Rodas, Rodas
| |||||
| Localización | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Estado | Grecia | ||||
| Administracións descentralizadas | administración descentralizada do Exeo | ||||
| Periferias | Exeo Meridional | ||||
| Unidades periféricas | Rodes (pt)  | ||||
| Concello | Rodos Municipality (en)  | ||||
| Capital de | |||||
| Poboación | |||||
| Poboación | 54.562 (2021) (2.800,78 hab./km²) | ||||
| Xeografía | |||||
| Superficie | 19,481 km² | ||||
| Altitude | 10 m | ||||
| Identificador descritivo | |||||
| Código postal | 85100 | ||||
| Prefixo telefónico | 2241 | ||||
| Outro | |||||
| Irmandado con | Ávila Rhode Island Puebla de Zaragoza Roses Gotland New Braunfels (pt) Pisa Mallorca Ialta Conches-en-Ouche Visby A Valeta Perth (1984–) City of Perth (en) (1984–) | ||||
| Sitio web | rhodes.gr | ||||
Rodas (grego: Ρόδος, Ródos) é a cidade principal e un antigo municipio na illa de Rodas no Dodecaneso, Grecia. Desde a reforma do goberno local de 2011 forma parte do municipio de Rodas, do que é a sede e unha unidade municipal.[1] Ten unha poboación aproximada de 50.000 habitantes (preto de 90.000 na súa área metropolitana). Rodas é famosa desde a antigüidade como o lugar do Coloso de Rodas, unha das sete marabillas do mundo antigo. A cidadela de Rodas, construída polos Hospitaleiros, é unha das cidades medievais mellor conservadas de Europa, que en 1988 designouse como Patrimonio da Humanidade da UNESCO.
Hoxe, a cidade de Rodas é un importante centro urbano grego e un popular destino turístico internacional.
Xeografía
[editar | editar a fonte]A cidade de Rodas está situada no extremo nordés da illa e forma un triángulo de norte a sur. A unidade municipal ten unha superficie de 19´481 km².[2] É a unidade municipal máis pequena da illa en canto á superficie terrestre e o maior en poboación. Limita co mar Exeo ao norte, ao leste e ao oeste e cos concellos de Ialysos e Kallithea ao sur.
Historia
[editar | editar a fonte]
A illa de Rodas está nunha encrucillada entre Europa, o Oriente Medio e África. Isto deu á cidade e á illa moitas identidades, culturas, arquitecturas e linguas diferentes ao longo da súa longa historia. A súa posición nas principais rutas marítimas deu a Rodas unha historia moi rica. A illa estivo habitada desde aproximadamente o 4000 a. C. (Período Neolítico).[3]
Período clásico
[editar | editar a fonte]A cidade de Rodas foi formada polas cidades de Ialyssos, Kamiros e Lindos no 408 a.C.,[3] e prosperou durante tres séculos durante a súa "Idade de Ouro", cando o comercio marítimo, os hábiles construtores de barcos e os políticos de mente aberta da cidade mantiveron a prosperidade ata a época romana. O Coloso de Rodas, unha das sete marabillas do mundo antigo orixinais, construíuno Chares de Lindos entre o 304 e o 293 a. C.,[3] levoulle 12 anos e completouse no 282 a.C. A estatua representaba ao seu deus solar Helios, que estaba na entrada do porto. A antiga cidade tiña un sistema de sumidoiros ben construído, así como unha rede de abastecemento de auga tal e como deseñouna Hippodamus. Un forte terremoto alcanzou Rodas ao redor do 226 a.C., danando gravemente a cidade e derrubando o Coloso.[3]
Período romano
[editar | editar a fonte]No 164 a.C., Rodas pasou baixo control da República Romana.[4] Foi capaz de manter a súa beleza e converterse nun centro líder de aprendizaxe para as artes e as ciencias. Os romanos copiaron aos rodios a súa lei marítima e aplicárono ao seu transporte marítimo. Moitos vestixios do período romano aínda existen en toda a cidade e dan unha idea do nivel de civilización da época.[4] Segundo Feitos 21:1, o apóstolo Paulo parou en Rodas preto do final da súa terceira viaxe misioneira.
Período bizantino
[editar | editar a fonte]Na época medieval, Rodas era un importante posto comercial bizantino, así como un cruzamento de camiños para os barcos que navegaban entre Constantinopla e Alexandría. Nos primeiros anos do Imperio Romano dividido, os Isaurians, unha tribo da montaña de Cilicia, invadiron a illa e queimaron a cidade. No século VII d.C. foi capturada polos árabes. Estes últimos foron os que sacaron do porto os anacos espallados do Coloso e os trasladaron a Siria onde os fundiron para facer moedas. Despois da caída do Imperio Bizantino na Cuarta Cruzada en 1204, o nobre nativo Leo Gabalas tomou o control da illa, pero despois da súa morte e a sucesión do seu irmán John, a illa foi brevemente ocupada polos xenoveses antes de ser devolta ao emperador de Nicea, aínda que introduciu un novo, pero de curta duración, Período bizantino.
Período dos cabaleiros
[editar | editar a fonte]Os Cabaleiros Hospitalarios capturaron e estableceron o seu cuartel xeral en Rodas cando abandonaron Chipre[5][6] despois da persecución dos Cabaleiros Templarios en 1307. O Papa Clemente V confirmou a posesión da Illa por parte dos Hospitalarios en 1309. Os Cabaleiros permaneceron na Illa durante os dous séculos seguintes.
En 1444, a frota mameluca do Exipto puxo un asedio a Rodas, pero os cabaleiros axudados polo comandante naval de Borgoña Geoffroy de Thoisy venceu ao ataque musulmán.
Despois da Caída de Constantinopla en 1453 o Imperio Otomán comezou unha rápida expansión e en 1480 o sultán Mehmet lanzou unha invasión de Rodas comandada por Mesic Pasha. Os defensores rexeitaron os ataques turcos tanto desde terra como do mar e os invasores abandonaron a Illa derrotados. A derrota detivo unha invasión concorrente da península italiana por parte das forzas otomás e impediu a posible incursión musulmá e o control de Europa Occidental.
Despois da derrota otomá en 1480, o Gran Mestre dos Cabaleiros, Pierre d'Aubusson, supervisou o fortalecemento das cidades durante as seguintes décadas. No momento da súa morte en 1521, Rodas posuía as fortificacións máis fortes de calquera bastión cristián do mundo. Os Cabaleiros continuaron os ataques navais lanzados desde Rodas contra os comerciantes musulmáns ata 1522, cando o recentemente entronizado sultán Suleiman o Magnífico dirixiu un segundo Asedio de Rodas en 1522.
Os cabaleiros, moi superados en número, fixeron unha enérxica defensa da cidade e causaron grandes baixas aos sitiadores otománs. En decembro de 1522, os Cabaleiros e Solimán chegaron a un acordo e permitíuselles abandonar a cidade con toda a riqueza que puidesen levar, a cambio non habería represalias contra os habitantes da cidade e permitiríanlles seguir practicando libremente o cristianismo. O 1 de xaneiro de 1523 os cabaleiros partiron da illa, deixándoa baixo control otomán.
Período otomán
[editar | editar a fonte]
_03.jpg)
Na época otomá, construíronse novos edificios: mesquitas, baños públicos e mansións para os novos mecenas. Os gregos víronse obrigados a abandonar a cidade fortificada e trasladarse a novos suburbios fóra das súas murallas. A cidade mantivo a súa principal función económica como mercado dos produtos agrícolas do interior da illa e das pequenas illas circundantes.
Tras o establecemento da súa soberanía na illa, os turcos otománs converteron a maioría das igrexas en mesquitas e transformaron as casas principais en mansións privadas ou edificios públicos. Esta transformación foi un proceso a longo prazo que pretendía adaptar os edificios ao modo de vida otomán. As fachadas da época dos Cabaleiros coas súas decoracións esculpidas, as portas en arco e os muros de pedra labrada enriquecéronse co carácter aleatorio da arquitectura otomá adaptada ao clima e á cultura local. Neste proceso conserváronse a maioría das características arquitectónicas dos edificios existentes. Os engadidos máis característicos foron os baños (normalmente na parte traseira dos edificios) e os balcóns de madeira pechados nas fachadas sobre as rúas estreitas. Deste xeito conserváronse ben a maioría dos edificios da época hospitalaria da Cidade Medieval. O resultado foi unha mestura de arquitectura oriental con impoñentes vestixios arquitectónicos occidentais e edificios máis recentes, característicos da arquitectura local da época.
Un exemplo interesante da arquitectura otomá é o edificio da Biblioteca Hafiz Ahmed Agha.
No século XIX, a cidade era a capital do Eialato do Arquipélago, pero o declive do Imperio Otomán provocou o abandono xeral da cidade e dos seus edificios, que se deterioraron aínda máis debido aos fortes terremotos que a miúdo asolan a zona.
Período italiano
[editar | editar a fonte]En 1912 as tropas italianas tomaron a illa co resto das illas do Dodecaneso, e estableceron unha posesión italiana coñecida como Illas italianas do Exeo en 1923.[7] O arquitecto Florestano Di Fausto pódese considerar o pai da Rodas italiana. El, de acordo co gobernador Mario Lago, foi o autor do plano da cidade de 1923, optando por respectar case totalmente a vila amurallada, só demolindo as casas que se construían sobre e arredor das murallas da cidade durante a era Otomá. Tamén converteu os cemiterios xudeus e otománs nunha zona verde que rodea a Cidade Medieval.[7] Ao mesmo tempo, deseñou a nova Rodas italiana na zona dos Mandraki, planificando unha Cidade Xardín, e construíndo ao longo do principal paseo marítimo os principais edificios, como o Mercado, a Catedral de San Xoán dos Cabaleiros, o Pazo do Gobernador. Todos estes edificios foron deseñados nun estilo ecléctico, mesturando elementos otománs, venecianos, renacentistas e locais. Os italianos conservaron o que quedaba do período dos Cabaleiros e destruíron todos os edificios otománs. Tamén reconstruíron o Palacio do Gran Mestre.[7] Ademais, creouse un Instituto para o estudo da Historia e da Cultura da rexión, e realizáronse importantes traballos de infraestrutura para modernizar Rodas.[7]
Segunda guerra mundial e posguerra
[editar | editar a fonte]Durante a segunda guerra mundial, os Os bombardeos aliados que tiñan como obxectivo a cidade vella de Rodas en 1944 destruíron unha parte importante da cidade. Un dos primeiros decretos do goberno grego designou esas áreas como reservadas para futuras escavacións e unha serie de edificios como edificios protexidos. En xullo de 1944, as autoridades nazis ordenaron a deportación de máis de 1.700 xudeus de Rodas, incluíndo homes, mulleres e nenos, dos cales 1.200 foron asasinados en Auschwitz.[8]
En 1957 aprobouse mediante decreto un novo plan urbano e en 1960 toda a vila medieval foi designada como monumento protexido polo Ministerio de Cultura. En 1961 e 1963 dítanse novos decretos relativos ao novo plan urbano. Prevían a ampliación das rúas existentes e a apertura de novas. Non obstante, estes non foron implantados na cidade vella debido á resistencia do Servizo Arqueolóxico. En 1988, a cidade vella de Rodas foi designada como Cidade Patrimonio da Humanidade pola UNESCO.
Atraccións principais
[editar | editar a fonte]
A cidade alberga numerosos puntos de referencia. Algunhas delas remóntanse á antigüidade e a maioría das outras permanecen da época dos cabaleiros.
- Palacio do Gran Mestre (século XV)
- Rúa dos Cabaleiros
- A Xuderia, incluída a Sinagoga Kahal Shalom
- Acrópole de Rodas
- Mesquita de Solimán o Magnífico
- Murallas medievais, creadas a mediados do século XIV sobre unha liña anterior e reconstruídas despois do asedio otomán de 1480 e do terremoto do ano seguinte. En 1522 Solimán entrou na cidade pola porta de San Anastasio
- Edificios góticos no centro histórico da cidade alta.
- Recentemente escavouse o porto bizantino, descubrindo naufraxios medievais únicos.
- Catedral de San Francisco de Asís, Rodas
Demografía
[editar | editar a fonte]
Tanto a poboación da cidade como da illa seguen crecendo en contra dos niveis nacionais; a cidade ten unha poboación permanente oficial de 49.541 no censo de 2011, pero calcúlase que entre 65 e 70.000 residen permanentemente dentro dos límites da cidade. Durante o verán, a poboación alcanza os 100.000 debido a que unhas 25-30.000 camas de hoteis funcionan dentro dos límites da cidade, así como a numerosos traballadores estacionais que emigran do resto de Grecia debido ao alto desemprego, principalmente nas partes peninsulares do país.
| Ano | Poboación | Cambiar ± |
|---|---|---|
| 1951 | 24.280 | - |
| 1961 | 28.119 | +3.839 |
| 1971 | 33.100 | +4.981 |
| 1981 | 41.425 | +8.325 |
| 1991 | 43.558 | +2.133 |
| 2001 | 53.709 | +10.151 |
| 2011 | 49.541 | -4.168 |
Educación
[editar | editar a fonte]Instalacións estatais por categoría:
- Educación Primaria: 21 centros de primaria
- Educación Secundaria: 7 institutos e 7 liceos
- Educación superior: algúns departamentos da Universidade do Exeo, escolas superiores e inferiores de turismo e algúns institutos privados
Nos últimos anos tamén se crearon dous colexios privados que ofrecen clases desde o ensino primario ata o liceo, un situado dentro dos límites da cidade, Rodion Paideia. A Escola de Música de Rodas (Grecia) está situada nas aforas de Rodas, na aldea de Koskinou.
Saúde
[editar | editar a fonte]O hospital xeral estatal de Rodas está situado no distrito suroeste de Agioi Apostoloi. Erixido hai menos de 20 anos, é unha instalación moderna con moitos departamentos, así como a base para as ambulancias EKAV que serven a cidade e a parte norte da illa. O hospital tamén está equipado cunha zona de aterraxe de helicópteros que pode aceptar casos urxentes a través de pontes aéreos desde o resto das illas do Dodecaneso.
Un hospital privado, Euromedica, tamén opera fóra dos límites da cidade, no bordo occidental de Koskinou. Numerosas instalacións médicas privadas tamén operan dentro da cidade, mentres que moitos médicos privados manteñen as súas clínicas no centro e arredores da cidade.
Transporte
[editar | editar a fonte]Aire
[editar | editar a fonte]Tanto a cidade como a illa de Rodas están servidas polo Aeroporto Internacional Diagoras, situado a 14 km. ao suroeste da cidade. Está conectado con todos os demais aeroportos gregos importantes e con Chipre durante todo o ano. Durante a tempada turística, os voos internacionais conectan a illa con numerosas cidades europeas e con Israel, Exipto e Líbano.
Mar
[editar | editar a fonte]A cidade alberga 3 portos principais que teñen cada un un propósito diferente. Kolona serve para o tráfico intra-Dodecaneso, Central serve para cruceiros e tráfico internacional e Akandia para o tráfico doméstico e de carga.
Os transbordadores conectan diariamente a illa con varias illas próximas dentro das illas do Dodecaneso, así como coas illas Cícladas e o continente grego (Pireo), mentres que dúas veces á semana un transbordador vai a Heraklion, Creta. Tamén hai frecuentemente rutas a cidades fronteiras da costa turca, como Marmaris e Fethiye. Rodas tamén é un porto de escala popular para os itinerarios de cruceiros, especialmente nos meses de verán.
A cidade tamén alberga dous portos deportivos, un municipal no centro de Mandraki e outro privado xunto ao porto de Akandia.
Superficie
[editar | editar a fonte]O sistema de transporte público da cidade está servido pola empresa municipal de autobuses RODA (buses azuis e/ou brancos) e consiste nunha rede de autobuses que conecta o centro da cidade cos distritos, pero tamén conecta a cidade con centros turísticos e cidades periféricas (Faliraki no leste e Ixia, Ialysos, Tholos no oeste) así como o aeroporto internacional de Rodas. O centro da cidade tamén é o punto de partida dos autobuses KTEL (autobuses laranxa) que serven as rutas suburbanas da costa leste da illa. Hai unha proposta para que os autobuses de KTEL se trasladen no espazo dispoñible xunto ao porto de Akandia, pero aínda se descoñece se e cando isto ocorrerá.
Os taxis están amplamente dispoñibles na cidade e normalmente pódense atopar nas paradas de taxis designadas ou a través dunha chamada telefónica. Durante as horas punta da tempada alta é normal facer cola nas filas debido ao aumento da demanda.
Hai anos presentáronse os plans dunha rede de tranvía de 16 km formada por 2 liñas e 13 estacións, pero desde entón non xurdiu nada máis probablemente por falta de fondos.
A rede de estradas da cidade é maioritariamente antiga e consiste principalmente en rúas estreitas e de sentido único e as arterias principais non poden facer fronte ao aumento do tráfico facendo que a conxestión sexa inevitable, especialmente as horas punta. O aparcamento, especialmente no centro da cidade e en horario de mercado, así como en época estival, é extremadamente difícil debido á falta de prazas libres aínda que está vixiado polo concello que impón unha taxa. O municipio está a urbanizar nestes momentos determinadas zonas libres próximas ao centro como aparcadoiros que se prevé que reduzan a carga de tráfico. Tamén existe unha estrada de circunvalación pero está inacabada que conecta actualmente o porto de Rodas coa Rhodes-Kallithea Avenue. A cidade tamén é o punto de partida de 3 das 5 principais avenidas da illa que a conectan con Faliraki a través da Rhodes-Kallithea Avenue, Lindos a través da Rhodes-Lindos Avenue e o oeste. costa (Ialysos, Aeroporto, Tholos, Kamiros) a través da Rhodes-Kamiros Avenue.
Clima
[editar | editar a fonte]Na clasificación climática de Köppen, clasifícase como clima mediterráneo de verán quente. A temperatura rexistrada máis baixa -4 °C e a temperatura máis alta rexistrada foi de 41,2 °C.
| Datos climáticos para Rhodes | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mes | Xan | Feb | Mar | Abr | Mai | Xuñ | Xul | Ago | Set | Out | Nov | Dec | Anual |
| Temperatura máxima en °C | 22,0 | 22,0 | 27,4 | 30,6 | 34,8 | 36,2 | 39,0 | 41,2 | 35,4 | 33,2 | 28,4 | 22,8 | 41,2 |
| Media máxima en °C | 15,1 | 15,2 | 16,8 | 20,0 | 24,2 | 28,4 | 30,5 | 30,7 | 28,2 | 24,5 | 20,1 | 16,6 | 22,52 |
| Media diaria en °C | 12,0 | 12,0 | 13,5 | 16,3 | 20,0 | 24,2 | 26,4 | 26,7 | 24,4 | 20,7 | 16,7 | 13,5 | 18,87 |
| Media mínima en °C | 8,8 | 8,8 | 10,1 | 12,5 | 15,8 | 19,9 | 22,3 | 22,7 | 20,5 | 16,9 | 13,2 | 10,4 | 15,16 |
| Temperatura mínima en °C | −4,0 | −1,6 | 0,2 | 5,2 | 8,6 | 12,6 | 16,8 | 17,0 | 10,6 | 7,2 | 2,4 | 1,2 | −4,0 |
| Chuvia media mm | 149,6 | 105,7 | 75,6 | 27,8 | 18,6 | 2,3 | 0,4 | 0,2 | 5,8 | 65,5 | 94,1 | 157,4 | 703 |
| Media de días con chuvia | 15,5 | 12,7 | 10,5 | 7,6 | 4,6 | 1,2 | 0,2 | 0,1 | 1,5 | 6,7 | 9,5 | 15,4 | 85,5 |
| Humidade relativa media (%) | 70,1 | 69,1 | 68,7 | 66,5 | 64,4 | 58,5 | 57,6 | 59,9 | 61,4 | 67,5 | 71,4 | 72,4 | 65,62 |
| Media de horas de sol diarias | 5,0 | 6,0 | 7,0 | 9,0 | 11,0 | 13,0 | 14,0 | 13,0 | 11,0 | 8,0 | 6,0 | 5,0 | 9 |
| Porcentaxe de sol | 50 | 55 | 58 | 69 | 79 | 87 | 100 | 100 | 92 | 73 | 60 | 50 | 72,8 |
| Fonte #1: Hellinic National Meteorological Service [9] | |||||||||||||
| Fonte #2: NOAA (Temperatura récord),[10] Weather Atlas (sunshine data)[11] | |||||||||||||
| Datos climáticos de Rodas | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mes | Xan | Feb | Mar | Abr | Mai | Xun | Xul | Ago | Set | Out | Nov | Dec | Ano |
| Temperatura media do mar °C (°F) | 17.9 (64.2) |
17.0 (62.6) |
17.1 (62.8) |
17.6 (63.7) |
20.1 (68.2) |
23.4 (74.1) |
25.9 (78.6) |
27.2 (81.0) |
26.7 (80.1) |
23.8 (74.8) |
20.9 (69.6) |
18.8 (65.8) |
21.4 (70.5) |
| Horas de luz diarias medias | 10.0 | 11.0 | 12.0 | 13.0 | 14.0 | 15.0 | 14.0 | 13.0 | 12.0 | 11.0 | 10.0 | 10.0 | 12.1 |
| Índice ultravioleta medio | 2 | 3 | 5 | 7 | 8 | 10 | 10 | 9 | 7 | 5 | 3 | 2 | 5.9 |
| Fonte: Weather Atlas [11] | |||||||||||||
Relacións internacionais
[editar | editar a fonte]_01.jpg)
Consulados
[editar | editar a fonte]A cidade de Rodas tamén alberga moitos consulados.[12]
Cidades xemelgas — cidades irmás
[editar | editar a fonte]Rodas está irmandadas con:[13]
Ávila, España
New Braunfels, Estados Unidos
Conches-en-Ouche, Francia
Gotland, Suecia
Limassol, Chipre
Perth, Australia
Pisa, Italia
Puebla, México- Rhode Island, Estados Unidos
- Roses, España
A Valeta, Malta
Ialta, Ucraína
Galería
[editar | editar a fonte]-
O teatro antigo, Acrópole de Rodas -
Restos do templo de Afrodita, século III a.C. -
Porta do arsenal -
Muíños de vento -
Laocoonte e os seus fillos; copia no Pazo do Gran Mestre -
Igrexa bizantina de Agios Georgios -
Igrexa medieval da Virxe -
Estatua de Francisco de Asís diante da Catedral de San Francisco de Asís, Rodas -
Cervo de bronce no porto -
Forte San Nicolas -
Oficina de correos principal, de Di Fausto -
Torre do reloxo -
Pitaroudia, comida tradicional de Rodas e do Dodecaneso
_01.jpg)
Notas
[editar | editar a fonte]- Referencias
- ↑ "ΦΕΚ B 1292/2010, Kallikratis reform municipalities" (en grego). Government Gazette.
- ↑ "Population & housing census 2001 (incl. area and average elevation)" (PDF) (en grego). National Statistical Service of Greece. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2015-09-21.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 "History of Rhodes: Classical Period". Municipality of Rhodes. www.rhodes.gr. 2007. Arquivado dende o orixinal o 2016-05-05. Consultado o 2012-04-11.
- ↑ 4,0 4,1 "History of Rhodes: Roman Period". Municipality of Rhodes. www.rhodes.gr. 2007. Arquivado dende o orixinal o 2016-04-21. Consultado o 2012-04-11.
- ↑ Nicolle, David (2008). Knights of Jerusalem: The Crusading Order of Hospitallers 1100–1565. Osprey Publishing. ISBN 978-1-84603-080-2.
- ↑ Gino Manicone "Rodi sposa del sole", Casamari, La Monastica, 1992.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 "History of Rhodes: Italian Period". Municipality of Rhodes. www.rhodes.gr. 2007. Arquivado dende o orixinal o 2016-04-21. Consultado o 2012-04-11.
- ↑ "Jewish Community of Rhodes". Arquivado dende o orixinal o 27 de xaneiro de 2016. Consultado o 10 de maio de 2015.
- ↑ "Climatology - Rodos". Hellinic National Meteorological Service. Arquivado dende o orixinal o 25 de marzo de 2017. Consultado o 24 March 2017.
- ↑ "Rhodes Climate Normals 1961–1990". National Oceanic and Atmospheric Administration. Consultado o March 1, 2015.
- ↑ 11,0 11,1 "Rhodes, Greece - Climate data". Weather Atlas. Consultado o 24 March 2017.
- ↑ "Tourists Information: Foreign States Consulates". Municipality of Rhodes. www.rhodes.gr. 2006. Arquivado dende o orixinal o 2012-01-21. Consultado o 2012-04-11.
- ↑ "Why Rhodes". rhodes2021.eu. Rhodes. Arquivado dende o orixinal o 31 de marzo de 2022. Consultado o 2020-01-10.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Rodas, Rodas  |
