Teodoro Comneno Ducas
  | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | 1180 (Gregoriano) |
| Morte | 1253 (72/73 anos) Tesalónica, Grecia |
Emperor of Thessalonica (en)  | |
| Déspota de Epiro | |
| | |
| Actividade | |
| Ocupación | militar |
| Familia | |
| Familia | Dinastía Anxo |
| Cónxuxe | Maria Petralifaina |
| Fillos | Anna Angelina Komnene Doukaina, Irene Comnena de Epiro, Dimitrios Angelos Doukas, John Komnenos Doukas |
| Pais | João Ducas e Zoe Doukaina |
| Irmáns | Manuel Comneno Ducas Constantino Comneno Ducas Miguel I Comneno Ducas |
| Parentes | Isaac Komnenos Doukas, irmán consanguíneo Alexios Komnenos Doukas, irmán consanguíneo Miguel I Comneno Ducas, irmán consanguíneo |
Teodoro Comneno Ducas (en grego: Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας, Theódōros Komnēnós Dúkas); nado aprox. en 1180/1185 e finado aprox. en 1252, foi déspota de Epiro desde 1215 até 1230. A data exacta do seu nacemento é descoñecida, pero foi probabelmente entre 1180 e 1185. Foi o medio irmán do fundador do Despotado de Epiro, Miguel I Comneno Ducas, fillo de Xoán Ducas, o neto do emperador bizantino Aleixo I Comneno. Teodoro, que aspiraba a reconquistar Constantinopla, asumira os tres nomes imperiais de Anxo, Ducas e Comneno. Pouco despois de asumir o poder capturou nos montes albaneses ao novo emperador latino Pedro II de Courtenay, que viaxaba desde Dirraquio a Constantinopla para se instalar no seu trono.
En 1224 tomou posesión do reino latino de Tesalónica e alí foi coroado emperador. Mentres se preparaba para atacar a mesma Constantinopla, tivo coñecemento das negociacións entre Iván Asen II de Bulgaria e a familia imperial latina, e decidiu marchar contra os búlgaros, pero foi derrotado na batalla de Klokotnitsa en 1230. Sendo feito prisioneiro e logo cegado, viuse obrigado a abdicar en favor do seu irmán Manuel. Teodoro permaneceu prisioneiro do emperador búlgaro até 1237, cando Iván Asen II casou coa súa filla e logo concedeulle a liberdade. Regresou a Tesalónica xunto ao seu fillo Xoán a gobernar o reino, que nese momento estaba ameazado por Xoán III Ducas Vatatzés, emperador de Nicea. Terminou a súa vida nunha prisión nicena, onde en 1252 Xoán III o deportara.
Traxectoria
[editar | editar a fonte]Nado ao redor de 1180/85, Teodoro foi un fillo lexítimo do sebastocrátor Xoán Ducas e de Zoe Ducaina. Así pois, foi primo irmán dos emperadores bizantinos Isaac II Anxo e Aleixo III Anxo, e medio irmán do fundador do principado epirota, Miguel I Comneno Ducas.
O 1204, á caída de Constantinopla, estivo ao servizo de Constantino Láscaris e á súa morte do seu irmán Teodoro I Láscaris, pero en 1205 regresou a Europa para unirse ao seu medio irmán Miguel Comneno Ducas, que se apropiou do Epiro co título de déspota.
Miguel foi asasinado en 1215 e o seu irmán Teodoro sucedeuno e incorporou aos seus dominios a rexión entre o río Drin (en Albania) e o mar Adriático. En 1216 Teodoro asegurou a fronteira norte cun tratado co duque de Rascia (en Serbia), e cos latinos asinou unha tregua. Logo atacou os búlgaros de quen tomou Prilep e Ohrid.
En 1217 o emperador latino Pedro II de Courtenay atacou Durazzo, pero foi rexeitado e caeu nunha trampa na costa albanesa sendo feito prisioneiro (non foi liberado, e morreu prisioneiro en 1219). En 1218 Teodoro iniciou unha campaña de catro anos contra o reino de Tesalónica, que se estaba expandindo sobre todo en Tesalia (1218-1222) e que supuxo a ocupación de gran parte do reino, desde Platamon no sur, até Serres e Drama no nordés. Tesalónica foi asediada, e Guido Pallavicini asumiu a dirección da cidade como rexente do mozo Demetrio de Montferrato que marchou a pedir axuda ao papa e aos señores italianos.
O emperador Roberto I de Constantinopla enviou algúns soldados ao ano seguinte (1223), pero un ataque de Xoán III Ducas Vatatzés de Nicea obrigou a retirar ditas tropas. Teodoro ocupou logo Adrianópole e parte de Tracia. En 1224 chegou a Tesalónica Guillerme IV de Montferrato para defender a coroa do seu irmán Demetrio, pero as súas tropas foron decimadas por unha epidemia de peste na que faleceu o mesmo Guillerme IV e nese mesmo ano a cidade rendeuse. Teodoro entrou en Tesalónica e proclamouse emperador (deixando así o título de déspota) mentres que os seus soldados xa se achegaban a Constantinopla.
As operacións non continuaron debido a conflitos cos búlgaros e Teodoro dedicouse a consolidar o seu poder. En 1227 o novo rei de Serbia, Estevo Radoslav, que acababa de suceder ao seu pai Estevo I Nemanjić, declarouse vasalo de Epiro. En 1230 a República de Ragusa recoñeceu a soberanía de Teodoro.
En 1230, no cume do seu poder, Teodoro atacou o territorio búlgaro pero sufriu unha grave derrota na batalla de Klokotnitsa, na beira do río Maritsa, e foi feito prisioneiro. Inicialmente foi tratado con honras, pero en canto se descubriu que el e o seu fillo Xoán preparaban un complot contra o tsar Iván Asen II, foi cegado. Os territorios conquistados por Teodoro aos latinos foron sometidos ao tsar búlgaro (menos unha parte de Tesalia), e os búlgaros entraron sen pouca resistencia en Albania e Durazzo.
Manuel Comneno Ducas, irmán de Teodoro, casou cunha filla de Iván Asen, tomando o poder en Epiro, Etolia, Acarnania, Macedonia e parte de Tesalia, e conservouno porque se recoñeceu vasalo do tsar de Bulgaria. Ragusa rexeitou a soberanía de Epiro en 1232 e Serbia fíxoo en 1233.
En 1237 Teodoro foi liberado xunto co seu fillo Xoán. Volveu ao resto dos seus dominios e rapidamente a nobreza volveu ao seu lado e depuxo ao seu irmán Manuel, que fuxiu a Nicea. Teodoro, restablecido, abdicou a favor do seu fillo Xoán, e casou a unha filla súa con Iván Asen, garantindo así a neutralidade do mesmo.
Con todos estes disturbios, Miguel Comneno Ducas (fillo do déspota Miguel I), que estivera no exilio, tomou o poder en Epiro, Etolia e Acarnania, e proclamouse déspota destas rexións e de Corfú, deixando a Xoán só algúns territorios principalmente en Tesalia. Logo en 1339 o exiliado Manuel regresou con soldados que lle deu o emperador de Nicea e desembarcou preto de Tesalónica. Pero Manuel e Teodoro chegaron a un acordo e establecéronse un goberno conxunto entre Xoán e Manuel.
En 1241 Manuel morreu e Nicea enviou tropas a Tesalónica e nestes combates Teodoro foi feito prisioneiro. Foi finalmente liberado e o seu fillo Xoán (que tivo que renunciar ao título de emperador, recuperando o de déspota, e declarándose vasalo de Nicea) deulle o goberno de Vodena, unha das cidades que conservaba. Xoán morreu en 1244 e sucedeuno o seu irmán Demetrio Comneno Ducas que en 1246 foi deposto por Nicea e enviado ao exilio.
Teodoro conspirou contra Nicea co déspota do Epiro Miguel II Comneno Ducas, quen invadiu as posesións nicenas en Tesalia e Macedonia e ocupou a costa de Macedonia en 1251. En 1252 Nicea pasou á ofensiva e recuperou as súas posesións, xunto coa fortaleza de Kastoriá e chegando até Albania. Miguel II pediu a paz e asinou o tratado de Larisa polo cal renunciaba a favor de Nicea os territorios gregos occidentais que tomara en Bulgaria, e de Prilep e Kroja en Albania, e a cambio recoñecíaselle o título de déspota de Epiro, pero como vasalo do emperador de Nicea. Teodoro foi feito prisioneiro novamente e enviado ao exilio en Nicea onde morreu despois de 1252.
Devanceiros
[editar | editar a fonte]Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- The Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, 1991.
- K. Varzos, Ē genealogía tōn Komnēnōn (Thessalonica, 1984) vol. 2 pp. 548–637.