Ruy Cinatti
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | 8 de marzo de 1915  Londres, Reino Unido |
| Morte | 12 de outubro de 1986 (71 anos) Lisboa, Portugal |
| Educación | Instituto Superior de Agronomia (pt)  |
| Actividade | |
| Ocupación | poeta, escritor, antropólogo |
| Premios | |
Ruy Cinatti Vaz Monteiro Gomes,[1] nado en Londres o 8 de marzo de 1915 e finado en Lisboa o 12 de outubro de 1986, foi un poeta, antropólogo e agrónomo portugués.
Traxectoria
[editar | editar a fonte]En 1917, Hermínia Celeste, nai do poeta, morre, e o fillo recolle todas as súas lembranzas en ós não somos deste mundo, 1941. E o pai, António Vaz Monteiro Gomes, parte para os Estados Unidos, mentres o fillo fica entregado aos coidados do avó materno, Demétrio Cinatti, en Lisboa.[2]
Demétrio Cinatti era de orixe toscana, mantendo, por iso, un ambiente oriental na casa, que o poeta un día identifica como a orixe da súa atracción polo Oriente. Casou con Maria de Jesus Home de Carballo de ascendencia chinesa - a quen o poeta debe os tan orgullosos trazos orientais da súa fisionomía.
Ruy, aos 7 anos de idade, fica entregado aos coidados dos avós paternos cando Demétrio morre. É, entón, colocado como alumno interno no Instituto dos Pupilos do Exército . As súas vacacións eran pasadas na quinta dos Monteiros Gomes, onde fantasiaba ser un explorador de países tropicais.
En 1925 dáse o regreso do seu pai dos Estados Unidos de América. António Monteiro Gomes regresa a Portugal casado en segundas nupcias e cunha filla, media-irmá de Cinatti. Este regreso foi o inicio dun período de tensións e conflitos entre pai e fillo que habían de terminar de forma violenta no termo dos estudos de secundaria do poeta. Cunha decisión en mente, tras a conclusión dos estudos secundarios, Cinatti quere estudar Agronomía,[3] para desilusión do pai que quería que o fillo ingresase na Mariña. En setembro de 1934, António Moreira Gomes coloca un ultimato ao fillo: se non fixese a súa vontade non podería volver á casa paterna. Cinatti inscríbese no Instituto Superior de Agronomía da Universidade Técnica de Lisboa e volve a residir co avoa. Licenciouse, na especialidade de Fitogeografía, área en que publicou varios traballos científicos.[4]
Participou no 1º Cruceiro de Vacacións ás Colonias Portuguesas de África Occidental no fin do seu primeiro ano de Universidade. Visitou illas como as de San Tomé e Príncipe e viu nelas todo o que sempre soñou seren as illas do Mar do Sur. Toda esta experiencia deu orixe a unha pequena obra-prima, O conto de Ossobó, 1936.
Pasados algúns anos, o poeta comeza a desenvolver unha saudade profunda pola nai, Hermínia, xa falecida, ao mesmo tempo que se insurxira contra as ondas de violencia que se abatían sobre o Mundo. Foi a época que espertou para a poesía pois, a Guerra Civil Española, a segunda guerra mundial e a polarización ideolóxica crecente nos medios intelectuais portugueses levárono a protestar en formas que culminaron no lanzamento, con Tomás Kim e José Blanc de Portugal, da primeira serie dos Cadernos de Poesia, 1940.[5] Xa na década de 1940 colabora na revista Panorama lanzada polo Secretariado de Propaganda Nacional e na revista luso-brasileira Atlántico. Entre 1942 e 1943, fundou a revista Aventura, tendo como redactores Eduardo Freitas da Costa, José Blanc de Portugal, Jorge de Sena e Manuel Braamcamp Sobral.[6]
Entre 1943 e 1945 desempeñou o cargo de meteorólogo aeronáutico da Pan American Airways.[6] De 1946 a 1947 e de 1951 a 1955 viviu en Timor, estabelecendo fortes lazos coa poboación local. Elaborou unha tese de licenciatura, a través da Xunta de Investigacións do Ultramar, dividíndoa en dous libros: Explorações Botânicas em Timor e Reconhecimento Preliminar das Formações Florestais no Timor Português[7].
Na illa o poeta mostrouse frustrado pola súa incapacidade de facer fronte aos atentados da Natureza e a algunhas inxustizas contra a poboación Indíxena. Polo seu visíbel amor á illa Timorense, Cinatti apuntou algúns criterios con vista na necesidade de centrar o desenvolvemento na persoa humana, de respectar os recursos naturais e de devolver á comunidade Timorense a responsabilidade polo seu propio destino. Mais con pouco ou mesmo ningún efecto, foi doloroso, para o poeta, observar a destrución do Ecosistema e o desprezo pola cultura Timorense. Desilusionado, partiu de Timor en 1955.
De regreso a Portugal, aos corenta anos, sentía a necesidade de volver a aquel territorio. Tendo, co seu relato das varias regularidades que alí pasaban, conseguido que se tivesen posto termo a varias inxustizas. Porén, o poeta decide revisar opcións, deitando contas á vida. O seu terceiro libro de poesía, O libro do nómada meu amigo (1958), dá conta desta experiencia, que só nunha lectura atenta se consegue dar conta das angustias que o poeta realmente atravesou.
A Cinatti xa non lle interesaba intervir en Timor a nivel territorial, mais si cultural, pois afirmaba que a explotación dos recursos en Timor iría destruír o seu Ecosistema e deixaría a poboación sen recursos para si propia. A nivel persoal, optou por unha nova estratexia. Pediu a integración como investigador na Xunta de Investigacións do Ultramar e, unha vez aceptada, presentou a candidatura a un curso de Antropoloxía Cultural na Universidade de Oxford, doutorándose en Antropoloxía Social e Etnografía en 1961.[8] Apoiado no prestixio do seu currículo, Cinatti tentaba afirmarse como avogado dos Timorenses no do poder de Lisboa. Porén, debido ás varias guerras en África tornouse case imposíbel que a voz do poeta fose notada por unha causa nun país tan pequeno. Cinatti foi chamado e irrealista e varias veces marxinado a nivel profesional. Debido ao caso, en 1966, Cinatti sofre unha profunda crise psicolóxica, que narra en Manhã imensa (1984). A súa última ida a Timor ocorre en 1966, data a partir da cal lle é prohibido volver de alí por Salazar.
No entanto, durante esa depresión, Cinatti emerxe na súa alma de poeta e en catro anos, organiza trece libros de poesía.
En 1974, viuse entusiasmado pola Revolución de 25 de Abril, no entanto, a invasión en Timor pola Indonesia, nos finais de 1975, déixano de novo abalado. Foron, de novo, a poesía e a relixión que o conduciron a través desta fase.
Os seus últimos anos de vida, Ruy Cinatti, tivo o pracer de ver a súa obra apreciada por unha xeración de críticos e poetas. Viviu entón, en paz consigo mesmo. A súa particular vivencia do Catolicismo viría a ser un aspecto central na súa vida, no seu traballo e na súa poesía. A fe relixiosa estaba ademais profundamente entrelazada co seu ideal nacional baseado na crenza nunha suposta vocación universalista de Portugal.[9] Nos últimos anos de vida coñeceu unha tal soade que o fixo dicir “hei-de morrer como um rato na sarjeta”. O poeta que “non era deste mundo” morreu o 13 de outubro de 1986, aos 71 anos.[10]
O 10 de xuño de 1992 foi agraciado a título póstumo coa Grã-Cruz da Orde do Infante D. Henrique.[11]
Algunhas obras publicadas
[editar | editar a fonte]Poesía
[editar | editar a fonte]- Nós não somos deste mundo (1941). Lisboa. Reeditado: Ática, 1960.
- Anoitecendo, a vida recomeça (1942). Lisboa.
- Poemas escolhidos (1951) Lisboa, Gráfica Boa Nova. Prefacio de Alberto de Lacerda.
- O libro do nómada meu amigo (1958) Ilustracións de Hansi Stael. Lisboa, Guimarães Editores. Reeditado: Lisboa, Guimarães Editores, 1966; Lisboa, Guimarães & Cª, 1966.
- Sete septetos (1967). Lisboa, Guimarães Editores.
- O tédio recompensado (1968) Lisboa, Guimarães Editores.
- Uma sequência timorense (1970). Braga.
- Memória descritiva (1971). Lisboa, Portugália.
- Conversa de rotina (1973). Lisboa, Sociedade de Expansión Cultural.
- Cravo singular (1974). Lisboa.
- Timor - Amor (1974). Lisboa.
- Import-Export (1976). Lisboa.
- 56 poemas (1981). Lisboa, A Regra do Xogo. Reeditado: Lisboa, Reloxo de Auga, 1992.
- Manhã inmensa (1984). Lisboa, Assírio e Alvim. Reeditado: Lisboa, Assírio & Alvim, 1997.
- Antologia poética (1986). Lisboa, Presenza. Posfacio de Joaquim Manuel Magalhães.
- Obra poética. (1992). Lisboa, Imprensa Nacional-Casa da Moeda. Organización e prefacio de Fernando Pito do Amaral.
- Corpo - alma (1994). Lisboa, Presenza. Prefacio de Peter Stilwell.
- Tempo da cidade (1996). Lisboa, Presenza. Prefacio de Peter Stilwell.
- Un cancioneiro para Timor (1996). Lisboa, Presenza. Prefacio de Jorge Días.
- Archeologia ad usum animae[12] (2000). Lisboa, Presenza. Organización de Peter Stilwell. Posfacio de Jorge Facenda Lourenço.
"Crónica Cabo Verdeana", 1967; "Ossobó",1967; "Borda d'Alma", 1970; "Os Poemas do Itinerário Angolano", 1974;"Paisagens Timorenses com Vultos", 1974; "O A Fazer, Faz se", 1976; "Import Export",
Sobre Timor
[editar | editar a fonte]- Esboço histórico do sândalo no Timor português (1950). Lisboa, Ministério das Colónias, Junta de Investigações Coloniais.
- Explorações botânicas em Timor (1950). Lisboa, Ministério das Colónias, Junta das Investigações Coloniais.
- Reconhecimento preliminar das formações florestais no Timor português.(1950). Lisboa, Ministério das Colónias.
- Brevíssimo tratado da província de Timor (1963). Lisboa. Separata da Revista Shell 346.
- Useful plants in portuguese Timor: an historical survey (1964).Coimbra, Gráfica de Coimbra.. Separata do vol. I das Actas do V Colóquio Internacional de Estudos Luso-Brasileiros.
- Alguns aspectos de mudança social no Timor Português (1975). Lisboa. Separata de In Memoriam António Jorge Dias.
- Motivos artísticos timorenses e a sua integração (1987). Desenhos de Fernando Galhano. Lisboa, Instituto de Investigação Científica Tropical.
- Arquitectura timorense (1987). Lisboa, Instituto de Investigação Científica Tropical, Museu de Etnologia. Con Leopoldo de Almeida e Sousa Mendes.
Sobre as colonias portuguesas en África
[editar | editar a fonte]- Impressões de uma viagem pelos territórios portugueses da África Ocidental. (1936). Lisboa, Tipografia Portugal Novo. Separata da Revista Agros, 5.
- Lembranças para S. Tomé e Príncipe: 1972. (1979). Évora, Instituto Universitário de Évora.
Premios
[editar | editar a fonte]- 1958: Premio Antero de Quental, por O Livro do Nómada Meu Amigo.
- 1968: Premio Nacional de Poesía, por Sete Septetos.
- 1971: Premio Camilo Pessanha, [13] por Uma sequência timorense.
- 1982: Premio PEN Club Portugués de Poesía, por 56 Poemas.
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ CERIT. "Biografia". Site do Centro Juvenil Padre António Vieira em Dili, Timor-Leste. (en portugués). Consultado o 2020-06-26.
- ↑ CERIT. "Biografia". Site do Centro Juvenil Padre António Vieira em Dili, Timor-Leste. (en portugués). Consultado o 2020-06-27.
- ↑ "Biografia - Ruy Cinatti". escritas.org (en portugués). Arquivado dende o orixinal o 28 de xuño de 2020. Consultado o 2020-06-27.
- ↑ Infopédia. "Ruy Cinatti - Infopédia". Infopédia - Dicionários Porto Editora (en portugués). Consultado o 2020-06-27.
- ↑ "Biografia". livro.dglab.gov.pt (en portugués). Consultado o 2020-06-27.
- ↑ 6,0 6,1 "RUY CINATTI - BIIOGRAFIA". www.truca.pt (en portugués). Consultado o 2020-06-27.
- ↑ Costa, Letícia (2005). Ruy Cinatti - O Engenheiro das Flores, PUC-Rio.
- ↑ "Ruy Cinatti - Assírio Alvim". Porto Editora (en portugués). Consultado o 2020-06-27.
- ↑ Castelo, Cláudia. "Um humanista em Timor: biografia de Ruy Cinatti, antropólogo luso‑tropical. Bérose" (en portugués).
- ↑ "Ruy Cinatti, o poeta antropólogo". Ruy Cinatti, o poeta antropólogo (en portugués). Consultado o 2020-06-27.
- ↑ "ENTIDADES NACIONAIS AGRACIADAS COM ORDENS PORTUGUESAS - Página Oficial das Ordens Honoríficas Portuguesas". www.ordens.presidencia.pt. Consultado o 2020-06-26.
- ↑ «Arqueologia Para Uso da Alma», anunciado en obra de 1973 (Conversa de Rotina) como libro a publicar.
- ↑ "Estados autoritários e totalitários". /books.google.es (en portugués).
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- AMARAL, Fernando Pito do. Ruy Cinatti Vaz Monteiro Gomes. in ROSAS, Fernando; BRITO, José Maria Brandão de. Dicionario de Historia do Estado Novo. Venda Nova, Bertrand Editora, 1966. Vol. I.
