Saltar ao contido

Protoplasma

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
(Redirección desde «Protoplásmico»)

O protoplasma é o contido vivo dunha célula que está rodeado por unha membrana plasmática.

Nalgunhas definicións é un termo xeral que significa citoplasma (por exemplo, Mohl, 1846),[1] pero para outros autores tamén inclúe o nucleoplasma (por exemplo, Strasburger, 1882). Para Sharp (1921), "Segundo o vello uso a porción extranuclear do protoplasto [a célula enteira, excluíndo a parede celular] denominábase "protoplasma", pero o núcleo tamén está composto de protoplasma, ou substancia viva no seu senso amplo. O consenso actual é evitar esta ambigüidade empregando os termos usados por Strasburger en (1882) citoplasma [acuñado por Kölliker (1863), orixinalmente como sinónimo de protoplasma] e nucleoplasma ([acuñado por van Beneden (1875), ou] carioplasma, [usado por] Flemming [(1878)])".[2][3][4][5][6] A definición de citoplasma de Strasburger excluía os plastidios, os cales formaban o cromatoplasma.

En canto á inclusión ou non dos vacúolos no concepto de protoplasma hai tamén controversia.[7]

O protoplasma está composto por unha mestura de pequenas moléculas, como ións, aminoácidos, monosacáridos e auga (que serve de disolvente), e macromoléculas, como ácidos nucleicos (ARN), proteínas, lípidos e polisacáridos.[8] Nos eucariotas o protoplasma que rodea o núcleo celular denomínase citoplasma e dentro do núcleo está o nucleoplasma. Nos procariotas o material dentro da membrana plasmática é o citoplasma bacteriano, mentres que nas bacterias gramnegativas a rexión que queda fóra da membrana plasmática pero dentro da membrana externa da súa envoltura é o chamado periplasma.

Historia

[editar | editar a fonte]

A palabra "protoplasma" procede do grego protos, 'primeiro', e plasma, con forma de cousa, e era usada orixinalmente en contextos relixiosos.[9] Utilizouna en 1839 J. E. Purkinje para designar o material do embrión animal.[10][11] Posteriormente, en 1846 Hugo von Mohl redefiniu o termo (tamén chamado Primordialschlauch, "utrículo primordial") para referirse á substancia "semifluída, granular, babosa e basta" do interior da célula vexetal, para distinguila da parede celular e do zume celular (Zellsaft) do interior do vacúolo.[12][13][14] Thomas Huxley (1869) referiuse posterioremnte a el como a "base física da vida" e considerou que a propiedade da vida era o resultado da distribución de moléculas no seo desa substancia.[15] O protoplasma converteuse en algo "epistémico".[16] A composición, non obstante, era un misterio e houbo moita polémica sobre de que tipo de substancia estaba formado.[17]

En 1872, Beale creou o termo vitalista "bioplasma" para contrastalo co materialismo de Huxley.[18][19] En 1880, Hanstein propuxo o termo protoplasto para designar a célula completa excepto a parede celular,[20][21] e algúns autores como Julius von Sachs (1882) preferían este nome en vez de "célula".[22]

En 1965, Hardy introduciu o termo "citosol", posteriormente redefinido como o líquido do interior da célula.[23]

Outros termos relacionados son:[24] Urschleim (Oken, 1802, 1809),[25][26] sarcode (Dujardin, 1835, 1841),[27][28] Grundsubstanz (substancia fundamental, Cienkowski, 1863),[29] enquilema/hialoplasma (Hanstein, 1880), paramitoma (Flemming, 1882),[30] substancia interfilar (Velten, 1876)[31] e substancia interalveolar (Bütschli, 1892).[32]

Na época en que escribiu Huxley desenvolvíase un longo debate sobre a unidade fundamental da vida: era a célula ou o protoplasma? A finais da década de 1860, o debate quedou resolto a favor de protoplasma. A célula era o contedor do protoplasma, o cal era a substancia fundamental e universal da vida. A contribución principal de Huxley foi establecer o protoplasma como incompatible coa teoría vitalista da vida.[33] Os intentos de investigar a orixe da vida por medio da creación dun "protoplasma" sintético no laboratorio non tiveron éxito.[34]

A idea de que o protoplasma dos eucariotas é simplemente divisible en substancia fundamental chamada "citoplasma" e un corpo estrutural chamado núcleo celular reflicte o coñecemento máis primitivo da estrutura da célula que precedeu ao desenvolvemento do microscopio electrónico, cando parecía que o citoplasma era un fluído homoxéneo e descoñecíase a existencia da maioría dos compartimentos subcelulares ou como as células mantiñan a súa forma.[35] Hoxe sábese que o contido da célula é moi complexo estruturalmente e contén moitos orgánulos.

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ Cammack, Richard; Teresa Atwood; Attwood, Teresa K.; Campbell, Peter Scott; Parish, Howard I.; Smith, Tony; Vella, Frank; Stirling, John (2006). Oxford dictionary of biochemistry and molecular biology. Oxford [Oxfordshire]: Oxford University Press. ISBN 0-19-852917-1. 
  2. ↑ Sharp, L. W. (1921). Introduction To Cytology. New York: McGraw Hill, p. 25.
  3. ↑ Strasburger, E. (1882). Ueber den Theilungsvorgang der Zellkerne und das Verhältnis der Kernteilung zur Zellteilung. Arch Mikr Anat, 21: 476-590, BHL.
  4. ↑ Beneden, E. van (1875). La maturation de l'oeuf, la fécondation et les premières de développement embryonnaire des Mammiferes d'après les recherches faites chez le lapin. Bull. Acad. Bel. Cl. Sci. 40, 2 sèr.: 686-736, BHL.
  5. ↑ Flemming, W. (1878). Beiträge zur Kenntniss der Zelle und ihrer Lebenserscheinungen. Arch. f. mikr. Anat., 16: 302-436, p. 360, BHL.
  6. ↑ Battaglia, E. (2009). Caryoneme alternative to chromosome and a new caryological nomenclature. Caryologia, 62(4), 1.
  7. ↑ Parker, J. 1972. Protoplasmic resistance to water deficits, p. 125-176. In: Kozlowski, T. T. (ed.), Water deficits and plant growth. Vol. III. Plant responses and control of water balance. Academic Press, New York, p. 144, [1].
  8. ↑ Arthur C. Guyton; John E. Hall. Textbook of Medical Physiology, Eleventh Edition. Saunders. Protoplasm is composed mainly of five basic substances: water, electrolytes, proteins, lipids and carbohydrates. 
  9. ↑ Wayne, R. 2009. Plant Cell Biology: From Astronomy to Zoology. Amsterdam: Elsevier/Academic Press, p. 133.
  10. ↑ Purkinje J.E. 1840. Über die Analogien in den Strukturelementen des thierischen und pflanzichen Organismus. In: Übersicht der Arbeiten und Veränderungen der schlesischen Gesellschaft für vaterländische Kultur, Jahre 1839: 81.
  11. ↑ Bynum, W. F., Browne, E. J. & Porter, R. (1981). Dictionary of the history of science. Princeton University Press.
  12. ↑ von Mohl, H. 1846. Ueber die Saftbewegung im Inneren der Zellen. Bot. Ztg. 4: 73-78, 89-94.
  13. ↑ Larson, P. R. (1994). The Vascular Cambium: Development and Structure. Springer-Verlag: New York and Berlin, p. 30-31, [2].
  14. ↑ Evert, R. F. 2006. Esau's Plant Anatomy: Meristems, Cells, and Tissues of the Plant Body: Their Structure, Function, and Development. 3rd.ed. John Wiley & Sons, Inc: Hoboken, New.Jersey, p. 16, [3].
  15. ↑ Huxley, T. H. 1869. The Physical Basis of Life. New Haven, Conn., The College Courant.
  16. ↑ Brain, R.M. "Protoplasmania: Huxley, Haeckel, and the Vibratory Organism in Fin de Siècle Visual Cultures", en The Art of Evolution: Darwin, Darwinisms, and Visual Cultures, F. Brauer and Larson, B. University Presses of New England, 2009, pp. 92-123, [4].
  17. ↑ Harvey, E. N. (1938). "Some Physical Properties of Protoplasm". Journal of Applied Physics 9 (2): 68. doi:10.1063/1.1710397. Arquivado dende o orixinal o 12 de xaneiro de 2013. Consultado o 27 de agosto de 2018. 
  18. ↑ Beale, L. S. (1872). Bioplasm. London: J. & A. Churchill.
  19. ↑ Bynum et al. (1981), p. 344.
  20. ↑ Hanstein, J. 1880. Das Protoplasma. Heidelberg.
  21. ↑ Sharp (1921), p. 24.
  22. ↑ Wayne (2009), p. 15.
  23. ↑ Lardy, H. A. 1965. On the direction of pyridine nucleotide oxidation-reduction reactions in gluconeogenesis and lipogenesis. In: Control of energy metabolism, edited by B. Chance, R. Estabrook, and J. R. Williamson. New York: Academic, 1965, p. 245, [5].
  24. ↑ Sharp (1921), p. 11, 32-34.
  25. ↑ Grundriss der Naturphilosophie.
  26. ↑ Lehrbuch der Naturphilosophie.
  27. ↑ Dujardin, F. 1835. Recherches sur les organisms inférieurs. Annales des Sciences Naturelles 4: 343–377, [6].
  28. ↑ Dujardin, F. (1841). Histoire Naturelle des Zoophytes Infusoires. Paris: Librarie Encyclopedique de Roret. p. 26.
  29. ↑ Cienkowski, L. 1863. Zur Entwicklungsgeschichte der Myxomyceten. Jahrb. Wiss. Bot. 3: 325-337, [7].
  30. ↑ Flemming, W. (1882). Zellsubstanz, Kern, und Zelltheilung. Vogel, Leipzig, [8].
  31. ↑ Velten, W. 1876. Die physikalische Beschaffenhoit des pflanzlichon Protoplasmas. Sitzber. Akad. Wiss. Wien, Math.-Nat. Kl., 73: I 131-151, [9].
  32. ↑ Bütschli, O. 1892. Untersuchungen über mikroskopische Schäume und das Protoplasma. Leipzig, [10].
  33. ↑ Geison, Gerald (1969). "The Protoplasmic Theory of Life and the Vitalist-Mechanist Debate". Isis 60: 272–292. doi:10.1086/350498. 
  34. ↑ Lazcano, A.; Capone, S.; Walde, P.; Seebach, D.; Ishikawa, T.; Caputo, R. (2008). "What Is Life? A Brief Historical Overview". Chemistry & Biodiversity 5 (1): 1–15. PMID 18205130. doi:10.1002/cbdv.200890001. Arquivado dende o orixinal o 15 de setembro de 2019. Consultado o 16 de setembro de 2017. 
  35. ↑ Satir, P. (2005). "Tour of organelles through the electron microscope: A reprinting of Keith R. Porter's classic Harvey Lecture with a new introduction". The Anatomical Record Part A: Discoveries in Molecular, Cellular, and Evolutionary Biology 287A (2): 1184–1204. PMID 16265625. doi:10.1002/ar.a.20222. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
  • Encyclopaedia Britannica, 11ª edición (1911) Protoplasm
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Protoplasma&oldid=6492203»