Beguinas

Grabado dunha beguina de Des dodes dantz, impreso por Matthäus Brandis en Lübeck en 1489.

As beguinas eran unha asociación de mulleres, de diferentes clases, contemplativas e activas, que dedicaban a súa vida a axudar ás persoas sen fogar, enfermos, mulleres, nenos e anciáns, e tamén ao traballo intelectual. Organizaban axuda para os pobres e os enfermos nos hospitais ou para os leprosos. Traballaron para permanecer baixo a súa propia vontade e, como non facían votos perpetuos de castidade nin de claustro, podían abandonar a asociación en calquera momento para casar.

Organización

Non había casa nai, nin unha norma común nin unha orde xeral. Establecían as súas casas preto de hospitais ou igrexas, en cuartos sinxelos onde podían rezar e facer traballos manuais. Cada comunidade ou beguinaxe era autónoma e organizaba o seu propio modo de vida co propósito de rezar e servir como Cristo na súa pobreza.

Unha carta de 1065 menciona a existencia dunha institución semellante á beguinaxe en Vilvoorde (Bélxica). Dende o século XII o movemento estendeuse rapidamente desde a rexión de Liexa ata os Países Baixos, Alemaña, Francia, Francia, Italia, España e Austria. Algunhas beguinaxes, como as de Gante e Colonia, tiñan miles de membros. O amplo renacemento relixioso que orixinaron as beguinaxes xerou sociedades semellantes para os homes: os Begards.

Literatura

Vivenda de beguinas no barrio de Bad Cannstatt, Stuttgart, Alemaña.

A beguina mística máis famosa é, sen dúbida, Hadewych de Anveres (c. 1240), autora de varias obras en poesía e prosa.

En Alemaña, Matilde de Magdeburgo (1207-1282) mal considerada pola xerarquía eclesiástica, tivo que buscar refuxio no convento de Helfta.

Entre as beguinas máis ilustres atópanse María de Oignies, Lutgarda de Tongres, Xiana de Lieja e Beatriz de Nazaret, autora de Os sete graos de amor. Considérase que as beguinas, xunto cos trobadores e os Minnesänger, fundaron a lingua literaria neerlandesa, francesa e alemá. Participaron na apertura dos coñecementos teolóxicos aos laicos, que tomaron do latín clerical e verteron nas linguas vulgares. A tradución de obras do místico alemán Johannes Eckhart e a difusión da súa propia obra levou a Margarita Poretea á fogueira en 1310.

Persecución

A condena de Margaret reforzou os inimigos das beguinas. A petición do papa Clemente V, o Concilio de Vienne condenounas en 1312. Decretou que "o seu modo de vida debe ser definitivamente prohibido e excluído da Igrexa de Deus". En 1318, Xoán XXII estableceu mediante a Bula Gloriosam Ecclesiam que se castigasen tanto as beguinas como os franciscanos espirituais, especialmente aqueles que foran refuxiados polo emperador Frederico II en Sicilia. En 1321 Xoán XXII mitigou esta sentenza e permitiu que as beguinas continuaran co seu estilo de vida, xa que "emendaran as súas formas". Porén, xa en febreiro de 1317 o Concilio de Taragoña establecera a pena de excomuñón para todas as beguinas que vivían en comunidade, vestían mantos e outras vestimentas características das súas comunidades, lían libros teolóxicos en lingua vulgar e predicaban sen o permiso das autoridades eclesiásticas.

Máis tarde as autoridades eclesiásticas tiveron frecuentes roces coas beguinas e os begards. Durante o século XIV os bispos alemáns e a Inquisición condenaron aos begards e emitiron varias bulas para sometelos á disciplina papal.

Porén, a pesar de toda esta persecución, moitas beguinas continuaron sendo fieis á ortodoxia da Igrexa católica, especialmente en Bruxas, Gante e outras cidades neerlandesas, aínda que moitas delas se uniron á Orde Terceira de San Francisco de Asís, recoñecida polo papado.