Partido Republicano Democrático Federal
 | Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde xullo de 2016.) |
| Partido Republicano Democrático Federal | |
|---|---|
| Acrónimo | PRDF |
| Tipo | partido político español |
| Ideoloxía | federalismo, Republicanismo, Republicanismo federal, liberalismo social, Radicalismo, Progresismo e Secularismo |
| Data de fundación | 1868 |
| Data de disolución | 1910 |
| Fundador(es) | Emilio Castelar |
| Sede | Madrid |
| País | España |
| Na rede | |
 | |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
O Partido Republicano Democrático Federal foi un partido político español de carácter federalista e republicano creado logo da Revolución de setembro de 1868 e con representación parlamentaria ata as eleccións de 1872. Xurdiu a partir da ruptura do Partido Demócrata, que estaba en contra do carácter monárquico da constitución de 1869, e a maior parte dos republicanos de ideoloxía federal, crearon este novo partido.[1]
Desenvolvido a partir da teoría do pacto de Francesc Pi i Margall, o partido articulouse desde diferentes centros de influencia, especialmente no ámbito das rexións do Levante, de fala catalá, no Club dos Federalistas de Barcelona, ou o Casino Republicà de l'Estat Balear de Palma.
A súa representación parlamentaria foi de 85 deputados nas Cortes nas eleccións de 1869, 52 en 1871, 52 en abril do 1872 e 77 en agosto do 1872.
Contaba con numerosos publicacións afíns como os diarios El Federalista, El Estado Catalán e La Alianza de los Pueblos de Barcelona, El Ampurdanés de Figueras, El Iris del Pueblo de Palma, La Igualdad, La Discusión ou El Pueblo Español de Madrid.
Constitución do partido
[editar | editar a fonte]
O movemento dividiuse en moderados, que supeditaron o partido respecto da representación parlamentaria e buscaron o acordo con outras forzas políticas, e os radicais intransixentes, que se mostraron maioritariamente inclinados cara aos pactos rexionais e á actuación nas rúas ou a insurrección armada. Logo do pacto de Tortosa de maio do 1869 e ante a proliferación de pactos rexionais, Pi i Margall impuxo un pacto nacional (xuño do 1869), non podendo evitar a insurrección federal de setembro-outubro, promovida especialmente polos intransixentes de Cataluña en contra das quintas.
A partir de 1870, a hexemonía dentro do partido de Pi i Margall baseouse no mantemento dun difícil equilibrio entre a esquerda e a dereita. A Primeira Asemblea Federal celebrada en Madrid en marzo de 1870 significou un importante cambio orgánico, por canto deixou de lado os pactos rexionais como motores organizativos do partido e estableceu cinco membros directivos, en Madrid, formado por Pi i Margall como presidente, Emilio Castelar, Estanislao Figueras, José María de Orense, co propósito de lograr unha maior unidade e eficacia. Con iso, Pi i Margall venceu facilmente o ataque da dereita na Declaración de Prensa do 7 de maio de 1870 contra o pactismo e favorable ao unitarismo, pero non puido evitar o agravamento da división interna e a constitución de comités locais republicanos separados, moderados e intransixentes, en Barcelona, Valencia e Palma. Aínda así, Pi foi reelixido presidente nos sucesivos directorios de 1871 e de 1872, maioritariamente dominados polos moderados.
A Primeira República
[editar | editar a fonte]A inclusión dunha minoría intransixente, formada por Estévanez e Contreras, non impediu a constitución dun Consello Provisional da Federación Española (outubro de 1872) que, apoiándose nos feitos do Ferrol, intentou dirixir unha nova insurrección xeneralizada en novembro de 1872. A proclamación da Primeira República Española, paradoxalmente, favoreceu o agravamento da división do partido. Os representantes parlamentarios apoiaron a política legalista de Pi i Margall, consistente en esperar a elección dunhas Cortes constituíntes para proclamar a república federal e elaborar unha constitución propia. Os intransixentes das "provincias", en especial Cataluña, Valencia e Andalucía, pretendían a inmediata implantación das reformas administrativas e políticas prometidas e actuaron con independencia do directorio de Madrid ou do goberno da República.
A súa forza mostrouse moi limitada cando se celebraron as eleccións xerais en maio do 1873. Configurouse unha nova tendencia de centro, formada por Nicolás Estévanez, Eduardo Benot, Francisco Díaz Quintero e José María de Orense que, xunto co sector de dereita, dirixido por Emilio Castelar e Nicolás Salmerón, predominou nas novas Cortes e constituíu o principal apoio de Pi i Margall os meses de xuño e xullo.
O cantonalismo xurdiu con forza, independentemente do Comité de Salvación Pública creado o 10 de xullo polos intransixentes de Madrid; á parte de forzar a saída do poder de Pi i Margall, favoreceu o dominio da dereita e desorganizou o centro. O peso dos feitos en Cataluña foi determinante. A forza dos intransixentes foi limitada polo avance continuado dos carlistas coas vitorias de Francesc Savalls en Berga o 28 de marzo e en Alpens o 11 de xullo, que supuxo un freo ás deputacións de Tarragona, Xirona e Lleida, pouco propensas a seguir aos intransixentes da deputación de Barcelona nos seus intentos de Proclamación do Estado Catalán (12 de febreiro, 21 de febreiro, 9-11 de marzo, 19-26 de xullo). Membros con moito prestixio, como Baldomer Lostau i Prats, Anselmo Cravei, Sunyer i Capdevila, Gonçal Serraclara i Custa ou Rubau Donadeu, pasaron a posicións máis centristas. O perigo carlista provocou á vez a formación da Xunta de Salvación e Defensa de Cataluña e dificultou a participación no cantonalismo.
Reorganización do partido
[editar | editar a fonte]Coa Restauración borbónica de 1874 o partido quedou desorganizado e falto de liderado. Ata o ano 1880 non empeza a reorganizarse, grazas ao ascenso ao poder de Práxedes Mateo Sagasta. Pero unha gran parte dos líderes coñecidos (Tomàs i Salvany, Pascual i Cases, Rubau Donadeu, Coromines, en Cataluña; Joaquim Fiol nas Illas Baleares) aliñáronse con Emilio Castelar e fracasaron os intentos de achegamento entre Figueras e Pi i Margall, á vez que Valentí Almirall deixaba o partido en 1881. Aínda así, contaba con Josep Maria Vallès i Ribot, cabeza federal en Cataluña, o mallorquino Antoni Villalonga e outros. Na Asemblea de Zaragoza de xuño de 1883 aprobouse un proxecto de constitución federal e recolleu basicamente as liñas elaboradas polo congreso rexional do partido en Cataluña, celebrado os meses de abril e maio do mesmo ano, que aprobou o proxecto de constitución do Estado Catalán dentro a Federación Española asinado por Sunyer i Capdevila, Josep Maria Vallès i Ribot, Lostau e Tutau.
No ano 1894 fixouse o seu ideario de xeito claro e concreto coa redacción do Programa do Partido Federal, pero o seu crecemento foi moi escaso. Pi i Margall foi deputado a partir de 1886, así como Vallès i Ribot, pero agudizouse o case exclusivo apoio de Cataluña. Ademais, a súa operatividade estaba minguada por unha continuada resistencia aos intentos reunificadores do republicanismo e o mantemento dunha ríxida ortodoxia doutrinal. A finais do século XIX era unha forza desorganizada, pese ao prestixio de Pi i Margall e o partido en Cataluña coa campaña de oposición á guerra de Cuba.
Mentres en Cataluña o partido topaba cos seguidores de Valentí Almirall e do Centre Nacionalista Republicà, ao mesmo tempo que á vez Vallès i Ribot empezou a diferenciarse moito da dirección de Pi i Margall co intento de aproximación ao catalanismo de 1899 e, sobre todo, coa firma no ano 1901 do Manifest d'Uniu Republicana Catalá (Manifesto de Unión Republicana Catalá). No País Valenciano topaba co blasquismo e nas Illas Baleares o Partit d'Uniu Republicana de Mallorca o illou totalmente.
Desaparición do partido
[editar | editar a fonte]As relacións coa dirección central do partido en Madrid empeoraron á morte de Pi i Margall, e o seu sucesor Eduardo Benot, non puido evitar a rotura do partido en maio de 1905. O republicanismo federal continuou sendo forte en Cataluña, pero incapaz de crear unha estrutura de partido por enriba da acción dispersa dos membros políticos locais. Só unha pequena parte se situou á beira de Alejandro Lerroux, quen nunca se mostrou partidario do federalismo, e a maioría uniuse ás diferentes formacións do republicanismo catalanista (Unión Republicana, Centre Nacionalista Republicà, Unión Federal Nacionalista Republicana). O pouco que quedaba do partido, logo de formar parte da Solidaritat Catalana, uniuse no ano 1909 a Esquerra Catalana e finalmente en 1910 incorporouse á Unión Federal Nacionalista Republicana.
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Alvar (2003), p. 273
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Alvar Ezquerra, Jaime (coord.) (2003). Diccionario de Historia de España. Col. Fundamentos (200). Madrid: Istmo. ISBN 84-7090-366-7.
- Juliá, Santos (2009). La Constitución de 1931. Madrid: Iustel. ISBN 978-84-9890-083-5.
- Vilches, Jorge (2001). Progreso y Libertad. El Partido Progresista en la Revolución Liberal Española. Madrid: Alianza Editorial. ISBN 84-206-6768-4.
Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- Particularismo e Rexionalismo por Fèlix Cucurull i Tey
