Saltar ao contido

Dónal Lunny

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Modelo:BiografíaDónal Lunny

Editar o valor en Wikidata
Biografía
Nacemento10 de marzo de 1947 Editar o valor en Wikidata (77 anos)
Tullamore - Tulach Mhór, Irlanda Editar o valor en Wikidata
EducaciónNewbridge College (en) Traducir
National College of Art and Design (en) Traducir Editar o valor en Wikidata
Actividade
Ocupacióncompositor, produtor musical, guitarrista, executivo dunha discográfica, cantante Editar o valor en Wikidata
Período de actividade1966 Editar o valor en Wikidata -
Membro de
Xénero artísticoMúsica irlandesa Editar o valor en Wikidata
InstrumentoGuitarra Editar o valor en Wikidata
Familia
ParellaSinéad O'Connor Editar o valor en Wikidata
FillosShane O'Connor Lunny Editar o valor en Wikidata
Premios
Descrito pola fonteObálky knih, Editar o valor en Wikidata
IMDB: nm0526779 Youtube: UCJ_hMvnqQfYX0Tzfbmh8mfQ BNE: XX1606669 Spotify: 0woo27tBjj7xCWTRTKOPCh Musicbrainz: 9296618d-e67c-4cff-bcc9-82d3503a8e1b Songkick: 428075 Discogs: 255429 Allmusic: mn0000183699 Editar o valor en Wikidata

Dónal Lunny, nado en Tullamore, Irlanda, o 10 de marzo de 1947, é un músico folk irlandés e produtor. Toca a guitarra zurda e buzuki, así como teclados e bodhrán. Foi membro fundador de varios grupos populares como Planxty, The Bothy Band, Moving Hearts, Coolfin, Mozaik, LAPD e Usher's Island. Estivo na vangarda do renacemento da música tradicional irlandesa durante cinco décadas.

Traxectoria

[editar | editar a fonte]

Primeiros anos

[editar | editar a fonte]

O seu pai Frank era de Enniskillen e a súa nai, Mary Rogers, procedía de Ranafast no Condado de Donegal e tiveron catro fillos e cinco fillas. Cando Dónal tiña cinco anos marcharon a Newbridge, no Condado de Kildare.[1]

Asistiu á escola secundaria no Newbridge College e, en 1963, marchou Patrician Brothers' School para conseguir o Intermediate Certificate.[2]

Como adolescente, Lunny tocaba de cando en vez nun trío chamado Rakes de Kildare co seu irmán máis vello, Frank, e Christy Moore. Tocaban sobre todo en pubs mais tamén fixeran un par de actuacións, unha delas no pub Hugh Neeson en Newbridge o Luns de Pascua de 1966.[3]

En 1965, Lunny matriculouse no National College of Art & Design de Dublín onde estudou Deseño Básico e Deseño Gráfico. Tamén se interesou polo traballo en metal que o levou a se converter nun talentoso ourive en prata e ouro, aínda que só practicou o oficio un curto tempo antes de adicar tódalas súas enerxías á música.[4] Durante esa época en Dublín, tocaba nunha banda chamada The Parnell Folk, con Mick Moloney, Sean Corcoran, Johnny Morrissey e Dan Maher.[5]

Carreira musical

[editar | editar a fonte]

Emmet Spiceland

[editar | editar a fonte]

Máis tarde, formou o grupo Emmet Folk, no que tamén parrticipaban Mick Moloney e Brian Bolgor, e comezaron nun club no 95 da rúa Harcourt, que se chamaba así precisamente: The 95 Club.[5] "Daquela, conseguíramos estar no escenario co noso propio repertorio e ... desenvolvendo a nosa identidade propia, en lugar de canta-las cancións dos outros. Éramos bastante respectados".[6]

Eventualmente, Lunny e Bolgor uníranse cos irmáns Brian e Mick Byrne de Spiceland Folk para formar Emmet Spiceland, que continuó coma un trío despois de que Bolgor renunciase e lanzaron o seu primeiro álbum, The First, lanzouse en 1968. Como grupo de harmonía vocal, conseguiron un nº 1 en Irlanda co sinxelo "Mary from Dungloe", que Lunny e o seu compañeiro do grupo Emmet Folk, Mick Moloney, popularizaran anteriormente polos clubs populares de Dublín.[6]

Dúo con Andy Irvine

[editar | editar a fonte]

En 1970, Lunny formou dúo con Andy Irvine—quen regresaba das súas viaxes por Europa Oriental—após dun concerto inicial nunha festa da Asociación de amizade Unión Soviética-Irlanda organizada por Seán Mac Réamoinn.[7] Tamén tivo a súa propia noite no Pub Slattery's en Capel Street, Dublín, que se era chamada "The Mug's Gig". Nisto, participaron Irvine e Lunny, e tiveron como artistas invitados a Ronnie Drew, Mellow Candle e so grupo Supply, Demand & Curve.[8]

Clodagh Simonds, quen cofundara Mellow Candle con Alison O'Donnell en 1963,[9] lembrou:[10]

O lugar sempre estaba cheo, e o ambiente era incríbel. Coido que unha das razóns polas que todo se sentiu tan emocionante foi que non podía deixar de se dar de conta de que, realmente, estaban a abrir novos camiños, mesmo, antes de que Planxty se formase. Algo moi poderoso estaba a xerminar. A complexidade e a complexidade rítmica dos seus arranxos era algo realmente novo e inaudito: literalmente soplaban o po e as tea de araña de parte dese material e dábanlle unha vida nova e brillante. Foi emocionante presencialo.
—Clodagh Simonds, "The Humours of Planxty", de Leagues O'Toole

Planxty

[editar | editar a fonte]

En 1971, Lunny e Irvine, máis Liam O'Flynn, participaron no segundo álbum de Christy Moore, Prosperous, o que os motivou para crear Planxty pouco despois.[11] A primeira actuación profesional produciuse en Slattery a comezos de 1972. A banda converteuse nunha das principais defensoras da música instrumental tradicional irlandesa.[11]

Celtic Folkweave

[editar | editar a fonte]

En 1974, Lunny produciu e tocou no álbum Celtic Folkweave de Mick Hanly e Mícheál Ó Domhnaill, que apoiaran a Planxty na xira. Hanly, Ó'Domhnaill e Lunny recibiron o apoio no estudo de O'Flynn coa gaita e o tin wistle, de Matt Molloy coa frauta, Tommy Peoples co violín e Tríona Ní Dhomhnaill co clavecín.[12] Todos eles uniríanse a a Lunny no grupo The Bothy Band.[11][13]

The Bothy Band

[editar | editar a fonte]

En 1974, Lunny abandonou Planxty para formar The Bothy Band, tocando guitarra e buzuki. The Bothy Band converteuse, rapidamente, nun dos grupos máis importantes da música tradicional irlandesa. O seu virtuosismo musical tivo unha enorme influencia no movemento de música tradicional irlandesa que continuou despois de que eles se separaran en 1979.[13]

Moving Hearts

[editar | editar a fonte]

Despois da desaparición de The Bothy Band, Lunny converteuse en músico de sesión en varios proxectos, incluíndo Davey e Morris, o primeiro álbum de Shaun Davey. En 1981, Lunny reuniuse con Moore para formar Moving Hearts, xunto cun novo gaiteiro, Davy Spillane. Seguindo o exemplo do grupo Horslips, Moving Hearts combinaron música tradicional irlandesa con rock and roll, e elementos engadidos tamén de jazz. O grupo disolveuse en 1985 mais en febreiro de 2007, Moving Hearts, reuníronse de novo para un concerto en Dublín. En 2008 e 2009, o grupo actuou outra vez realizando dúas xiras por Irlanda e os Estados Unidos.[11]

Coolfin

[editar | editar a fonte]

En 1987, Lunny gravou un disco en solitario titulado Dónal Lunny (Gael-Linn, 1987), no que participaron moitos músicos invitados tocando e facendo arranxos. En 1998, produciu un álbum grupal chamado Coolfin.

Mozaik

[editar | editar a fonte]

Desde 2002 en adiante, Lunny e Andy Irvine fundaron unha banda multicultural chamada Mozaik, con Bruce Molsky, Nikola Parov, Rens van der Zalm. Mozaik actuou por todo o mundo e gravou dous discos.[14]

Lunny tocando o buzuki (2012)

LAPD

[editar | editar a fonte]

O venres, 20 de xaneiro de 2012, Lunny apareceu no escenario con LAPD, a agrupación máis tardía de xogadores desde Planxty; o acrrónimo compúxose coas iniciais dos nomes de Liam O'Flynn, Andy Irvine, Paddy Glackin e Dónal Lunny. Despois duns poucos concertos ocasionais, LAPD disolveuse co seu derradeiro concerto o sábado 26 de outubro de 2013.[15][16]

Usher's Island

[editar | editar a fonte]

O martes, 27 de xaneiro de 2015, presentouse o último grupo de Lunny na xuntanza Celtic Connections 2015 en Glasgow. Era unha transformación do anterior conxunto LAPD e chamábase Usher's Island, en referencia a un dos peiraos de Dublín e estaba formado, houbo morphed desde LAPD e comprende: Lunny, Irvine e Glackin, plus Michael McGoldrick (uilleann tubos, frauta e asubío), e John Doyle (guitarra).[17][18]

Trío con Zoë Conway & Máirtín O'Connor

[editar | editar a fonte]

Aínda que Lunny continuou a contribuír á música contemporánea en Irlanda así como tocando con moitos músicos (incluíndo Andy Irvine, Paddy Glackin, Michael McGoldrick, Paul Brady e Kevin Burke), en setembro de 2016, formou un trío irlandés con Zoë Conway e Máirtín O'Connor.[19]

Carreira de produtor

[editar | editar a fonte]
Dónal Lunny No Craiceann Bodhrán Festival 2016, Inis Oirr

Cando se separara dos Moving Hearts en 1985, Lunny buscou diversificar as súas actividades e converteuse, tamén en produtor. Xa tiña algunha experiencia nese eido pois producira un sinxelo de 45-rpm para Skid Row, no que aparecía Gary Moore con tan só 17 anos. Despois en 1975, producira o álbum A Silk Purse para a banda folk eléctrica Spud, dirixida por Paul McGuinness.[20]

Estivo moi relacionado coa creación dun novo selo irlandés, Mulligan Records, adquirido en 2008 por Compass Records. Nese novo selo, produciu e tocou en moitos dos primeiros lanzamentos, o primeiro dos cales fora Pumpkinhead. Tamén tocou en varios dos discos de Christy Moore e foi produtor e músico de sesión nos discos de Kate Bush. Tocou buzuki e bodhrán no disco Granuaile de Shaun Davey e o violín no Saw you running de Midnight Well.

Compuxo a banda sonora para a película turca, Teardrops, e para o filme irlandés Eat the Peach. Tamén participou na banda sonora do filme soundtracks do filme This Is My Father e no programa televisivo The River of Sound. En 1989, tocou o sintetizador no innovador álbum de Mary Black, No Frontiers.

Foi produtor e director de música da banda sonora de Bringing It All Back Home, unha serie documental da BBC sobre a influencia da música irlandesa por todo o mundo. Produciu álbums para Paul Brady, Elvis Costello, Indigo Girls, Sinéad O'Connor, Clannad, Maurice Lennon, Baaba Maal, e Five Guys Named Moe.[21] Apareceu en discos recompilatorios como: The Gathering (1981) e Common Ground (1996). En 1994, produciu o primeiro disco da cantante e compositora australiana-irlandesa Mairéid Sullivan, Dancer.[22]

No 2000 participou no Cambridge Festival Folk e no álbum conmemortivo. No 2001, colaborou con Frank Harte no álbum My Name is Napoleon Bonaparte. No 2007, Produciu o álbum Human Child do faeroense Eivør Pálsdóttir, que foi publicado en 2 versións: inglesa e faeroense.Traballou facendo arranxos en discos de The Waterboys, Fairground Atracción e Eddi Reader. Tamén participou nun disco restrospectivo chamado Journey (2000) e, no período 2003–2005, Lunny, formou parte da xira concertos da nova reunión de Planxty.

Posteriormente, tamén produciu o disco titulado Hey-Ho Believe de Jimmy MacCarthy,[23] que foi lanzado o 12 de novembro de 2010.

Influencia

[editar | editar a fonte]

Lunny tivo a pretensión de populariza-lo buzuki na música irlandesa dende que lle tivera regalado un instrumento Andy Irvine[24] que, ao mesmo tempo, fora introducido nel por Johnny Moynihan nos primeiros días de Sweeney's Men. Lunny encargou un buzuki feito a medida ao luthier inglés Peter Abnett, cunha parte posterior plana en troques da redondeada como era característico no intrumento tradicional grego.[25]

Tamén inventou un kit de batería acústica deseñado para resolve-lo problema dun instrumento de baixo/percusión na música tradicional irlandesa. O proceso de construción e desenvolvemento do instrumento presentouse na súa serie da RTÉ, Lorg Lunny.[26]

Vida persoal

[editar | editar a fonte]

Dónal Lunny é irmán de músico e produtor Manus Lunny.[11] Ten un fillo, Shane, cuxa nai é a cantante Sinéad O'Connor[27] e que apareceu morto a comezos de 2022, despois de fuxir dun centro médico onde seguía tratamento contra a depresión e as ideas suicidas.[28]

Discografía

[editar | editar a fonte]
Discos en solitario
  • (1987) DóDonal Lunny , Gael-Linn, CEFCD13
  • (1998) Coolfin
  • (2001) Journey: The Best of Dónal Lunny
Con Christy Moore
  • (1972) Prosperous
  • (1976) Christy Moore
  • (1976) Whatever Tickles Your Fancy
  • (1978) Live in Dublin
  • (1979) AntiNuclear, en "People Will Die" e "Trip to Cransore"
  • (1980) H-Block
  • (1981) Christy Moore and Friends
  • (1983) The Time Has Come
  • (1984) Ride On
  • (1985) The Spirit of Freedom
  • (1985) Ordinary Man
  • (1987) Unfinished Revolution
  • (1989) Voyage
Con Planxty
  • (1973) Planxty (album)
  • (1973) The Well Below the Valley
  • (1974) Cold Blow and the Rainy Night
  • (1979, 1992) After The Break
  • (1980, 1992) The Woman I Loved So Well
  • (1981) "Timedance", sinxelo
  • (1983) Words & Music
  • (1984) Arís!
  • (2004) Live 2004 CD/DVD
  • (2016) Between the Jigs and the Reels: A Retrospective CD/DVD
Con The Bothy Band
  • (1975) 1975
  • (1976) Old Hag You Have Killed Me
  • (1977, 1985) Out of the Wind, Into the Sun
  • (1978, 1984) Afterhours (Live in Paris)
  • (1994) Live in Concert
Con Andy Irvine e Paul Brady
  • (1976) Andy Irvine/Paul Brady
  • (1978) Welcome Here Kind Stranger
  • (2014) Andy Irvine/70th Birthday Concert at Vicar St 2012
Con Moving Hearts
  • (1982) Moving Hearts
  • (1982) Dark End of the Street
  • (1984) Live Hearts
  • (1985) The Storm
  • (2008) Live in Dublin
Con Mozaik
  • (2004) Live from the Powerhouse (2004)
  • (2007) Changing Trains
  • (2019) The Long And The Short Of It
Con Usher's Island
  • (2017) Usher's Island
Con outros artistas
  • (1974) Celtic Folkweave por Mick Hanly e Mícheál Ó Domhnaill
  • (1986) Patrick Street by Patrick Street (Green Linnet, GLCD1071)
  • (1987) Altan por Frankie Kennedy e Mairéad Ní Mhaonaigh (Green Linnet, GLCD1078)
  • (1996) The Rough Guide to Irish Music
  • (1999) Idir an Dá Sholas by Maighread & Tríona Ní Dhomhnaill
  • (1999) Marginal Moon by Soul Flower Union (Japanese release)
  • (2010) Hey-Ho Believe by Jimmy MacCarthy
Participacións relevantes
  • (1976) Midnight Well de Midnight Well, Mulligan Records
  • (1989) No Frontiers de Mary Black , Dara
  • (1996) Golden Heart de Mark Knopfler
  • (2002) Sean-Nós Nua de Sinéad O'Connor , Hummingbird Records
  • (2008) Tráthnona Beag Areir de Albert Fry, Gael Linn
  • (2008) Imeall de Mairéad Ní Mhaonaigh, Moon
  • (2009) Ceol Cheann Dubhrann por varios artistas.

Filmografía

[editar | editar a fonte]
  • (2004) Planxty Live 2004, DVD
  • (2007) The Transatlantic Sessions Series 3, DVD
  • (2008) Moving Hearts Live in Dublin, DVD
  • (2014) Andy Irvine 70th Birthday Concert at Vicar St 2012, DVD
  • (2014) Mozaik on Tour 2014, vídeo de YouTube.

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ O'Toole (2006), p. 4.
  2. ↑ O'Toole (2006), p. 6.
  3. ↑ O'Toole (2006), p. 9.
  4. ↑ O'Toole (2006), pp. 53-54.
  5. ↑ 5,0 5,1 O'Toole (2006), p. 52.
  6. ↑ 6,0 6,1 O'Toole (2006), p. 53.
  7. ↑ O'Toole (2006), p. 84.
  8. ↑ O'Toole (2006), pp. 96-97.
  9. ↑ O'Toole (2006), p. 96.
  10. ↑ O'Toole (2006), p. 97.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Winick, Steve. "Dónal Lunny". allmusic.com (en inglés). Consultado o 24-7-2020. 
  12. ↑ "Michael Hanly / Mícheál O'Donnell ‎– Celtic Folkweave". discogs.com (en inglés). Consultado o 25-7-2020. 
  13. ↑ 13,0 13,1 Harris, Craig. "The Bothy Band". allmusic.com (en inglés). Consultado o 25-7-2020. 
  14. ↑ "Mozaik". donallunny.weebly.com (en inglés). Consultado o 25-7-2020. 
  15. ↑ Quin, Gerry (5-2-2015). "Andy Irvine is still going strong into his seventies". irishexaminer.com (en inglés). Consultado o 25-7-2020. 
  16. ↑ O'Neill, Louise (20-10-2013). "The Shape I'm In: Donal Lunny, Music Maker". irishexaminer.com. Consultado o 25-7-2020. 
  17. ↑ "Usher's Island". andyirvine.com (en inglés). Consultado o 25-7-2020. 
  18. ↑ Adams, Rob (28-1-2015). "Celtic Connections Live Review: Usher's Island at Old Fruitmarket, Glasgow". heraldscotland.com (en inglés). Consultado o 27-7-2020. 
  19. ↑ "Zoë Conway, Donal Lunny and Mairtín O' Connor". zodomo.ie (en inglés). Xullo 2018. Arquivado dende o orixinal o 24-07-2020. Consultado o 27-7-2020. 
  20. ↑ "Spud (11) ‎– A Silk Purse". discogs.com (en inglés). 1975. Consultado o 27-7-2020. 
  21. ↑ "Five Guys Named Moe". discogs.com (en inglés). 1990. Consultado o 27-7-2020. 
  22. ↑ "Mairéid Sullivan ‎– Dancer". discogs.com (en inglés). 1994. Consultado o 27-7-2020. 
  23. ↑ "Soul Surmise". stocki.typepad.com (en inglés). 10-01/2011. Consultado o 24-72020. 
  24. ↑ O'Toole (2006), p. 85.
  25. ↑ O'Toole (2006), p. 170.
  26. ↑ Fyfe, Peter (22-1- 2011). "LORG LUNNY featuring Donal Lunny (TG4 TV)". folking.com (en inglés). Consultado o 27-7-2020. 
  27. ↑ Biography.com Editors (8-10-2019). "Sinead O'Connor Biography". The Biography.com website (en inglés). Consultado o 24-7-2020. 
  28. ↑ EFE (8 de xaneiro de 2022). "Hallado muerto el hijo de 17 años de Sinead O'Connor". elprogreso.es (en castelán). Consultado o 11 de xaneiro de 2022. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dónal_Lunny&oldid=6708814»