012). Hegel's Philosophy of the Historical Religions. BRILL Academic. ISBN 90-04-22618-4.
- Sharma, Chandradhar (2000). A Critical Survey of Indian Philosophy. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-0365-7.
