Saltar ao contido

Herba tintureira

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
(Redirección desde «Phytolacca americana»)

A herba tintureira ou herba carmín, Phytolacca americana,[1] é unha especie da familia Phytolaccaceae.[2] Alcanza de 1 a 3 metros de altura, ten follas simples en talos verdes a vermellos ou violáceos e unha gran raíz branca. As flores son de verde a branco, seguidas de bagas que maduran de vermello a roxo e case negro, que son unha fonte de alimento para diferntes paxaros.[1]

Algunhas partes desta planta son altamente tóxicas para o gando e os seres humanos, e considérase unha praga importante para os agricultores. Con todo, algunhas partes poden ser utilizadas como alimento, medicamento ou veleno se se preparan correctamente.

Acio de sementes.
Vista da planta.

Descrición

[editar | editar a fonte]
Ilustración de J. Theodore Descourtilz, M. E. Descourtilz: Flore médicale des Antilles, ou, Traité des plantes usuelles, 1827, lámina 312.

Aparello vexetativo

[editar | editar a fonte]

Este arbusto de madeira branda trátase moitas veces como unha herba vivaz,[3] medrando ata 2,5 metros de altura en só un verán.[3] A raíz é clara e ten a carne branca, é grande e pivotante no centro, cun desenvolvemento estratificado para as demais raíces. A coroa da raíz produce un a varios talos.[3] Os toros de raíz cortados transversalmente mostran aneis concéntricos. A raíz non ten capacidade de fixación simbiótica do nitróxeno do aire. Os talos son robustos, lisos, de cor verde a rosa, vermello ou violeta e coa medula septada.[3]

As follas están dispostas alternativamente e divídense en pecíolos e láminas. A lámina da folla, simple, glabra e enteira, puntiaguda, é ovada a lanceolada e ten unha cor verde apagada e mide ata 30 centímetros de lonxitude.[4] O pecíolo mide ata 4-6 centímetros de longo e o bordo da folla adoita ser ondulado. Algunhas persoas consideran que teñen un cheiro desagradable.[3]

  • Talo con follas.
    Talo con follas.
  • Follas.
    Follas.

Aparello reprodutor

[editar | editar a fonte]

As flores aparecen a principios do verán e están activas ata principios do outono, de xuño a outubro.[5] De cor verde a branca, miden ata 5 cm de ancho, son perfectas, de simetría radial, en acios erguidos e alongados, caídos a medida que maduran os froitos; con 4 a 5 sépalos brancos (semellantes aos pétalos) e sen pétalos verdadeiros, xeralmente con dez estames (de aí o seu antigo nome Phytolacca decandra) e dez carpelos.[3] Os froitos son bagas que nacen sobre pedúnculos rosados ​​e resultan da coalescencia dos carpelos na madurez.[3] Son carnosos, primeiro verdes, despois esbrancuxados, despois morados a case negros (e engurrados) cando están maduros, con dez células que conteñen un zume carmesí. Son apreciados por moitas aves, como Dumetella carolinensis, Mimus polyglottos, Cardinalis cardinalis e Toxostoma rufum, e algúns outros pequenos animais (mamíferos) que son naturalmente inmunes ás toxinas. Para estas especies constitúen unha boa fonte de alimento, que pode ser mortal para outras.[6] A viabilidade das sementes é relativamente longa, poden xerminar despois de varios anos no banco de sementes do solo. Reprodúcese unicamente por estas sementes.[3]

Todas as partes da planta son velenosas.

É nativa de América do Norte, pero está naturalizada en gran parte do mundo (Europa e Asia principalmente), moitas veces como planta invasora. En España é frecuente vela en zonas costeiras ou de climas suaves.[2]

  • Inflorescencia.
    Inflorescencia.
  • Froitos novos.
    Froitos novos.
  • Froitos maduros.
    Froitos maduros.
  • Tres etapas do acio.
    Tres etapas do acio.

Historia

[editar | editar a fonte]

Orixinaria do leste de América do Norte, esta especie chegou a Eurasia por varias rutas (incluíndo plantacións ornamentais), antes de naturalizarse nos países mediterráneos (e certas rexións de Asia). Algúns botánicos pensaron entón que se trataba dunha solanácea: Solanum racemosum indicum H.R.P., Solanum magnum virginianum rubrum - Park. Theat. 347[7]. Os motivos da súa introdución en Europa serían os seguintes:

  • as follas novas son comestibles cocidas[8] sempre que se cozan sucesivamente en polo menos dúas ou tres augas.
  • considerábase ornamental, en particular variedades con follas con raias ou de cor amarela rosada;
  • o froito (unha baga que proporciona un colorante violeta apreciado para tecer,[9] de aí o nome de tintureira) e a súa semente proporcionaban un colorante moi utilizado no século XIX para tinguir tecidos e colorear artificialmente viños considerados demasiado claros[10][11] (atopouse que o colorante contén substancias purgantes).
  • os primeiros colonos franceses de América do Norte, ao entrar en contacto coas tribos amerindias coma os Shawnee de Virxinia, incluírono na súa farmacopea e tinturas e introducírono despois no chan europeo. Os Shawnees tradicionalmente comían a planta nunha "ensalada cocida". Para isto, fervíanse follas tenras varias veces en auga, debendo renovarse a auga despois de cada fervedura; detectáronse envelenamentos fatais cando isto non se fai. A raíz utilizábase internamente en pequenas cantidades para tratar diversas infeccións respiratorias, anxina, artritis e reumatismo. Utilizábanse ungüentos ou cataplasmas para tratar problemas dermatolóxicos como infeccións por fungos, acne ou sarna. Finalmente, pensábase que a raíz tiña propiedades antiinflamatorias, antivirais e mitoxénicas.

Esta especie foi introducida en Europa ó redor de 1615, como se menciona na lista de especies do Real Xardín Botánico de Kew en Inglaterra ese mesmo ano.[12] Tamén foi descrita por John Parkinson en 1640 en Theatrum Botanicum. En Galicia é coñecida dende mediados do século XIX.[1]

Propiedades

[editar | editar a fonte]
Detalle dunha inflorescencia con flores radialmente simétricas.

Diversas fontes discuten os constituíntes químicos notables da planta.[13] Contén triterpenos saponinas: Fitolaccosida A, B, C, D, E, F, G (esculentosida E), fitolaccagenina, ácido jaligonico, ácido esculéntico, 3-oxo-30-carbometoxi-23-norolean-12-en-28-oico , ácido fitolaccaxénico e ácido oleanólico.[14] Alcois triterpénicos: α-espinasterol, α-espinasterol-β- D glicósido, 6-palmitílico-Δ7-estigmasterol-Δ- D glicósido, 6-palmititil-α-espinasteril-6- D glicósido. Outros: fitolaccatoxina, canthomicrol, astragalina, proteína PAP-R, Pokeweed mitógenos, (PMW, unha serie de glicoproteínas), cariofileno, lectinas, tanino, amidón.

As sementes conteñen o aldehido fenólico aldehido cafeico.[15]

Hábitat

[editar | editar a fonte]

En Europa estendeuse en zonas arboradas húmidas a secas, ao longo dos bosques fluviais e en solos ricos e abandonados ou claros forestais, especialmente en solos areosos e/ou ácidos. Aparece tamén en zonas alteradas con alta nitrofilia, cunetas, cultivos e barbeitos, marxes de camiños e tamén en ameneirais e pasteiros húmidos.[1] A plántula desenvolve rapidamente unha raíz napiforme vigorosa.

A especie está presente en toda a conca mediterránea.[16]

En Galicia esta planta rexistrouse amplamente nas Rías Baixas, na franxa costeira máis térmica e nos primeiros tramos de varios ríos coma o Ulla, chegando ata Santiago de Compostela, e o Miño. Está presente tamén nas illas Cíes. Atopouse tamén en zonas do Xurés e en Verín.[1]

Toxicidade

[editar | editar a fonte]

Todas as partes da planta poden ser tóxicas e supoñen riscos para a saúde humana e dos mamíferos.[3][17][18][19][20] As toxinas atópanse en maior concentración no rizoma, despois nas follas e talos e despois no froito maduro.[17][18] A planta xeralmente vólvese máis tóxica coa madurez,[17] coa excepción das bagas, que son perigosas mesmo cando están verdes.[20]

Os nenos poden sentirse atraídos polos acios de bagas.[3] O Ohio Agricultural Research and Development Center (OARDC) indica:[17]

Os nenos adoitan ser envelenados ao comer bagas crúas. Os bebés son especialmente sensibles e morreron por comer só algunhas bagas crúas. Os adultos foron envelenados, ás veces fatalmente, por comer follas e brotes mal preparados, especialmente se parte da raíz se recolle co brote, e por confundir a raíz cun tubérculo comestible. A investigación humana tamén demostrou que a Phytolacca americana pode causar mutacións (posiblemente levan ao cancro) e defectos de nacemento. Dado que o zume pode ser absorbido pola pel, debe evitarse o contacto das partes da planta coa pel núa.

A Phytolacca americana debe evitarse durante o embarazo e os nenos que consomen ata unha soa baga poden requirir tratamento de emerxencia.[21] O zume da planta pode causar dermatite en persoas sensibles.[21]

A planta é pouco apetecible para a maioría dos animais e evítana a menos que non se dispoña de nada máis ou estea presente en feo contaminado, pero os cabalos, ovellas e vacas foron envelenados ao comer follas frescas ou forraxe verde e os porcos foron envelenados ao comer as raíces.[17]

Se ocorre a morte, adoita ser debido a unha parálise respiratoria.[3]

A intoxicación por Phytolacca americana era común no leste de Norteamérica durante o século XIX, especialmente polo uso de tinturas como preparados antirreumáticos e pola inxestión de bagas e raíces que se confundían con pastinaca, Helianthus tuberosus ou Armoracia rusticana.[22]

Síntomas e resposta á intoxicación

[editar | editar a fonte]

Owen afirma:[3]

Se se toma internamente, a Phytolacca americana é un emético de acción lenta pero violento. Os vómitos adoitan comezar aproximadamente 2 horas despois de inxerir a planta ou partes dela. Os casos graves de intoxicación provocan purgas, espasmos e ás veces convulsións. Se ocorre a morte, adoita ser debido á parálise dos órganos respiratorios. Os casos de intoxicación animal ou humana deben ser tratados por un veterinario ou un médico.


Os científicos da OARDC sinalan que os síntomas da intoxicación inclúen "sensación de ardor na boca, salivación, cambras gastrointestinais e vómitos e diarrea con sangue", e que, dependendo da cantidade consumida, poden producirse síntomas máis graves, como "anemia, frecuencia cardíaca e respiración alteradas, convulsións e morte por insuficiencia respiratoria."[17] Se só se inxiren pequenas cantidades, as persoas e os animais recupéranse nun ou dous días.[17][23]

Ecoloxía

[editar | editar a fonte]

As aves non se ven afectadas polos velenos das bagas,[3] e cómenas, dispersando as sementes. Infórmase que as bagas son unha boa fonte de alimento para os paxaros cantores e outras especies de aves e animais pequenos que non se ven afectados polas súas toxinas.[24] Pénsase que a distribución a través das aves explica a aparición de plantas illadas en áreas que doutro xeito estarían libres de Phytolacca americana.[3]

As bagas de Phytolacca americana son unha boa fonte de alimento para paxaros cantores como Dumetella carolinensis, Mimus polyglottos, Cardinalis cardinals, Toxostoma rufum, Zenaida macroura e Bombycilla cedrorum. Os pequenos mamíferos aparentemente tolerantes ás súas toxinas inclúen o mapache, Didélfidos, o raposo común e gris e Peromyscus leucopus.[24][25]

Os osos negros ás veces usan a Phytolacca americana como fonte de alimento.[26]

Ás veces, a Phytolacca americana é usada como fonte de alimento polas larvas dalgunhas especies de Lepidópteros, incluíndo Hypercompe scribonia.[27]

Taxonomía

[editar | editar a fonte]

Phytolacca americana foi descrita por Carl von Linné e publicada en Species Plantarum 1: 441. 1753.[28]

Etimoloxía

Phytolacca: nome xenérico que deriva das palabras gregas: φυτόν (phyton), que significa "planta", e a palabra latína lacca = "unha tinguidura vermella".[29]

americana: epíteto xeográfico que alude á súa localización en América.

O nome americano poke ou pokeweed provén da palabra Pokon, que entre os indios Shawnee de Virxinia fai referencia ás plantas colorantes cuxo zume vermello lembra ao sangue ("pok").[30]

Variedade aceptada
  • Phytolacca americana var. rigida (Small) Caulkins & R.E. Wyatt
Sinonimia
  • Phytolacca americana var. americana
  • Phytolacca decandra L.[31]

Usos

[editar | editar a fonte]
Muller preparando poke salad con herba tintureira a comezos do século XX.

Horticultura

[editar | editar a fonte]

Algunhas Phytolacca americana cultívanse como plantas ornamentais, principalmente polas súas atractivas bagas. Seleccionáronse varios cultivares con panículas de froitos máis grandes.[32]

[editar | editar a fonte]

Owen sinala que "os indios e os primeiros colonos usaban a raíz en cataplasmas e certos medicamentos para enfermidades da pel e reumatismo".[3]

A finais do século XIX, o King's American Dispensatory, describe varios usos médicos populares que levaron á xente a inxerir produtos de herba tintureira.[33] O extracto de Phytolacca americana foi anunciado como un medicamento para adelgazar, con receita, na década de 1890.[34]

A herba tintureira promóvese na medicina alternativa como un suplemento dietético destinado a tratar unha ampla gama de enfermidades, incluíndo papeiras, artrite e varias enfermidades da pel.[35] Aínda que a herba tintureira foi obxecto de investigación de laboratorio, non hai probas médicas de que teña ningún efecto beneficioso sobre a saúde humana.[35]

Usos alimentarios

[editar | editar a fonte]

A herba tintureira é unha comida tradicional dos Apalaches do Sur. As follas e os talos das plantas novas pódense comer, pero hai que cociñalos fervéndoas dúas ou máis veces, escorrendo a auga e substituíndoa cada vez.[36] As follas teñen un sabor a espinaca; os talos, semellantes aos espárragos. Con estas follas e talos faise unha ensalada chamada poke salad ou poke sallet.[37]

As raíces son velenosas, ao igual que as follas e os talos maduros.[36] Algúns festivais aínda celebran o uso da planta nas súas históricas preparacións alimentarias.

Xa na década de 1990, dúas empresas estaban a conservar e vender herba tintureira comercialmente, pero en 2000 a última, Allen Canning Company de Siloam Springs, Arkansas, pechou as súas operacións.[38]

Outros usos

[editar | editar a fonte]

As toxinas das plantas Phytolacca americana están a ser exploradas como un medio para controlar o mexillón cebra.[39][40]

Algúns Phytolacca tamén se cultivan como plantas ornamentais, principalmente polas súas bagas atractivas; unha serie de cultivares foron seleccionados con grandes panículas froiteiras.

O extracto tóxico das bagas de herba tintureira maduras pódese procesar para obter unha tintura rosa.[41][42][43] Os primeiros colonos europeos en América do Norte obtiveron un fino colorante vermello das raíces da planta.

A mediados do século XIX, o viño adoitábase colorear con zume das súas bagas.[44]

A Phytolacca americana contén lectinas coñecidas como mitóxeno de pokeweed que se usan para estimular a proliferación de células B, o que é útil para ensaios de células B, probas de diagnóstico de inmunodeficiencia e inmunoterapia.[45]

As Phytolacca son utilizadas como plantas de alimentación para as larvas dalgunhas especies de lepidópteros incluíndo a Hypercompe scribonia.

Mecanismos de control

[editar | editar a fonte]

A expansión desta planta prodúcese unicamente polas sementes que esparexen os animais que comen as súas bagas, porén as súas raíces son moi resistentes e retoñan doadamente.

Control mecánico

[editar | editar a fonte]

Para eliminar esta especie poden utilizarse medios mecánicos sinxelos, tanto segando ou rozando as plantas, como arrincando as raíces, pode eliminarse. Ata o momento non se documentou risco de forte reabrollamento.[1]

Control químico

[editar | editar a fonte]

É posible facer un control químico con calquera herbicida postemerxente. O uso de glifosato é efectivo en 4-5 semanas cun 99% de eficacia.[1]

Control biolóxico

[editar | editar a fonte]

Nos EE.UU. está a probarse o uso do patóxeno Phoma sorgina como posible axente de control, pero debido á facilidade de control con métodos físicos e químicos, non hai deseñado ningún plan de control biolóxico.[1]

Relevancia cultural

[editar | editar a fonte]

Na música

[editar | editar a fonte]

Un éxito de 1969 escrito e interpretado por Tony Joe White, "Polk Salad Annie", trata sobre poke sallet, o prato cocido vexetal feito con Phytolacca americana. A letra inclúe:[46][47]

And in the fields looks somethin' like a turnip green
And everybody calls it polk salad, polk salad

E nos campos aparece algo así como un nabo verde
E todo o mundo lle chama ensalada polk, ensalada polk

Tony Joe White

Elvis Presley interpretou a canción.

Nas festas locais do sur

[editar | editar a fonte]

Os festivais da ensalada poke celébranse anualmente en varias pequenas cidades do sur, aínda que moitas veces estas celebracións só están remotamente relacionadas coa planta como alimento ou medicina (ver [48] e referencias a festivais individuais máis abaixo). As localizacións inclúen:

En Oklahoma, a ensalada poke pode engadirse ás ceas anuais con cebola silvestre.[53]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Herba carmín, herba tintureira (Phytolacca americana) na páxina web de Flora exótica invasora da Consellería de Medioambiente da Xunta de Galicia
  2. ↑ 2,0 2,1 Bou Manobens, Jordi (2014). "Phytolacca americana". Consultado o 27 de maio de 2023. 
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 Michael D. K. Owen, 1988, "Pokeweed (Phytolacca americana L.)", Publicación Pm-746 do Iowa State University Extension Service, Ames, IA: Iowa State University, ver [1], consultado o 2 de maio de 2015
  4. ↑ Manfred A. Fischer, Karl Oswald, Wolfgang Adler: Exkursionsflora für Österreich, Liechtenstein und Südtirol. 3., verbesserte Auflage. Land Oberösterreich, Biologiezentrum der Oberösterreichischen Landesmuseen, Linz 2008, ISBN 978-3-85474-187-9, p. 367 f.
  5. ↑ David Burnie (2005). Fleurs de Méditerranée : 500 espèces. Éditions Larousse. p. 46. ISBN 2-03-560422-2. 
  6. ↑ Matthews NL (1987) "Appendix F: Habitat Assessment Manual", en Report: Anne Arundel Co., Offc. Planning and Zoning, Environmental and Special Projects Div., to Office of Coastal Resources Management, NOAA and State of Maryland Chesapeake Bay Critical Area Commission, agosto de 1987, 9 p.
  7. ↑ Dictionnaire raisonné universel d'histoire naturelle de Jacques C. Valmont de Bomare éd. - 1800, páxina 536, vol. 9.
  8. ↑ Na obra de J. Montegut, Pérennes et vivaces nuisibles à l'agriculture, podemos ler que as súas follas son comestibles (Espinacas doces de Martinica).
  9. ↑ Futura, Delphine Bossy. "Quel est l'impact des plantes invasives sur les écosystèmes ?". Futura (en francés). Consultado o 2023-01-22. 
  10. ↑ E.-J.-Arm. GAUTIER (maio de 1997 (reimpresión da edición de 1876)). Christian LACOUR édition, ed. De la coloration artificielle des vins, et des moyens de reconnaître la fraude (en francés). pp. páxinas 9 e 10. .
  11. ↑ Dictionnaire des sciences naturelles : dans lequel... : suivi d'une biographie des plus célèbres naturalistes. Tome 13, DEA-DZW / par plusieurs professeurs du Jardin du roi et des principales Écoles de Paris (en francés). 1816-1845. Consultado o 2021-09-08. 
  12. ↑ Jonas Dryander, Robert Brown e William Townsend Aiton: Hortus Kewensis; Or, A Catalogue of the Plants Cultivated in the Royal Garden of Kew, 1789
  13. ↑ Chinese Herbal Medicine, Materia Medica 3ª edición. Bensky, Dan; Steven Clavey, Erich Stoger. Eastland Press, 2004.
  14. ↑ Kang SS, Woo WS; Woo (1980). "Triterpenes from the berries of Phytolacca americana" 43 (4): 510–3. doi:10.1021/np50010a013. 
  15. ↑ Woo, W.S., Kang, S.S., 1979. A new phenolic aldehyde from the seeds of phytolacca americana. Soul Taehakkyo Saengyak Yonguso Opjukjip 18, 30–31.
  16. ↑ David Burnie, Fleurs de Méditerranée : 500 espèces, Éditions Larousse, 2005, 320 p. (ISBN 2-03-560422-2), p. 46
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 17,5 17,6 John Cardina, Cathy Herms, Tim Koch e Ted Webster, 2015, "Entry: Common Pokeweed, Phytolacca Americana", en Guide to Perennial and Biennial Weeds of Ohio, Wooster, OH: Ohio Agricultural Research and Development Center (OARDC), consulte OARDC Pokeweed, consultado o 2 de maio de 2015.
  18. ↑ 18,0 18,1 Jacob L. Heller, 2103, "Pokeweed poisoning", en MedlinePlus (en liña), 21 de outubro de 2013, véxase [2], consultado o 2 de maio de 2015.
  19. ↑ CBIF CPPIS, 2013, "All plants (Scientific Name): Phytolacca Americana, en Canadian Biodiversity Information Facility, Species Bank, Canadian Poisonous Plants Information System (en liña), 5 de xuño de 2013, ver [3], consultado o 2 de maio de 2015.
  20. ↑ 20,0 20,1 Amitava Dasgupta, 2011, Effects of Herbal Supplements on Clinical Laboratory Test Results, Volume 2, Safety of the patient, Walter de Gruyter, ISBN 3110245620, consulte [4], consultado o 2 de maio de 2015.
  21. ↑ 21,0 21,1 Anon., 2015, "Entry: Phytolacca americana – L.," en Plants For A Future (organizational webpage), ver [5], consultado o 2 de maio de 2015.
  22. ↑ Lewis, W. H.; Smith, P. R. (decembro de 1979). "Poke root herbal tea poisoning". J. Am. Med. Assoc. 242 (25): 2759–60. PMID 501875. doi:10.1001/jama.242.25.2759. 
  23. ↑ Un estudo realizado en Oklahoma en 1962 concluíu que a dose letal oral para as bagas frescas en ratos era de aproximadamente 300 g/kg de peso corporal e para as bagas secas era de aproximadamente 100 g/kg de peso corporal, e que o extracto líquido de bagas era 80 veces máis tóxico cando se inxecta por vía intraperitoneal que cando se toma por vía oral. Ver Ogzewalla; Mossberg; Beck; Farrington (1962). "Studies on the Toxicity of Poke Berries" (PDF). Proc. of the Okla. Acad. Of Sci.: 54–57. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2018-12-19. 
  24. ↑ 24,0 24,1 Nancy L. Matthews, 1987, "Appendix F: Hab itat Assessment Manual," en Report: Anne Arundel Co., Offc. Planning and Zoning, Environmental and Special Projects Div., to Office of Coastal Resources Management, NOAA and State of Maryland Chesapeake Bay Critical Area Commission, agosto de 1987, 9 páxinas, passim ver [6], consultado o 2 de maio de 2015.
  25. ↑ Outros paxaros que inclúen a Phytolacca americana na súa dieta son Sialia currucoides, Trochocercus cyanomelas, Corvus ossifragus, Leuconotopicus villosus, Tyrannus, Sayornis, Saxicolinae, Sturnidae, e Icteria virens, ver Matthews, 1987, op. cit.
  26. ↑ Najar, Jamie (2020-05-15). "Comparison of black bear diets in eastern Oklahoma across seasons and regions". SHAREOK: 6. [Ligazón morta]
  27. ↑ Donald W. Hall, 2015, "Giant woolly bear (larva), giant or great leopard moth (adult) [scientific name: Hypercompe scribonia (Stoll 1790) (Lepidoptera: Erebidae: Arctiinae)]," no Institute of Food and Agricultural Sciences: Featured creatures, Gainesville, FL:Florida Department of Agriculture and Consumer Services, Division of Plant Industry, táboa 1, ver "Giant woolly bear, great leopard moth - Hypercompe scribonia (Stoll 1790)". Arquivado dende o orixinal o 2015-09-20. Consultado o 2015-05-03. , consultado o 2 de maio de 2015.
  28. ↑ "Phytolacca americana". Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado o 7 de xaneiro de 2015. 
  29. ↑ Quattrocchi, Umberto (2000). CRC World Dictionary of Plant Names. 3 M-Q. CRC Press. p. 2065. ISBN 978-0-8493-2677-6. 
  30. ↑ L. Mitich: The Intriguing World of Weeds – Common Pokeweed. En: Weed Technology. 8, 1994, p. 887–890.
  31. ↑ "Phytolacca americana". The Plant List. Consultado o 7 de xaneiro de 2015. 
  32. ↑ "Phytolacca americana American pokeweed". Royal Horticultural Society. 2017. Consultado o 16 de novembro de 2017. White-pink flowers appear in racemes from mid-summer to early autumn, followed by crimson-black berries in autumn 
  33. ↑ John King, Harvey Wickes Felter & John Uri Lloyd, 1898, "Entry: Phytolacca," en King's American Dispensatory, Cincinnati : Ohio Valley Co., ver [7] e [8], consultado o 2 de maio de 2015.
  34. ↑ The Medical and surgical reporter (69ª, Xullo–Dec 1893 ed.). Philadelphia, Pa.: Crissy & Markley, Printers. 1858. p. 1561. 
  35. ↑ 35,0 35,1 Ades TB, ed. (2009). Pokeweed. American Cancer Society Complete Guide to Complementary and Alternative Cancer Therapies (2ª ed.) (American Cancer Society). pp. 466–469. ISBN 978-0-944235-71-3. 
  36. ↑ 36,0 36,1 Elias, Thomas S.; Dykeman, Peter A. (2009) [1982]. Edible Wild Plants: A North American Field Guide to Over 200 Natural Foods. Nova York: Sterling. pp. 96, 267. ISBN 978-1-4027-6715-9. OCLC 244766414. 
  37. ↑ Smith, Andrew (2013-01-31). The Oxford Encyclopedia of Food and Drink in America (en inglés). OUP USA. ISBN 978-0-19-973496-2. 
  38. ↑ "Pokeweed: Prime Potherb," Eat the Weeds, http://www.eattheweeds.com/can-be-deadly-but-oh-so-delicious-pokeweed-2/
  39. ↑ Harold H. Lee, Lemma Aklilu, e Harriett J. Bennett, 1992, The use of Endod (Phytolacca dodecandra) to Control the Zebra Mussels (Dreissena polymorpha), Chapter 37, pp. 643–656, in Zebra Mussels Biology, Impacts, and Control, Thomas F. Nalepa & Don W. Schloesser, Eds., Boca Raton, FL:CRC Press, ISBN 0873716965, see [9], consultado o 5 de maio de 2015.
  40. ↑ US application 5252330, Harold H. Lee; Peter C. Fraleigh & Lemma Aklilu, "Method of controlling zebra mussels with extract of Phytolacca dodecandra[Ligazón morta]", publicado o 12-10-1993, asignada á Universidade de Toledo (EUA).
  41. ↑ Pesha Black & Micah Hahn, 2004, "Pokeweed, Phytolacca americana, Family: Phytolaccaceae," en [Guide to] Practical Plants of New England (páxinas de proxectos de estudantes), ver "Pokeweed". Arquivado dende o orixinal o 2015-02-17. Consultado o 2015-05-03. , consultado o 2 de maio de 2015.
  42. ↑ Brooklyn Botanical Garden. "Weed of the Month: Pokeweed". www.bbg.org. Consultado o 23 de setembro de 2017. 
  43. ↑ Tull, Delena (2013). Edible and useful plants of the Southwest : Texas, New Mexico, and Arizona : including recipes, teas and spices, natural dyes, medicinal uses, poisonous plants, fibers, basketry, and industrial uses. University of Texas press. p. 257. ISBN 978-0-292-74827-9. Consultado o 23 de setembro de 2017. 
  44. ↑ Nilsson et al. 1970. "Studies into the pigments in beetroot (Beta vulgaris L. ssp. vulgaris var. rubra L.)"
  45. ↑ Bekeredjian-Ding, Isabelle; Foermer, Sandra; Kirschning, Carsten J.; Parcina, Marijo; Heeg, Klaus (2012-01-04). "Poke Weed Mitogen Requires Toll-Like Receptor Ligands for Proliferative Activity in Human and Murine B Lymphocytes". PLOS ONE 7 (1): e29806. Bibcode:2012PLoSO...729806B. ISSN 1932-6203. PMC 3251602. PMID 22238657. doi:10.1371/journal.pone.0029806. 
  46. ↑ Doppelbauer, Martin (2008). "Tony Joe White – His Music". Arquivado dende o orixinal o 3 de maio de 2015. Consultado o 2 de maio de 2015. 
  47. ↑ White, Tony Joe (1969). "Polk Salad Annie [Lyrics]". Nova York, NY: Sony/ATV Music Publishing. Arquivado dende o orixinal o 2016-03-04. Consultado o 2 de maio de 2015. 
  48. ↑ 48,0 48,1 APSFA, 2015, "Schedule of Events," en The Annual Poke Salad Festival Association, Annual Poke Salad Festival, Blanchard, Louisiana, en "Maranto". Arquivado dende o orixinal o 2015-03-25. Consultado o 2015-05-03 d. , consultado o 2 de maio de 2015.
  49. ↑ "Poke Sallet Festival ['Browngrass will join them ... ']". The Jackson County Sentinel (Online ed.). 28 de abril de 2015. p. 4. Arquivado dende o orixinal o 2015-05-05. Consultado o 2 de maio de 2015. 
  50. ↑ "Poke Sallet Festival Pageant". The Jackson County Sentinel (Online ed.). 21 de abril de 2015. p. 3. Arquivado dende o orixinal o 2015-05-05. Consultado o 2 de maio de 2015. 
  51. ↑ "Poke Sallet Festival". Facebook Events. Gainesboro, Tennessee. Consultado o 2 de maio de 2015.  "This year will mark the 37th Annual Poke Sallet Festival "The Oldest Poke Sallet Festival in the state of Tennessee" Come and join us on Thursday May 7th, Friday May 8th and Saturday May 9th 2015 In Historical Downtown Gainesboro. Look for details that will be featured in a 16 page insert in the April 28 issue of the Jackson County Sentinel."
  52. ↑ "Harlan County Poke Sallet Festival – Home". Consultado o 5 de abril de 2016. 
  53. ↑ Milbauer, John A. "Wild Onion Dinners." Oklahoma History Center's Encyclopedia of Oklahoma History and Culture. (consultado o 2 de marzo de 2010)

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  • AFPD. 2008. African Flowering Plants Database - Base de Donnees des Plantes a Fleurs D'Afrique.
  • CONABIO. 2009. Catálogo taxonómico de especies de México. 1. In Ca. nat. México. CONABIO, Cidade de México.
  • Flora of China Editorial Committee. 2003. Flora of China (Ulmaceae through Basellaceae). 5: 1–506. In C. Y. Wu, P. H. Raven & D. Y. Hong Fl. China. Science Press & Missouri Botanical Garden Press, Beijing & St. Louis.
  • Flora of North America Editorial Committee, e. 2003. Magnoliophyta: Caryophyllidae, part 1. 4: i–xxiv, 1--559. In Fl. N. Amer.. Oxford University Press, Nova York.
  • Zuloaga, F. O., O. Morrone, M. J. Belgrano, C. Marticorena & E. Marchesi. (eds.) 2008. Catálogo de las Plantas Vasculares del Cono Sur (Argentina, Sur de Brasil, Chile, Paraguay y Uruguay). Monogr. Syst. Bot. Missouri Bot. Gard. 107(1): i–xcvi, 1--983; 107(2): i--xx, 985--2286; 107(3): i--xxi, 2287--3348.
  • Sanz Elorza, M., Dana, E. e Sobrino, E. 2001. Aproximación al listado de plantas alóctonas invasoras reales y potenciales en España. Lazaroa 22: 121-131.
  • Amigo, J. e Romero, M.I. 1997. Comportamiento fitosociológico de Smyrnium olusatrum L. en el noroeste ibérico. Lazaroa 18: 153-164.
  • Castroviejo, S. 1975. Algunos datos sobre las comunidades nitrófilas vivaces (Artemisietea vulgaris) de Galicia; Anales del Instituto Botánico A.J. Cavanilles 32: 489-502.
  • Bellot, F. 1952. Adiciones a la flora gallega; Anales del Instituto Botánico A.J. Cavanilles 10: 383-387.

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]


Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Herba_tintureira&oldid=6854098»