João Gaspar Simões

João Gaspar Simões

Biografía
Nacemento	25 de febreiro de 1903 Figueira da Foz, Portugal
Morte	6 de xaneiro de 1987 (83 anos) Lisboa, Portugal
Educación	Facultade de Dereito da Universidade de Coímbra
Actividade
Ocupación	escritor, crítico literario, historiador
Premios
Grande Oficial da Orde Militar de Santiago da Espada

João Gaspar Simões, nado en Figueira da Foz o 25 de febreiro de 1903 e finado en Lisboa o 6 de xaneiro de 1987, foi un novelista, dramaturgo, biógrafo, historiador da literatura portuguesa, ensaísta, memorialista, crítico literario, editor e tradutor portugués.

Biografía

João Gaspar Simões naceu o 25 de febreiro de 1903 en San Julião, Figueira da Foz, distrito de Coímbra.

Fillo de João Simões, gran comerciante da Figueira da Foz, e de Constança Neto Gaspar, doméstica, foi bautizado o 18 de xullo de 1903. Fixo a instrución básica na súa terra natal, a Figueira da Foz e a partir dos 11 anos frecuentou como interno o Colexio Lyceu Figueirense (1914), terminando o ensino secundario en Coímbra, no Liceu José Falcão.

En 1921 matriculouse na Facultade de Dereito de Coímbra mais interrompeu por diversas veces a carreira, que só concluíu no ano 1932. Nunca exerceu a profesión na área xurídica, mais tiña o soño de ser diplomático.

Durante os seus anos de estudo fundou algunhas revistas literarias de grande importancia para a cultura portuguesa: de 1924 a 1925 a revista Tríptico, con Branquinho da Fonseca (o seu condiscípulo dos tempos do instituto) e Vitorino Nemésio, entre outros; nos seus 9 números colaboraron tamén Aquilino Ribeiro, José Régio, Alberto de Serpa, Raul Brandão e Teixeira de Pascoaes; e de 1927 a 1940 foi un dos fundadores e dirixiu até o seu último número (56) a revista Presença, con José Régio, Adolfo Casais Monteiro e Branquinho da Fonseca, que estaría na orixe do movemento literario do mesmo nome, tamén chamado Segundo Modernismo, que viría a ter enorme influencia na literatura portuguesa. Foron colaboradores doutrinarios do "presencismo", entre outros, Delfim Santos, Alberto de Serpa, Luís de Montalvor, Mário Saa, Raul Leal e António Botto. A acción dos 'presencistas' foi fundamental para o estudo e valorización do Primeiro Modernismo de Fernando Pessoa, Mário de Sá-Carneiro e Almada Negreiros. Tamén colaborou nas revistas Princípio (1930) e Sudoeste (1935) e aínda na revista Mundo Literario (1946-1948) na cal se encontran algúns ensaios, contos e críticas literarias da súa autoría.

Presentouse para Conservador do Museo Machado de Castro en Coímbra e nesa calidade trasladou para ese Museo a valiosa colección de antigüidades chinesas doada polo poeta Camilo Pessanha e que se encontraba en depósito no Museu das Janelas Verdes, en Lisboa. Foi Presidente da Asociación Académica de Coímbra en 1930-31. A partir de 1935 foi revisor da Imprensa Nacional pasando para a Biblioteca desta institución en 1940. Entre 1942 e 1945 dirixiu o programa de traducións da casa editora Portugália, en Lisboa.

Unha das facetas máis importantes da súa obra de crítico e de editor foi a de ser o primeiro biógrafo e tamén o primeiro editor (con Luís de Montalvor) de Fernando Persoa, de quen fora amigo e correspondente. No dominio da literatura estranxeira divulgou e traduciu varios autores rusos e anglófonos, entre eles Dostoiévski, Liev Tolstói, George Eliot, Jane Austen e Elizabeth Gaskell (novelista tamén celebrizada por ser a biógrafa de Charlotte Brontë e cuxa obra foi publicada pola súa iniciativa na Portugália), combatendo o "francesismo" entón reinante e contribuíndo para a ampliación dos horizontes literarios e estéticos do mundo lusófono e a europeización da entón moi provinciana cultura portuguesa. A partir de 1946 finalizou a súa carreira de novelista para iniciar a súa produción dramatúrxica. A súa obra crítica é respectada polo seu vasto espírito enciclopédico e pola pertinencia dos seus xuízos, aínda que por veces fose xulgada demasiado dependente do historicismo e biografismo. Algunha da súa crítica destinábase a divulgar e valorizar autores estranxeiros que tamén traducía, ou facía traducir e publicaba nas coleccións que dirixía. Ao longo de décadas foi incansábel a súa actividade de recensión nas páxinas literarias de diversos xornais, entre eles o Diário de Lisboa, o Diário de Noticias, o Diário Popular, O Primeiro de Janeiro e o Mundo Literário.Mantivo sempre fortes conexións co mundo da prensa, que lle atribuíu 3 dos 4 premios que o distinguiron en Portugal, e foi o último director do xornal O Século.

Proferiu numerosas conferencias sobre literatura en Portugal e no Brasil e en varias cidades europeas, participando como orador convidado no First International Symposium on Fernando Pessoa realizado en 1977 na Brown University, Providence, USA, e no Second International Symposium on Fernando Pessoa en 1983, na Vanderbilt University, Nashville, USA.

En 1981 foille atribuído o grao de Grande-Oficial da Orde Militar de Sant'Iago da Espada. Foi socio correspondente da Academia Brasileira de Letras e colaborador da Enciclopedia Británica. De 1954 a 1968 foi a súa compañeira de vida e de traballos literarios a escritora Isabel da Nóbrega.

João Gaspar Simões morreu o 6 de xaneiro de 1987, en Lisboa.

En homenaxe á importancia da súa obra foi o seu nome atribuído a diversas rúas en Portugal: na Figueira da Foz onde naceu e en Foros de Amora (Seixal), na Aldea de Juzo (Cascais), en Leça da Palmeira (Matosinhos) e en Albufeira (Algarve); e no Brasil, no Barrio Diadema, distrito de Jabaquara, cidade de São Paulo (SP). O Prémio Literário João Gaspar Simões foi instituído en 2009 pola Câmara Municipal da Figueira da Foz (CMFF).

Obra

Novela

• Elói ou Romance numa Cabeça (1932). "Premio da Prensa" ese ano.
• Uma História de Província: I parte — Amores Infelizes (1934); II parte — Vida Conjugal (1936).
• Pântano (1940).
• Amigos Sinceros (1941).
• A Unha Quebrada (1941).
• Eduarda
• O Marido Fiel (1942).
• Internato (1946.)
• As Mãos e as Luvas (Retrato em Corpo Inteiro) (1975).

Teatro

• O Vestido de Noiva (1952).
• Teatro (Jantar de Família, Tem a Palavra o Diabo, Uma Mulher sem Passado) (1953).
• Pedido de Casamento (inédita).
• Marcha Nupcial (1964).

Ensaio e Crítica

• Temas,1929
• O Mistério da Poesia, 1931
• Tendências do Romance Contemporâneo, 1933
• António Nobre, Precursor da Poesia Moderna (cunha breve antoloxía),1939
• Crítica I – A Prosa e o Romance Contemporâneos, 1942
• Caderno de um Romancista, 1942
• Perspectiva da Literatura Portuguesa do século XIX( Dirección, Prefacio e Notas Bibiográficas de J.G.S.) – Vol. I, 1947; Vol II, 1948
• A Arte de Escrever Romances, 1947
• Liberdade do Espírito, 1948
• Natureza e Função da Literatura, 1948
• Garrett (Homenaxe do Ateneu Comercial do Porto, contendo catro conferencias de João Gaspar Simões) 1954
• Garrett - Biografía, exame crítico e antoloxía (na colección «Poetas de Ontem e de Hoje»), 1954
• História da Poesia Portuguesa (das Origens aos nossos Dias), acompañada dunha Antoloxía, Volume I, 1955; Volume II, 1956; Volume III, 1959
• História do Movimento da «Presença» (seguida dunha Antoloxía), 1958
• Interpretações Literárias (seis ensaios acerca de Balzac, Tolstoi, Jorge de Lima, Júlio Dinis, Afonso Duarte e James Joyce), 1961
• Crítica II – Poetas Contemporâneos (1938 – 1961) – Vol. I, s/d [1961]
• Crítica II – Poetas Contemporâneos (1946 – 1961) – Vol. II, s/d, [1962?]
• Antero de Quental, col. «Biografia de Bolso», Lisboa, 1962
• Júlio Dinis, na colección «A Obra e o Homem», s/d [1963?]
• Literatura, Literatura, Literatura... (de Sá de Miranda ao Concretismo Brasileiro)., 1964
• Itinerário Histórico da Poesia Portuguesa de 1189 a 1964, 1964
• 50 Anos de Poesia Portuguesa: do Simbolismo ao Surrealismo, 1967
• História do Romance Português – Volume I: 1969; Vol. II: 1972; Vol. III: 1978
• Camilo Pessanha, Colecciçon «A Obra e o Homem», 1967
• Novos Temas, Velhos Temas (Ensaios de Literatura e estética Literária), 1967
• Crítica III – Novelistas Contemporáneos (1942 – 1961), s/d [1969?]
• A Geração de 70 (Alguns Tópicos para a sua História, s/d [1971?]
• Heteropisicografia de Fernando Pessoa, 1973
• Retratos de Poetas que Conheci, 1974
• Perspectiva Histórica da Poesia Portuguesa (Dos simbolistas aos Novíssimos), 1976
• José Régio e a História do Movimento da «Presença», 1977
• Crítica IV – Contistas, Novelistas e Outros Prosadores Contemporâneos (1942 – 1979), 1981
• Crítica V – Críticos e Ensaístas Contemporâneos (1942 – 1979), 1983
• Crítica VI – O Teatro Contemporâneo (1942 – 1982), 1985.