Saltar ao contido

Scala naturae

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Debuxo de 1579 da Gran cadea do ser da obra de Diego de Valadés Rhetorica Christiana

A scala naturae (escada da natureza), tamén chamada gran cadea do ser, gran cadea de seres ou gran cadea da vida, é unha estrutura xerárquica de toda a materia e seres vivos, que durante o cristianismo medieval se pensaba fora decretada por Deus. A cadea empeza con Deus e descende aos anxos e despois sucesivamente aos humanos, animais e plantas ata os minerais.[1][2][3]

Trátase dun concepto derivado de Platón, Aristóteles (na súa Historia Animalium), Plotino e Proclo.[4] O concepto seguiu desenvolvéndose durante a Idade Media, e chegou á súa máxima expresión no neoplatonismo moderno temperán .[5][6]

Divisións

[editar | editar a fonte]

A xerarquía da scala naturae ten a Deus no máis alto,[7] por riba dos anxos, os cales, igual ca El, son enteiramente espíritos, sen corpos materiais, e, por tanto, inmutables.[8] Debaixo deles están os humanos, que constan de espírito e materia; cambian e morren, e deste modo son esencialmente temporais.[9] Máis abaixo están os animais e as plantas. Abaixo de todo están os materiais minerais da propia terra; que consisten só en materia. Deste xeito, canto máis alto está un ser na cadea de seres, máis atributos ten, incluíndo todos os atributos dos seres que están por debaixo.[10] Os minerais son, na mente medieval, unha posible excepción á inmutabilidade dos seres materiais da cadea, xa que a alquimia prometera transformar elementos inferiores, como o chumbo, noutros que están máis altos na cadea, como a prata ou o ouro.[11]

A gran cadea

[editar | editar a fonte]

A gran cadea de seres liga Deus, anxos, seres humanos, animais, plantas e minerais.[3] Os elos desta cadea son:

Deus

[editar | editar a fonte]

Na cadea, Deus é o creador de todas as cousas. Moitas relixións, como o xudaísmo, o cristianismo, e o islam cren que Deus creou todo o Universo e todo o que hai nel. Ten atributos espirituais atopados en anxos e humanos. Deus ten atributos únicos de omnipotencia, omnipresenza e omnisciencia. É o modelo de perfección de toda a creación.[3]

Seres anxélicos

[editar | editar a fonte]

No Novo Testamento, a Carta aos colosenses establece unha lista parcial de anxos: "todo o visible e todo o invisible, tronos, dominacións, principados, potestades, todas as cousas foron creadas por el e para el."[12]

Nos séculos V e VI, Pseudo Dionisio Areopaxita estableceu unha xerarquía máis elaborada, que consiste en tres listas, cada unha con tres tipos:[13]

Icona da ortodoxia bizantina de nove ordes de anxos
A scala naturae medieval como escaleira, o que implica a posibilidade de progreso:[14]Escada de ascenso e descenso da mente, 1305, de Ramon Llull

Seres humanos

[editar | editar a fonte]

Os seres humanos soamente comparten os atributos espirituais con Deus e os anxos, o amor e a linguaxe e os atributos físicos cos animais que están por debaixo deles, como teren corpos materiais que experimentan emocións e sensacións como a luxuria e a dor, e necesidades físicas como a fame e a sede.[3]

Cadea de seres de Charles Bonnet do Traité d'insectologie, 1745

Animais

[editar | editar a fonte]

Os animais teñen sentidos, poden moverse e teñen apetitos físicos. Un superdepredador como o león, pode moverse vigorosamente e ten poderosos sentidos como unha vista aguda e a capacidade de ulir a distancia, mentres que as ordes inferiores dos animais só poderían sepentear ou arrastrarse, ou outros como as ostras serían sésiles, unidas ao fondo mariño. Porén, todos comparten sentidos do tacto e gusto.[3]

Plantas

[editar | editar a fonte]

As plantas carecen de órganos dos sentidos da capacidade de moverse, mais poden crecer e reproducirse. As plantas superiores teñen importantes atributos para curar nas súas follas, gromos e flores.[3] Entre as plantas inferiores incluiríanse os musgos e fentos e tamén antes se incluían os fungos.[3]

Minerais

[editar | editar a fonte]

Na parte inferior da scala naturae estaban o minerais, que eran incapaces de moverse, sentir, crecer ou reproducirse. Os seus atributos eran seren sólidos e duros, mentres que as xemas posuían maxia. O rei das xemas é o diamante.[3]

Ciencias naturais

[editar | editar a fonte]

De Aristóteles a Linné

[editar | editar a fonte]

A idea básica dunha xerarquización dos oganismos vivos remóntase á bioloxía de Aristóteles. Na súa Historia dos animais clasificou xerarquicamente os animais por riba das plantas debido á súa capacidade de moverse e sentir, e clasificou os animais polo seu modo de reprodución, de modo que os que parían as crías vivas (vivíparos) eran "superiores" aos que poñían ovos, e pola posesión de sangue, de modo que os vertebrados, ao posuíren sangue, eran "superiores" aos invertebrados que non a tiñan, e distinguía entre os de sangue quente (mamíferos e aves) e os de sangue frío.[16]

O concepto non relixioso de Aristóteles de organismos superiores e inferiores foi retomado polos filósofos naturais durante o período escolástico para fundamentar a scala naturae. A scala permitía facer unha ordenación dos seres, constituíndo así a base para a clasificación, na cal cada tipo de mineral, planta ou animal podía ser colocado nun lugar. Na época medieval a gran cadea de seres entendíase como dada por Deus e como unha ordenación que non podía cambiar. No Renacemento nórdico, a atención científica pasou a centrarse na bioloxía; a división da cadea en tres partes por debaixo dos humanos foi a base do Systema Naturæ de Carl Linné de 1737, na cal dividiu os compoñentes físicos do mundo nos tres reinos que nos son familiares: mineral, vexetal e animal.[17]

En alquímia

[editar | editar a fonte]

A alquimia utilizou a gran cadea dos seres como base para a súa cosmoloxía. Como todos os seres vivos estaban ligados na cadea, para que houbese unha unidade fundamental de toda a materia, a transformación pasando dun lugar da cadea ao seguinte sería posible segundo o razoamento alquimista. Á súa vez, a unidade da materia permitía a alquimia facer outra suposición clave, a pedra filosofal, a cal dalgún modo xuntaba e concentraba o espírito universal atopado en toda materia da cadea, e que ex hypothesi podería permitir a transformación alquímica dunha substancia noutra, como a do metal de base chumbo no metal nobre ouro.[18]

A scala naturae en evolución

[editar | editar a fonte]
Véxase tamén: Ortoxénese.
O pedigree humano recapitulando a súa filoxenia recuando ata a ameba mostrada como unha cadea de seres reinterpretada con animais vivos e fósiles. Dunha crítica das teorías de Ernst Haeckel de 1873.

A natureza establecida das especies e de aí a certeza do lugar das criaturas na gran cadea de seres, púxose en dúbida durante o século XIX. A natureza dual da cadea, dividida aínda que unida, sempre permitira ver a creación como esencialmente un todo continuo, coa posibilidade de solapamento entre os elos.[1] Os pensadores radicais como Jean-Baptiste Lamarck consideraban que había unha progresión de formas de vida desde as criaturas máis simples que se esforzaban pra gañar en complexidade e perfección, un esquema aceptado por zoólogos como Henri de Blainville.[19] A simple idea dunha ordenación de organismos, mesmo se se supoñían fixos, sentou as bases da idea da transmutación das especies, quer por medio dunha ortoxénese progresiva dirixida a unha meta, quer por medio dunha evolución non dirixida como a de Charles Darwin.[20][21]

A cadea dos seres continuou sendo parte da metafísica na educación do século XIX, e o concepto era moi coñecido. O xeólogo Charles Lyell usouna como metáfora na súa obra de 1851 Elements of Geology na descrición da columna xeolóxica, onde utilizou o termo "elos perdidos" para referirse ás partes perdidas do continuo. O termo "elo perdido" pasou posteriormente a significar fósil transicional, especialmente para aqueles casos que salvan o espazo entre o home e as bestas.[22]

A idea desta gran cadea, así como os "elos pedidios" derivados, foron abandonados pola ciencia de inicios do século XX,[23] a medida que se abandonou en bioloxía a noción de que animais modernos representan antepasados doutros animais modernos (un peixe moderno representaría os antepasados dun anfibio moderno, como se podería ver comparándoo co embrión de anfibio).[24] No entanto, a idea dunha certa secuencia que vai desde o "inferior" ao "superior" aínda perdurou un tempo, como o fixo a idea de progresión en bioloxía.[25]

Implicacións políticas

[editar | editar a fonte]

Allenby e Garreau propuxeron que as teses sostidas pola Igrexa Católica sobre a gran cadea dos seres mantiveron a paz en Europa durante séculos. O mesmo concepto de rebelión simplemente quedaba fóra da realidade na que a maioría da xente vivía, porque desafiar ao rei era como desafiar a Deus, xa que o rei fora posto no trono por Deus. O propio rei Xaime I de Inglaterra escribiu: "O estado da monarquía é a cousa máis suprema sobre a Terra: pois os reis non só son os lugartenentes de Deus na Terra, e sentan no trono de Deus, senón que mesmo o propio Deus os chamou Deuses."[20]

Adaptacións e conceptos similares

[editar | editar a fonte]

O filósofo estadounidense Ken Wilber describiu o "Great Nest of Being" (Gran niño do ser), que el afirmaba que pertencía a unha "filosofía perenne" independente da cultura que se podía rastrear ao longo de 3000 anos de escritos místicos e esotéricos. O sistema de Wilber correspóndese con outros conceptos de psicoloxía transpersoal.[26] No seu libro de 1977 A Guide for the Perplexed, o ecomomista E. F. Schumacher describiu a xerarquía dos seres, cos humanos no cumio con capacidade de percibiren conscientemente o "agora eterno".[27]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ 1,0 1,1 Lovejoy 1960, p. 59.
  2. ↑ Adams, Robert Merrihew (1999). Leibniz: Determinist, Theist, Idealist. Nova York: Oxford University Press. p. 113. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Wheeler, L. Kip. "The Chain of Being: Tillyard in a Nutshell". Carson-Newman University. Arquivado dende o orixinal o 16 de decembro de 2003. Consultado o 16 de novembro de 2019. 
  4. ↑ "Great Chain of Being | Definition, Origin & Facts". Britannica. Arquivado dende o orixinal o 24 de xuño de 2015. Consultado o 1 de abril de 2021. 
  5. ↑ "Estqa idea dunha gran cadea do ser pode remontarse á división de Platón do mundo en Formas, que son seres completos, e cousas sensibles, que son imitacións das Formas e son tanto ser coma non ser. A teleoloxía de Aristóteles recoñecía un ser perfecto, e el tamén colocou todos os animais nunha soa escala natural de acordo co grao de perfección das súas almas. A idea da gran cadea do ser foi completamente desenvolvida no neoplatonismo e na Idade Media.", Blackwell Dictionary of Western Philosophy, p. 289 (2004)
  6. ↑ Edward P. Mahoney, "Lovejoy and the Hierarchy of Being", Journal of the History of Ideas Vol. 48, No 2, pp. 211-230.
  7. ↑ Lovejoy, Arthur O. (1936). The Great Chain of Being: A Study of the History of an Idea. Cambridge, MA: Harvard University Press. p. 60. ISBN 978-0-674-36153-9. 
  8. ↑ Lovejoy, Arthur O. (1936). The Great Chain of Being: A Study of the History of an Idea. Cambridge, MA: Harvard University Press. p. 80. ISBN 978-0-674-36153-9. 
  9. ↑ Tillyard, E.M.W. (1943). The Elizabethan World Picture. Londres: Chatto & Windus. p. 26. 
  10. ↑ Tillyard, E.M.W. (1943). The Elizabethan World Picture. Londres: Chatto & Windus. pp. 25–26. 
  11. ↑ Tillyard, E.M.W. (1943). The Elizabethan World Picture. Londres: Chatto & Windus. p. 59. 
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Carta aos colosenses 1:15-20
  13. ↑ Price, Kitty (26 de setembro de 2021). "The Hierarchy of Angels". Portsmouth Cathedral. Arquivado dende o orixinal o 8 de decembro de 2023. Consultado o 8 de decembro de 2023. 
  14. ↑ Ruse, Michael (1996). Monad to man: the Concept of Progress in Evolutionary Biology. Harvard University Press. pp. 21–23. ISBN 978-0-674-03248-4. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Epístola aos efesios 1:21
  16. ↑ Leroi 2014, pp. 111–119.
  17. ↑ Linnaeus, Carl (1758). Systema naturae (en latín) (10ª ed.). Stockholm: Laurentius Salvius. Arquivado dende o orixinal o 2008-10-10. Consultado o 2018-01-13. 
  18. ↑ O'Gorman, Frank; Donald, Diana (2005). Ordering the World in the Eighteenth Century. Palgrave Macmillan. pp. 63–82. ISBN 978-0-230-51888-9. Arquivado dende o orixinal o 2024-10-02. Consultado o 2019-05-09. 
  19. ↑ Appel, T.A. (1980). "Henri De Blainville and the Animal Series: A Nineteenth-Century Chain of Being". Journal of the History of Biology 13 (2): 291–319. JSTOR 4330767. doi:10.1007/BF00125745. 
  20. ↑ 20,0 20,1 Snyder, S. "The Great Chain of Being". Grandview.edu. Arquivado dende o orixinal o 2017-07-28. Consultado o 2017-01-05. 
  21. ↑ Lovejoy 1960, pp. 325-326.
  22. ↑ "Why the term "missing links" is inappropriate". Hoxful Monsters. 10 de xuño de 2009. Arquivado dende o orixinal o 2 de abril de 2012. Consultado o 10 de setembro de 2011. 
  23. ↑ Prothero, Donald R. (1 de marzo de 2008). "Evolution: What missing link?". New Scientist 197 (2645): 35–41. doi:10.1016/s0262-4079(08)60548-5. Arquivado dende o orixinal o 23 de maio de 2020. Consultado o 4 de agosto de 2018. 
  24. ↑ Ehrlich, Paul R.; Holm, R. W. (1963). The process of evolution. New York: McGraw-Hill. p. 66. ISBN 978-0-07-019130-3. OCLC 255345. 
  25. ↑ Ruse, Michael (1996). Monad to man: the Concept of Progress in Evolutionary Biology. Harvard University Press. pp. 432–433, e passim. ISBN 978-0-674-03248-4. 
  26. ↑ Freeman, Anthony (2006). "A Daniel Come to Judgement? Dennett and the Revisioning of Transpersonal Theory" (PDF). Journal of Consciousness Studies 13 (3): 95–109. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 13 de agosto de 2012. Consultado o 3 de xullo de 2012. 
  27. ↑ Costello, Stephen (2014). Philosophy and the Flow of Presence. Cambridge Scholars Publishing. pp. 100–101. ISBN 978-1-4438-6454-1. Arquivado dende o orixinal o 2024-10-02. Consultado o 2019-11-18. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Scala_naturae&oldid=6870476»