Saltar ao contido

Lingua kaingang

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Kaingang
Outros nomes:kanhgág, káiŋãŋ
Falado en: Brasil
Rexións: São Paulo, Santa Catarina, Paraná, Río Grande do Sur[1]
Total de falantes: 18.000 (citados en 1989)[2]
Familia: Macro-jê
 
  Jê do Pará
   Jê meridional
    Kaingang
Códigos de lingua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: ---
ISO 639-3: kgp
Mapa
Status

O kaingang está clasificado como definitivamente en perigo polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[3]

A lingua kaingang (tamén soletreada kaingáng)[4] é unha lingua jê falada polo pobo kaingang no sur do Brasil.[5] O pobo kaingang componse dunhas 30.000 persoas e arredor do 60 ou 65% falan a lingua. A maioría tamén fala portugués.

Vocabulario

[editar | editar a fonte]

Loukotka (1968) enumera os seguintes elementos de vocabulario básico para as variedades da lingua kaingang.[6]

Termo Kaingang
central
Kaingang
meridional
Kaingang
setentrional
Kaingang
oriental
Aweicoma Guayana Ingain Amhó
árbore taktón tagtong tengtong umarikélko tuktain tektoi
cabeza krin krim i-krin krim a-kréng aparé aunt-krein kré
ollo kané karnä i-kané kanem a-kuná-ma apin-tá am-pán gundón
orella ningréin ñinkren i-ñengré ningrém a-yomamá-ma aminerá am-engrá nanrá
lingua noné uné i-ñoná nené a-numá-ma a-mundá nomdá
auga goyo góyo góyo goyo ngoyo-ma pranl kran karat
lume pin pén piñ pim pé-ma npai péin pén
sol arán eré irén aram roiñá ará aró
millo ñara ñére géren ñere nghára ñeré ndui ndá
xaguar min ming mi mim megló-ma chuchí kuchi chuchi
serpe pan pan apóne pam poné-ma kundú kundú kundú
  1. "População kaingang por estado". www.portalkaingang.org. Consultado o 2022-04-29. 
  2. "Tabela 3179: Pessoas indígenas de 5 anos ou mais de idade, residentes em terras indígenas, por sexo e grupos de idade, segundo a condição de falar língua indígena no domicílio e o tronco, a família linguística, a língua indígena de classificação e a língua indígena de identificação". sidra.ibge.gov.br. Consultado o 2022-04-29. 
  3. Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022. 
  4. MUNDURUKU, D. Contos indígenas brasileiros. Ilustrações de Rogério Borges. Segunda Edição. São Paulo. Global. 2005. p. 43
  5. Rodrigues, Aryon Dall'Igna (1986). Línguas brasileiras. Para o conhecimento das línguas indígenas (en portugués). São Paulo: Ed. Loyola. 
  6. Loukotka, Čestmír (1968). Classification of South American Indian languages. Os Ánxeles: UCLA Latin American Center. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  • D'Angelis, Wilmar R. (1998). Traços de modo e modos de traçar geometrias: línguas Macro-Jê & teoria fonológica. Tese de Doutorado, 2 vols. (en portugués). Campinas, Brazil: IEL-Unicamp. 
  • Jolkesky, Marcelo Pinho de Valhery (2009). Fonologia e prosódia do Kaingáng falado em Cacique Doble. Anais do SETA 3 (Campinas: Editora do IEL-UNICAMP). pp. 675–685.