Dionisio de Halicarnaso

Dionisio de Halicarnaso

Biografía
Nacemento	c. 60 a. C. Halicarnaso, Turquía
Morte	7 a. C. (52/53 anos) Roma, Italia
Residencia	Roma (30 a. C.–)
Actividade
Ocupación	historiador, escritor, orador
Obra
Obras destacables Roman Antiquities (en) Opuscula rhetorica (en) O Tukididovom stilu (en)
Descrito pola fonte	Real'nyj slovar' klassicheskih drevnostej po Ljubkeru Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron Pequeno Dicionario Enciclopédico de Brockhaus e Efron

O grego Dionisio de Halicarnaso (Διονύσιος Ἀλεξάνδρου Ἁλικαρνᾱσσεύς: Dionisio fillo de Alexandre de Halicarnaso, nado ca. -60 e finado ca. -7, foi un historiador, crítico literario e profesor de retórica. Viviu en Roma na época de César Augusto.

Traxectoria

Viaxou a Roma logo de finalizada a guerra civil, pasou vinte e dous anos estudando latín e literatura e preparando materiais para a súa historia. Durante ese período impartiu leccións de retórica e gozou da sociedade de personaxes moi distinguidos da época. A data da súa morte é descoñecida.

O seu gran traballo, titulado Ῥωμαική ἀρχαιολογία (Rhōmaikē arkhaiologia, Antigüidades romanas), abarca a historia de Roma desde o período mítico ata o comezo da Primeira guerra púnica.

A obra foi dividida en 20 libros, dos cales os primeiros nove permanecen enteiros, o décimo e undécimo están case completos, e os restantes están incompletos nos extractos de Constantino Porfiroxéneta e un epítome descuberto por Angelo Mai nun manuscrito de Milán. Os tres primeiros libros de Apiano e Plutarco Vida de Camilo abarcan moito da vida de Dionisio.

O seu principal obxectivo foi reconciliar aos gregos co goberno do imperio romano, resaltando as cualidades dos seus conquistadores. De acordo con el, a historia é filosofía que se ensina con exemplos, esta idea tomouna seguindo o punto de vista dos retóricos gregos. Coidadosamente consultou as mellores fontes e o seu traballo e o de Tito Livio son os únicos que detallan a historia romana temperá.

O libro I ten un extenso prólogo onde expón a xustificación e o obxectivo da obra: cobre un baleiro, é de carácter didáctico, polémico e de agradecemento. É o propósito de Dionisio ensinar aos seus compatriotas gregos o carácter da fundación de Roma e os motivos da súa grande expansión. O noso autor considera que as etapas de fundación e de realeza son claves, e que estas non foron suficientemente desenvolvidas por outros historiadores, de feito o título da obra Romaniké Archaiología fainos pensar nos textos gregos que trataban sobre as fundacións dos pobos. Dionisio fai énfase nas orixes gregas de Roma e en que é o mérito -e non a Fortuna- o que lles conseguiu a hexemonía aos romanos. O historiador explica o éxito dos romanos polo feito de que eles perfeccionaran a herdanza grega no militar, o político e o cívico. As fontes de Dionisio son a analística romana (sobre todo a do s. I a.C.), Xerónimo de Cardia, Polibio, Timeo e Varrón, entre outros.

Dionisio é tamén o autor de varios tratados retóricos, nos cales demostra estudar a fondo os mellores modelos áticos:

• A Arte da Retórica (que é máis ben unha colección de ensaios de teoría retórica), incompleto, e certamente non todo o seu traballo.
• O Arranxo das palabras (Περὶ Συνθήσεως Ὀνομάτων), que trata sobre a combinación das palabras de acordo cos diferentes estilos de oratoria.
• Sobre a imitación (Περὶ Μιμήσεως, Peri Mimeseos), un traballo fragmentado que trata sobre os mellores modelos nos diferentes tipos de literatura e as maneiras pertinentes de imitalos.
• Comentarios sobre os oradores áticos (Περὶ τῶν Ἀττικῶν Ρητόρων), no cal unicamente trata de Lisias, Iseo, Isócrates e Dinarco.
• O estilo admirable de Demóstenes (Περὶ λεκτικῆς Δημοσθένους δεινοτῆτος, Perì lektikês Demosthenous deinotetos).
• Sobre o carácter de Tucídides (Περὶ Θουκιδίδου χαρακτῆρος), unha detallada pero, en conxunto, inxusta descrición.

Os dous últimos tratados son suplementados polas cartas a Cneo Pompeio Magno e Ameo (dúas).

Estilo

A súa prosa é aticista, tinguida de clasicismo, os preceptos retóricos que el mesmo expón pretende levalos ao acto na súa Arqueología por medio da imitación dos modelos preferidos (Lisias, Isócrates e Demóstenes). Como Isócrates, evita o hiato e compón unha prosa periódica, de Demóstenes toma as metáforas atrevidas. Confire á historia o ton retórico e pracenteiro que desprezaba Polibio (o seu antimodelo).

Utiliza o presente histórico e abunda no uso do optativo e na atracción do relativo, tamén fai un uso clasicista dos modos e os tempos. O léxico, como é corrente no helenismo, combina palabras da linguaxe corrente coas da lingua poética. Como carecía de vocabulario técnico, na súa obra retórica, utiliza 'nomes metafóricos'; finalmente, distíngueo a amplificación adxectival (o que lle confire un ton ampuloso e perifrástico).

Bibliografía

• Dionisio de Halicarnaso. Historia antigua de Roma. Obra completa. Editorial Gredos. Madrid.  (en castelán)

1. Volumen I: Libros I-III. 1984. ISBN 978-84-249-0950-5.  (en castelán)
2. Volumen II: Libros IV-VI. 1984. ISBN 978-84-249-0951-2.  (en castelán)
3. Volumen III: Libros VII-IX. 1989. ISBN 978-84-249-1377-9.  (en castelán)
4. Volumen IV: libros X-XI y fragmentos de los libros XII-XX. 1988. ISBN 978-84-249-1368-7.  (en castelán)

• – (2001). Sobre la composición literaria; Sobre dinarco; Primera carta a Ameo; Carta a Pompeyo Gémino; Segunda carta a Ameo. Editorial Gredos. Madrid. ISBN 978-84-249-2290-0.  (en castelán)
• – (2005). Tratados de crítica literaria: Sobre los oradores antiguos; Sobre Lisias; Sobre Isócrates; Sobre Iseo; Sobre Demóstenes; Sobre Tucídides; Sobre la imitación. Editorial Gredos. Madrid. ISBN 978-84-249-2759-2.  (en castelán)

Ligazóns externas

• Alexander Adam: Antigüidades romanas (Roman Antiquities, 1791).
  • Sobre Dionisio de Halicarnaso: texto español; vista previa en Google Books.
• Dionisio de Halicarnaso: textos en grego e en francés, con introdución neste idioma, no sitio de Philippe Remacle (1944 - 2011). París, 1836. Nos textos de Dionisio que en lugar de mostrarse bilingües aparecen por separado en grego e en francés, os números en azul son rótulos activos que serven para cambiar dun idioma a outro.
• Dionisio de Halicarnaso no Proxecto Perseus.
• Dionisio de Halicarnaso na Biblioteca Virtual del Patrimonio Bibliográfico