Lingua onondaga

Onondaga Onǫdaʼgegáʼ / Onoñdaʼgegáʼ
Falado en:	Estados Unidos de América e o Canadá
Rexións:	Ontario e Estado de Nova York
Total de falantes:	40 (2007) o seu número está a medrar dende 2010
Familia:	Americana  Iroqués   Iroqués do norte    Iroqués dos lagos     Cinco nacións      Onondaga
Escrita:	Alfabeto latino
Códigos de lingua
ISO 639-1:	--
ISO 639-2:	---
ISO 639-3:	ono
Mapa
Status
O onondaga está clasificado como en perigo crítico polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO

A lingua onondaga (cuxo autoglotónimo é Onoñdaʼgegáʼ nigaweñoʼdeñʼ; IPA: [onũdaʔɡeɡáʔ niɡawẽnoʔdẽʔ], literalmente "o onondaga é a nosa lingua") é unha lingua da familia iroquesa falada polo pobo onondaga, un dos pobos orixinarios que constituíron a Liga dos Iroqueses (Haudenosaunee).

Esta lingua fálase nos Estados Unidos e no Canadá, principalmente na reserva do centro do estado de Nova York e preto de Brantford, Ontario.

Uso e revitalización

Segundo o Atlas das linguas do mundo en perigo da UNESCO, hai uns 10 falantes nativos de onondaga en Nova York e 40 falantes nativos na Reserva das Seis Nacións en Ontario, no Canadá. A lingua chegou a estar en perigo pola presión do inglés como lingua do poder. Esta visión da lingua tamén se produciu nas escolas residenciais de todo o Canadá entre os anos 1800 e 1900. Os nenos da escola residencial india do Instituto Mohawk de Brantford, Ontario, foron castigados por usar a súa lingua.

O Centro de Linguas da Nación Onondaga (chamado Ne' Eñhadiweñnayeñdeʼnhaʼ, ou "eles coñecerán a lingua") leva a cabo esforzos de revitalización lingüística dende 2010. Os nenos aprenden a lingua onondaga na Onondaga Nation School e tamén hai clases dispoñibles para adultos. En setembro de 2015, anunciouse que quince adultos ingresarían nunha clase de inmersión lingüística a tempo completo en onondaga, despois da cal se converterían en profesores da lingua. No Canadá, Gawęnahwishe' Onǫda'gega' é un proxecto de dinamización que se lanzou en 2017 con seis novos estudantes. É un programa de inmersión para adultos que implementa o marco da Comisión Lingüística das Seis Nacións (SNLC). Están implicados na tradución da estación de radio local, na realización de programas coas escolas primarias e secundarias locais e en eventos de divulgación para a comunidade.

Véxase tamén

Bibliografía

• Abrams, Percy (2006). Onondaga Pronominal Prefixes (PDF) (PhD Dissertation). Buffalo: State University of New York. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2024-02-04. 
• Chafe, Wallace L. (1970). A Semantically Based Sketch of Onondaga. Indiana University Publications in Anthropology and Linguistics 25. LCCN 73635849. OCLC 154558. 
• Michelson, Karin (1988). A Comparative Study of Lake-Iroquoian Accent. Dordrecht: Kluwer. ISBN 1-55608-054-9. LCCN 87-32340. 
• Woodbury, Hanni (1975a). "Onondaga Noun Incorporation: Some Notes on the Interdependence of Syntax and Semantics". International Journal of American Linguistics 41 (1): 10–20. doi:10.1086/465334. 
• Woodbury, Hanni (1975b). Noun Incorporation in Onondaga (PhD Dissertation). Yale University. 
• Woodbury, Hanni (2002). Onondaga-English/English-Onondaga Dictionary. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 080203733X. LCCN 2003279006. 
• Woodbury, Hanni (2018). A Reference Grammar of the Onondaga Language. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 9781487502829. LCCN 2019297966.