Chimbote

Chimbote

Localización
9°04′28″S 78°35′37″O
Estado	Perú
Rexión	Ancash
Capital de	Santa (pt) Chimbote (pt)
Poboación
Poboación	366.160 (2017)
Xeografía
Bañado por	Baía de Chimbote
Altitude	5 m
Creación	1835
Identificador descritivo
Prefixo telefónico	043
Outro
Irmandado con	San Xosé Pensacola (pt) Nantes Seattle Palma As Palmas de Gran Canaria Madrid Buenos Aires Huancayo (pt) Asunción Belo Horizonte Jacksonville
Sitio web	munisanta.gob.pe

Chimbote é unha cidade da costa norcentral do Perú, capital da Provincia de Santa, no extremo noroeste do Departamento de Ancash. Localízase na costa do océano Pacífico na baía El Ferrol, na desembocadura do río Lacramarca.

Foto satélite da cidade de Chimbote

A cidade de Chimbote segundo o Instituto Nacional de Estatística e Informática é a novena cidade máis poboada do Perú e albergaba no ano 2007 unha poboación de 320.240 habitantes.

Chimbote é coñecida pola actividade portuaria que nela se desenvolve, así como por ser sede importante da industria pesqueira e siderúrxica do país, ademais de eixe comercial desta parte do Perú.

Inmigrantes galegos en Chimbote en 1956.

Chimbote foi destino da emigración galega.

Etimoloxía

A verba Chimbote aparece rexistrada por primeira vez a mediados da época colonial, en 1774, mais, o seu significado é descoñecido a día de hoxe. Así, en 1924, Enrique Tovar refire:

...para algúns, parece un vocablo mochica; outros refiren unha tradición que non deixamos de encontrar extravagante. É esta: Cando viñeron uns cabaleiros estranxeiros á Caleta Colorada, ... non encontraron máis embarcación para trasladarse a terra, que os coñecidos cabaliños de totora; [...] e ao regresar a Lima, [...] dicían, no seu mal castelán, ter baixado neste porto, sen bote, shim-bote, Chimbote

Enrique Tovar, Tierra de Promisión. Chimbote (1924)

As primeiras especulacións dunha etimoloxía quechua deste topónimo proveñen do século XX. A primeira é exposto por César Guardia, en 1967:

Chimbote [vén] de chimpu que significa sinal de la ou cerco. Segundo Barranca, chimputi, cuxa final -ti é signo pluralizante, quere dicir cercado. E é así o porto, afirma Juan Durand (1921). Vese circunvalado por un cordón de cerros que dan abrigo ao seu fondeadoiro e que forman un perfecto cerco

César Guardia, Diccionario Kechua (1967)

Esta explicación resulta contradita pola propia gramática do quechua, xa sexa que se refira ao quechua clásico ou ao quechua ancashino, que nunca rexistraron un sufixo -ti como pluralizador.

A outra explicación da orixe quechua vén da man dos periodistas José Gutiérrez e Demetrio Ramos, quen en Chimbote a través de la historia (1969) sindican ao verbo chimbar, quechuísmo proveniente de <chimba>, sen profundar no proceso de formación da palabra. Segundo o lingüista Gary Parker (1976), tsimpay significa en quechua ancashino 'cruzar un río', e a nosorizaciòn de /p/ na proximidade de /-m/ en posición de coda silábica é coñecido para o quechua, pero queda no aire a transformación de /a/ en <o>, anómala, como a mesma adición de -te.

En 1989, o lingüista Willem Adelaar propuxo a primeira etimoloxía cun tratamento académico apropiado, formulando que Chimbote fora unha palabra de orixe culle, lingua andina morta na actualidade que se estendeu na serra de La Libertad e o norte de Ancash e parte do sueste de Cajamarca. Nesta rexión, son comúns os topónimos de terminación -t, atopándose ademais outras localidades próximas a Chimbote coa mesma terminación -te, a saber: Macate e Guacate. A raíz da palabra quedaría aínda así descoñecida xa que o léxico culle non foi rexistrado suficientemente antes da súa extinción a mediados do século XX.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Localización de Chimbote (Wikimapia)