Pedra formosa
Unha pedra formosa[1] (ás veces galeguizado como pedra fermosa[2]) é un monólito de grandes dimensións da arquitectura do período da cultura castrexa. Estaba localizado no interior dos balnearios (saunas castrexas) dos castros, e permitía o acceso dos baños e vapores quentes ao compartimento a través dunha pequena abertura.
Exemplos
[editar | editar a fonte]As saunas castrexas aparecen en toda a zona de cultura castrexa, especialmente no que hoxe é Portugal e no norte de España (norte da Coruña, Lugo e Asturias).
En Galicia
[editar | editar a fonte]
Existe unha sauna castrexa nun souto de difícil acceso no Castelón de Castañoso en Maderne (A Fonsagrada), un dos poucos exemplos desta construción no actual territorio galego. A pedra formosa atopouse fracturada e a construción, cunha gran falsa bóveda, corría perigo de derrubamento. No verán de 2015 comezaron os traballos de restauración da sauna polo Museo da Fonsagrada por mor do seu perigo de derrubamento. A construción consta dunha cámara de combustión (forno), unha sala de vapores e unha vivenda compartimentada, máis alta e complexa do habitual. Ademais da pedra formosa atopáronse unha fíbula de bronce e cerámica. Crese que estas construcións, de orixe prerromana, eran de uso ritual e non lúdico ou hixiénico.[3]
Outra pedra formosa consérvase no castro de Borneiro, en Cabana de Bergantiños, e outra en Campo do Castro, península do Sarridal, Cedeira, a máis antiga de Galicia.[4]
En Portugal
[editar | editar a fonte]
A pedra formosa da Citania de Briteiros, localizada na freguesía de Salvador de Briteiros (Guimarães), está exposta na Sociedade Martins Sarmento. É un monólito de granito, traballado hai uns tres mil anos. Mide case tres metros de ancho e máis de dous de altura, con aproximadamente cinco toneladas de peso. É a peza principal dun conxunto arquitectónico prerromano de baños (vapor e auga) construído no período castrexo. Foi referenciado a comezos do século XX polo historiador Martins Sarmento.
A pedra formosa do Castro das Eiras, na freguesía de Pousada de Saramagos (Vila Nova de Famalicão) foi identificada en 1880 por Martins Sarmento. En 1990 o Gabinete de arqueoloxía do concello de Vila Nova de Famalicão retomou as escavacións baixo a dirección do arqueólogo Francisco Queiroga. Pertencía a un complexo de baños.[5][6]
Hai outra pedra formosa na Citania de Sanfins, unha das principais estacións arqueolóxicas da Península Ibérica, localizada na freguesía de Sanfins de Ferreira (Paços de Ferreira). Nela destaca o edificio destinado aos baños públicos pola súa técnica e aparato. Os primeiros estudos desta Citania débense a Martins Sarmento e Leite de Vasconcelos.
A pedra formosa de Tongóbriga sitúase nos restos dunha cidade romana situada na freguesía do Freixo (Marco de Canaveses), a carón das antigas termas romanas.[7]
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Locución na entrada pedra no DiGalego
- ↑ [1]
- ↑ "As saunas castrexas eran rituais". Sermos Galiza. Arquivado dende o orixinal o 23/10/2015. Consultado o 15/9/2015.
- ↑ "La Pedra Formosa de Cedeira es la más antigua de Galicia". Diario de Ferrol (en castelán). 22/11/2018.
- ↑ Texto geral da Exposição Arquivado 05/05/2011, en Wayback Machine., na páxina web do Museu Nacional de Arqueologia (en portugués).
- ↑ "Um balneário milenar em Lisboa" Arquivado 07 de xullo de 2007 en Wayback Machine., Diário de Notícias, 29/3/2007 (en portugués).
- ↑ Estação Arqueológica do Freixo Arquivado 24 de decembro de 2007 en Wayback Machine., ficha en www.tongobriga.net (en portugués).
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Pedra formosa  |
 |
A Galipedia ten un portal sobre: Cultura castrexa |