Janusz Korczak
Janusz Korczak, sobrenome literario de Henryk Goldszmit, nado en Varsovia o 22 de xullo de 1878,ou 1879, e finado en Treblinka o 7 de agosto de 1942, foi un pedagogo e escritor xudeu-polaco, coñecido como Pan Doktor ("señor doutor") ou Stary Doktor ("vello doutor").[1] Durante moitos anos director dun orfanato en Varsovia, rexeitou salvarse e quedou cos seus orfos cando enviaron desde o gueto de Varsovia a todos os internados na institución ao campo de exterminio de Treblinka durante a grossaktion de Varsovia en 1942.[2]
Traxectoria
[editar | editar a fonte]
Seu pai era Józef Goldszmit, un respectado avogado procedente dunha familia de partidarios do haskalá e Cecylia (Gębicka), filla dunha prominente familia kalisz[3] Nos últimos anos da súa vida volveuse agnóstico que non cría en forzar a relixión nos nenos[4]. Seu pai enfermou contra 1890 e ingresou nun hospital mental onde morreu seis anos máis tarde o 25 de abril de 1896[5]. Cando a súa situación financeira familiar empeorou, Henryk, aínda mentres ía ao instituto empezou a traballar como titor doutros alumnos[6]. En 1896 publicou o seu primeiro texto literario, un texto satírico sobre a crianza de nenos, Węzeł gordyjski.
En 1898 utilizou o pseudónimo de Janusz Korczak para se presentar a un concurso literario, procedía do libro O Janaszu Korczaku i pięknej Miecznikównie de Józef Ignacy Kraszewski.[7] Na década de 1890 estudou na denominada universidade móbil e máis adiante, durante os anos 1898–1904, medicina na Universidade de Varsovia[8]; nesa época xa escribía para varios xornais de lingua polaca. Despois da graduación e tras estoupar a Guerra ruso-xaponesa en 1905–1906 serviu como médico militar nun tren sanitario no Extremo Oriente [9]. Despois da guerra traballou como pediatra, entre 1906 a 1912 no Hospital Infantil Bersohns e Baumans en Varsovia e asemade mantiña unha consulta particular. Mentres grazas ao seu libro Dziecko salonu (1901) gañaba certo recoñecemento literario. En 1907–1908 Korczak estudou en Berlín, Mentres traballaba para a Sociedade de Orfos coñeceu en 1909 a Stefania Wilczyńska, coa que se asociaría despois. En 1911–1912 converteuse en director de Dom Sierot en Varsovia, o orfanato que el mesmo deseñara para nenos xudeus.[10] Contratou a Wilczyńska como a súa axudante. Alí formou unha especie de república para nenos co seu propio parlamento e tribunal. Parte das súas experiencias recolleunas no libro Fragmenty Utworów.
Durante primeira guerra mundial serviu en Ucraína como doutor militar co rango de tenente, e de novo no exército polaco co rango de maior durante a guerra polaco-soviética, tras un breve período en Łódź asignárono a Varsovia. Como oficial de reserva estivo no 1º Batallón sanitario en 1923-24.
Polonia soberana
[editar | editar a fonte]En 1926 Korczak logrou que os nenos do Dom Sierot tiveran o seu propio periódico, o Mały Przegląd, un suplemento semanal do xornal xudeu-polaco Nasz Przegląd. Nestes anos, o novelista Igor Newerly traballou como o seu secretario.
A partir de 1935 [11] tivo o seu propio programa de radio, onde promoveu e popularizou os dereitos de nenos. En 1933 recibiu a cruz de prata de Polonia Restituta. Entre 1934–36 viaxou anualmente a Palestina e coñeceu o sistema de kibbutz, recibindo algúns comentarios antisemitas na prensa polaca. Non obstante, rexeitou establecerse en Palestina mesmo cando Wilczyńska marchou vivir alí en 1938, así e todo volveu a Polonia en maio de 1939, retornando ao seu posto de directora.[12]
O Holocausto
[editar | editar a fonte]En 1939 ao empezar a segunda guerra mundial, Korczak ofreceuse voluntariamente ao exército polaco mais rexeitárono por mor da súa idade. Presenciou a entrada da Wehrmacht en Varsovia. Cando os alemáns crearon o gueto de Varsovia en 1940, o seu orfanato tivo que se mover ao seu interior, e Korczaf foi con el.
O 5,ou 6, de agosto de 1942, os soldados alemáns levaron os 192 orfos (outras fontes afirman que eran 196), e ao persoal para o campo de exterminio de Treblinka. Żegota organización clandestina de axuda aos xudeus, ofreceulle axuda para deixar o gueto mais Korczak insistiu en que iría cos nenos e non os deixaría á súa sorte. Tras subir os trens nunca máis se soubo dos nenos nin de Korczak.
Obra
[editar | editar a fonte]As obras máis coñecidas de Korczak son as de ficción e as pedagóxicas. Escribiu ficción tanto para adultos como para nenos. A súa obra abrangue vinte libros, arredor de 1.400 textos publicados en nunhas 100 publicacións, e 300 textos manuscritos ou mecanografiados.
Libros infantís
[editar | editar a fonte]Korczak con frecuencia empregou os contos de fadas para preparar os seus lectores novos para os dilemas e dificultades da vida de adulto, e a necesidade de tomar decisións responsables.
En Król Maciuś Pierwszy (1923) e na súa secuela Król Maciuś na wyspie bezludnej Korczak describiu un príncipe neno que asume o; trono pola morte repentina de seu pai, e que ten que aprender das súas múltiples equivocacións.
Libros pedagóxicos
[editar | editar a fonte]Nos seus traballos pedagóxicos comparte moitas das súa experiencias con nenos difíciles. As súas ideas desenvoléronas despois por moitos outros pedagogos como Simon Soloveychik ou Erich Dauzenroth.
Libros
[editar | editar a fonte]Ficción
[editar | editar a fonte]- Dzieci ulicy, Varsovia 1901
- Koszałki opałki, Varsovia 1905
- Dziecko salonu, Varsovia 1906, parcialmente autobiográfico
- Mośki, Joski i Srule, Varsovia 1910
- Józki, Jaśki i Franki, Varsovia 1911
- Sława, Varsovia 1913
- Bobo , Varsovia 1914
- Król Maciuś Pierwszy, Varsovia 1923
- Król Maciuś na wyspie bezludnej, Varsovia 1923
- Bankructwo małego Dżeka, Varsovia 1924
- Kiedy znów będę mały, Varsovia 1925
- Senat szaleńców, humoreska ponura (obra de teatro, a estrea foi no' teatro Ateneum de Varsovia, 1931
- Kajtuś czarodziej, Varsovia 1935
- Momenty wychowawcze, Varsovia, 1919, 2.ª edición 1924
- ak kochać dziecko, Varsovia 1919, 2.ª edición 1920 co título Jak kochać dzieci
- Prawo dziecka szacunku, Varsovia, 1929
- Pedagogika żartobliwa, Varsovia, 1939
Outros libros
[editar | editar a fonte]- Pamiętnik, Varsovia, 1958
- Fragmenty Utworów
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ "Jewish Doctor Janusz Korczak Died With 190 Children at Treblinka Court: Changes Date of Death for Orphanage Director". JTA. 30 de marzo 2015.
- ↑ Sandra Joseph, Institute of Education in London (Xullo-Agosto 2002). "POLE APART - the life and work of Janusz Korczak". Young Minds Magazine 59. Arquivado dende o orixinal o 28 de setembro de 2007. Consultado o 31 de xullo de 2017.
- ↑ Barbara Smolińska–Theiss (2012). "Janusz Korczak – zarys portretu". Rok Janusza Korczaka. Arquivado dende o orixinal o 15 de abril de 2012. Consultado o 27 de xaneiro de 2012.
- ↑ Chris Mullen (7 de marzo de 1983). "Korczak's Children: Flawed Faces in a Warsaw Ghetto". The Heights. p. 24. Consultado o 25 de agosto de 2013.
- ↑ Janusz Korczak; Aleksander Lewin (1996). Sława: Opowiadania (1898-1914). p. 38. ISBN 978-83-85449-35-5.
- ↑ Joanna Cieśla (15 de xaneiro de 2012). "Henryk zwany Januszem. Janusz Korczak - pedagog rewolucjonista". S.P. Polityka. Historia.
- ↑ Józef Ignacy Kraszewsk (2012). "Moja Biblioteczka". Historia o Janaszu Korczaku i o pięknej Miecznikównie. LubimyCzytać.pl.]
- ↑ "Polskie Stowarzyszenie im. Janusza Korczaka". www.pskorczak.org.pl. Arquivado dende o orixinal o 07 de marzo de 2016. Consultado o 12 de marzo de 2016.
- ↑ Janusz Korczak: Dzieła Tom 3. Wolumin 2. Na mównicy. Publicystyka społeczna (1898–1912). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Latona, 1994, pp. 134–143.
- ↑ Hanna Mortkowicz-Olczakowa (1960). "Goldszmit Henryk", in Polski Słownik Biograficzny, T. VIII. P. 214.
- ↑ Maciej Józef Kwiatkowski: Tu Polskie Radio Warszawa… Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1980, p. 199. ISBN 83-06-00190-7.
- ↑ Agnieszka Litwiniuk (29 de marzo de 2012). "Stefania Wilczyńska". Sylwetki warszawskich Żydówek. Warszefroj, Centrum Kultury Jidysz (Yidish Centre). Consultado o 14 de decembro de 2013.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- Janusz Korczak Living Heritage Association Arquivado 18 de xaneiro de 2021 en Wayback Machine.
- Janusz Korczak Arquivado 05 de novembro de 2013 en Wayback Machine. en culture.pl
| Control de autoridades |
|
|---|
