Nicéforo I
  | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | c. 750 Pisidia, Turquía |
| Morte | 26 de xullo de 811 (60/61 anos) Pliska, Bulgaria (pt)  |
| Emperador bizantino | |
| 31 de outubro de 802 – 26 de xullo de 811 ← Irene – Estauracio → | |
| Actividade | |
| Ocupación | gobernante |
| Período de tempo | Imperio Romano |
| Familia | |
| Familia | Dinastia niceforiana (pt) |
| Fillos | Procópia, Estauracio |
| Descrito pola fonte | Nordisk familjebok Pequeno Dicionario Enciclopédico de Brockhaus e Efron Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron |
Nicéforo I Logothetes Megas, en grego Νικηφορος, "o que trae a vitoria", nado en Seleucia de Pisidia en 765 e finado en Plisca o 26 de xullo de 811, foi un emperador de Bizancio (802-811). Nicéforo era un veterano funcionario, con algunha experiencia militar, cando foi ascendido á dignidade de genikos logothetes pola emperatriz Irene, un cargo entendido como o Alto Tesoureiro Real, encargado das finanzas e recadacións do imperio.
Traxectoria
[editar | editar a fonte]Ascenso e política interior
[editar | editar a fonte]Coa axuda dos patricios e os eunucos de palacio, Nicéforo contribuíu a destronar e a mandar ao exilio na illa de Lesbos á emperatriz Irene, sendo elixido emperador no seu lugar. A súa soberanía foi posta en perigo por Bardanes, un dos seus máis hábiles xenerais, destinado á fronteira armenia do imperio co Califato Abásida, o cal se sublevou contando co apoio doutros comandantes, especialmente dos futuros emperadores León o Armenio e Miguel o Armoriano. Con todo Nicéforo impúxose aos dous últimos, e induciu ao exército rebelde a se dispersar mediante a submisión de Bardanes trala morte de Irene (cuxa causa Bardanes dicía defender), o cal levou ao xeneral insurxente a aceptar o ofrecemento de Nicéforo para ser recluído nun mosteiro e así poder conservar a vida. Outra conspiración liderada polo patricio Arsaber tivo un resultado similar. Aínda que non pode ser considerado como iconoclasta, os iconódulos criticárono debido a que non permitiu que os asuntos relixiosos entorpecesen o seu goberno, e sobre todo a que a súa reforma financeira se fixo a costa do estamento relixioso principalmente.
Necesitado de grandes sumas de diñeiro para fortalecer o seu poderío militar (ameazado polo Califato e os búlgaros), ditou varias medidas para incrementar os ingresos do imperio, como a supresión dos privilexios fiscais do estamento eclesiástico. Os seus rigorosos impostos e os seus impopulares decisións de índole militar (aumentou as cargas militares do campesiñado, e obrigou aos soldados pobres a enrolarse sendo sufragados polos seus veciños) valéronlle a inimizade dos seus súbditos, especialmente do prexudicado clero, polo cal o emperador tratou de controlar a este estamento firmemente. Así mesmo levou a cabo a reubicación de colonos gregos procedentes de Asia Menor nas rexións europeas en perigo de ser definitivamente eslavizadas, á vez que expulsaba aos ocupantes eslavos do Peloponeso occidental e repoboábao cos descendentes de exiliados gregos desta rexión.
A ameaza do Califato Abásida
[editar | editar a fonte]Respecto de Oriente, decidiu deixar de pagar o ignominioso tributo imposto polo califa Harun al-Rasid á emperatriz Irene desde o ano 798. Con todo, esta decisión provocou o ataque do califa, quen asaltou a fronteira oriental cun poderoso exército, tomando numerosas fortalezas e avanzando cara a Ankyra, obrigando finalmente a Nicéforo a pedir a paz e pagar un novo tributo, esta vez máis elevado (30.000 pezas de ouro) e que ata incluía un rescate persoal por Nicéforo e Estauracio que debía ser pagado polo emperador en persoa. Con todo, a morte do califa en 809 e as disensións internas no Califato supuxeron un respiro para os bizantinos, salvo algún ataque illado contra a cidade de Euchatia.
A rivalidade con Carlomagno
[editar | editar a fonte]En canto aos asuntos europeos, Nicéforo herdou a problemática con Carlomagno debido ao título de Emperador de Occidente que obtivera o rei franco do Papa León III recentemente (Nadal do ano 800). Nicéforo defendía as teses bizantinas da existencia dun único emperador, herdeiro do antigo Imperio romano como se consideraban os emperadores bizantinos. Tratou así mesmo de manter as posesións bizantinas do Adriático setentrional (Venecia, Istria e Dalmacia), ameazadas polos francos e vitais trala perda de Rávena. Os duques de Dalmacia e o Véneto subleváronse e solicitaron a protección de Carlomagno (806), pero a armada bizantina conseguiu frear os avances francos e someter de novo a estes territorios ao ano seguinte (807), impoñendo unha tregua ata que finalmente o Véneto e a costa dálmata foron conquistadas polos francos en 809. Nicéforo non recoñeceu nunca o título imperial de Carlomagno, algo que Miguel I si faría a cambio da devolución das provincias adriáticas (812).
A guerra contra os búlgaros
[editar | editar a fonte]Outro dos problemas aos que Nicéforo tivo que enfrontarse en Europa foi a consolidación do poder búlgaro nos Balcáns. Xa desde o ano 807 iniciaran os seus ataques contra a rexión do río Estrimón, e en 809 atacaron na zona norte, poñendo sitio á importante fortaleza de Sardica (actual Sofía). Ante estes sucesos, Nicéforo marchou cara a Plisca, a capital dos búlgaros, onde incendiou o palacio do khan Krum en vinganza, á vez que ordenaba a colonización militar das zonas fronteirizas cos búlgaros. Con todo, esta medida resultou ineficaz, pois os colonos non puideron deter o seguinte ataque dos búlgaros, polo cal Nicéforo saíu novamente en campaña contra Krum, mobilizando un exército tan numeroso que o khan solicitou a paz, aínda que Nicéforo desbotou a súa proposta e avanzou novamente cara a Plisca, que foi saqueada e executada a súa guarnición.
Con todo, o 26 de xullo o exército bizantino caeu nunha emboscada cando atravesaba un desfiladeiro en ruta cara a Sardica, atrapados por cercas á fronte e na retagarda. Ante as dúbidas do emperador bizantino por asaltar a cerca, os búlgaros atacaron, acabando coa vida do emperador e varios dos seus xenerais e nobres, á vez que o exército bizantino trataba de fuxir desordenadamente, o cal provocou moitas baixas propias. Estauracio, o fillo e sucesor de Nicéforo, conseguiu reunir os restos do exército e aos nobres superviventes, e emprendeu a retirada cara a Adrianópole, aínda que el mesmo sufría feridas de gravidade.
A derrota do exército bizantino supuxo un duro golpe para o Imperio, que non asistía á morte do emperador en combate contra os pagáns desde o ano 378, coa morte de Valente a man dos visigodos. Dise que o khan Krum fíxose unha copa co cranio revestido de prata do emperador, coa cal brindou cos seus nobres pola vitoria obtida, á vez que ameazaba con dirixirse cara a Constantinopla.
| Imperio Bizantino | ||
|---|---|---|
Segue a: Irene |
Nicéforo I | Precede a: Estauracio |
