Xoana de Albret

Xoana de Albret
	;
Nome orixinal	(fr) Jeanne d'Albret; (oc) Joana III de Labrit
Biografía
Nacemento	7 de xaneiro de 1528 (Gregoriano) ; Saint-Germain-en-Laye, Francia
Morte	9 de xuño de 1572 (Gregoriano) (44 anos); París, Francia
Causa da morte	tuberculose
Lugar de sepultura	collégiale Saint-Georges de Vendôme (en)
Raíña de Navarra Baixa Navarra
	25 de maio de 1555 – 9 de xuño de 1572 ; ← Henrique II de Navarra – Henrique IV de Francia → ; Xunto con: Antón de Borbón
Condesa de Foix
	25 de maio de 1555 – 9 de xuño de 1572 ; ← Henrique II de Navarra – Henrique IV de Francia → ; Xunto con: Antón de Borbón
12ª Copríncipe francés de Andorra
	25 de maio de 1555 – 9 de xuño de 1572 ; ← Henrique II de Navarra – Henrique IV de Francia → ; Xunto con: Miquel Despuig, Juan García Pérez y Oliván (en) , Pere de Castellet d'Icard (en)
Datos persoais
Relixión	Protestantismo
Actividade
Campo de traballo	Poesía, política, Hugonotes e Calvinismo
Lugar de traballo	Navarra
Ocupación	política, poetisa, escritora
Outro
Título	Rei de Navarra
Familia	Casa de Albret e Dinastía Borbón
Cónxuxe	Antón de Borbón (1548 (Gregoriano)–); Guilherme de Jülich-Cleves-Berg (1541 (Gregoriano)–)
Fillos	Henrique IV de Francia; () Antón de Borbón; Catarina de Borbón; () Antón de Borbón
Pais	Henrique II de Navarra e Margarida de Angulema
Irmáns	Xoán de Navarra
Descrito pola fonte	Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron; Orthodox Theological Encyclopedia (en) ; The Nuttall Encyclopædia >>>:D'Albret, Jeanne, Jeanne d'Albret

Jeanne d'Albret, en galego Xoana de Albret, nada en Saint-Germain-en-Laye o 7 de xaneiro de 1528 e finada en París o 9 de xuño de 1572 foi pretendente ao reino de Navarra co nome de Xoana III, que se autodenominou raíña de Navarra na Baixa Navarra,^[1] condesa de Foix e Bigorra, vizcondesa de Bearne, Marsan, Tartás, e duquesa de Albret. O seu fillo foi o rei Henrique IV o Grande, primeiro rei Borbón de Francia.

Orixes familiares

Xoana naceu en 1528 en Saint-Germain-en-Laye. Era a filla única de Henrique II de Navarra e de Margarida de Francia.^[2] Criouse en París, na corte do rei Francisco I de Francia, o seu tío.

Matrimonios e descendencia

O seu tío Francisco casouna en 1541 co duque Guillerme V de Cléveris, cando apenas tiña trece anos. Desa unión non houbo descendencia. En 1546 o matrimonio foi anulado.

Trala morte de Francisco e o ascenso ao trono de Henrique II, o seu matrimonio foi de novo concertado. Así, o 20 de outubro de 1548 casou en Moulins con Antón de Borbón (1518-1562), fillo de Carlos de Borbón (1489-1537), duque de Vendôme, e de Francisca de Alençon, o cal se convertería en herdeiro ao trono de Francia se se extinguía a reinante casa de Valois. Tiveron cinco fillos:

Henrique de Navarra, infante (1551-1553), duque de Beaumont;
Henrique III de Navarra (1553-1610), rei de Navarra e, posteriormente, rei de Francia co nome de Henrique IV;
Lois Carlos de Navarra, infante (1555-1557), conde de Marles;
Magdalena de Navarra, infanta (1556);
Catarina de Borbón (1559-1604), duquesa de Albret, condesa de Armagnac e Rodes, casada en 1599 co duque Henrique II de Lorena.

A cuestión relixiosa

En 1555 faleceu o seu pai e ela herdou o reino de Navarra e demais posesións. En 1560 convereuse ao protestantismo e introduciu a Reforma en Navarra e Béarn. Por unha orde promulgada o 19 de xullo de 1561, impuxo o calvinismo nos seus Estados. Os dous fillos que lle quedaban foron educados segundo as ideas relixiosas da súa nai. Ese mesmo ano Antón de Borbón e o seu irmán Lois I de Borbón, así como o príncipe de Condé, chegaron a París para asistir aos Estados Xerales nos que se discutirían as denuncias dos protestantes do reino.

Primeira guerra

Condé foi detido o 31 de outubro de 1560 e condenado a morte, iniciándose un conflito que estalou con virulencia tralo masacre dos protestantes de Wassy o 1 de marzo de 1562. Os confederados protestantes (Eidgenosse, en alemán confederado, de onde deriva hugonotes) pasaron á ofensiva e recibiron axuda de Alemaña e de Inglaterra (a cambio da cesión de Le Havre) o 20 de setembro de 1562. Condé atopouse en Dreux e Antón de Borbón en Rouen, onde foi apresado e asasinado o 10 de novembro de 1562. A paz de Amboise do 12 de marzo de 1563 puxo fin á primeira guerra de relixión en Francia, na cal non participaron Navarra nin Béarn como Estados (nin Foix nin os vizcondados menores).

Segunda guerra

A matanza de católicos en Nîmes (1567) foi o detonante da segunda guerra. En 1568 Carlos IX de Francia ordenou a confiscación dos seus Estados, e en Béarn rebeláronse os católicos dirixidos por Terride tomando o poder, mentres que noutros lugares o facían as tropas reais. Xoana de Albret encabezou o movemento protestante e encomendou ao seu fillo de 15 anos que interviñese na sede de La Rochelle. A paz de Longiumeau do 23 de marzo de 1568 puxo fin a esta segunda guerra, mais rapidamente se iniciou a terceira.

Terceira guerra

O 12 de marzo de 1569 produciuse a batalla de Jarnac, na que morreu o líder político-militar protestante, Condé, e o fillo de Xoana Henrique de Navarra foi designado novo xefe político en tanto que a dirección militar quedaba en mans de Coligny. Xoana administrou La Rochelle en todos os sentidos, con excepción dos asuntos militares. Controlou a comunicación cos príncipes estranxeiros aliados intentando manter a alianza, especialmente trala morte de Condé en marzo de 1569. Contrariamente ás previsións, o partido hugonote mantívose firme, mesmo despois da derrota de Moncontour. Xoana non se rendeu e en agosto de 1569 recuperou os seus Estados coa chegada das forzas do duque Francisco de Montmorency. A finais de 1570 debeu acceder a negociar ante a vontade dos seus correlixionarios e o 8 de agosto dese ano asinouse a paz de Saint-Germain en Laye. Os católicos non terán ningún dereito: cultos prohibidos e expulsión dos clérigos. Marchou de La Rochelle en 1571 para regresar aos seus dominios. Protestou contra a mala aplicación da paz de Saint-Germain.

Acordo matrimonial

Xoana de Albret volveu emprender longas negociacións en París para casar o seu fillo, o futuro Henrique IV, con Margarida de Francia, a terceira filla de Catarina de Médicis. Non obstante, tivo que aceptar unha condición: Margarida de Francia non se convertería ao protestantismo. O matrimonio celebrouse o 18 de agosto de 1572, mais Xoana III de Albret no puido asistir á cerimonia, xa que faleceu o 9 de xuño de 1572. Segundo os rumores, foi asasinada por orde de Catarina de Médicis.

A Reforma na Baixa Navarra

A pesar de decretar a liberdade relixiosa no seu Reino en que a Igrexa Católica Romana puido compartir templo cos protestantes no horario que dispuxese a autoridade civil, a licenza papal aos seus súbditos para a desobediencia e ocupación de calquera territorio gobernado por unha raíña excomungada como signo de obediencia ao Papa, fixeron imposible a convivencia e finalizou coa prohibición da relixión papal no reino de Navarra. Trala morte de Antón de Borbón, en 1562, Xoana promulgou unha serie de medidas destinadas a implantar a Reforma de Béarn: a publicación dun catecismo de Jean Calvin en bearnés (1563); a fundación dunha academia protestante en Orthez (1566); a redacción de novas ordenanzas eclesiásticas (1566-1571); a tradución do Novo Testamento ao éuscaro por Joannes Leizarraga (1571); e a tradución ao bearnés do Psautier de Marot, por Arnaud de Salette (1568). En 1571 a fe reformada (calvinista) foi oficializada en Béarn e Baixa Navarra como relixión estatal.

Títulos nobiliarios

Por nacemento

Raíña de Navarra (1555-1572)
Duquesa de Albret (1555-1572)
Condesa de Limoges (1555- 1572)
Condesa de Foix (1555-1572)
Condesa de Armañac (1555-1572)
Condesa de Bigorra (1555-1572)
Condesa de Périgord (1555-1572)
Vizcondesa de Bearne (1555-1572)
Vizcondesa de Marlan
Vizcondesa de Tartás (1555-1572)

Por matrimonio

Duquesa de Borbón (1548-1562)
Duquesa de Vendôme (1550-1562)
Condesa de Beaumont (1550-1562)
Condesa de Marle (1548-1562)
Condesa de Soissons (1550-1562)

Antergos

Antergos de Xoana III de Navarra

Notas

↑ Aínda que reclamaba e se consideraba raíña de toda Navarra (a Baixa e a Alta), sou controlou a parte transpirenaica (Baixa Navarra).
↑ Canseco, Vicente Díez (2011-07). Diccionario Biográfico Universal de Mujeres Célebres (en castelán). BiblioBazaar. p. 74. ISBN 9781173613198. Consultado o 27 de marzo de 2019.

Véxase tamén

Bibliografía

Bainton, Roland H. (1973). Women of the Reformation in France and England. Minneapolis: Ausburg Publishing House.
Bryson, David (1999). Queen Jeanne and the Promised Land: Dynasty, Homeland, Religion, and Violence in Sixteenth-Century France.
Freer, Martha Walker (1855). The Life of Jeanne d'Albret: Queen of Navarre. Londres: Hurst and Blackett.
Reid, Jonathan (2009). King's Sister – Queen of Dissent: Marguerite of Navarre (1492-1549) and her Evangelical Network. Brill.
Robin, Diana Maury; Larsen, Anne R.; Levin, Carole (2007). Encyclopedia of women in the Renaissance: Italy, France, and England. ABC-CLIO, Inc.
Roelker, Nancy Lyman (1968). Queen of Navarre, Jeanne d'Albret: 1528–1572. Cambridge Massachusetts: Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 0-674-74150-1.
Strage, Mark (1976). Women of Power: The Life and Times of Catherine de' Medici. Nova York e Londres: Harcourt Brace Jovanovich. ISBN 0-15-198370-4.

Ligazóns externas

Project Continua: Biography of Jeanne d'Albret

[Navarra-1] Aínda que reclamaba e se consideraba raíña de toda Navarra (a Baixa e a Alta), sou controlou a parte transpirenaica (Baixa Navarra).

[2] Canseco, Vicente Díez (2011-07). Diccionario Biográfico Universal de Mujeres Célebres (en castelán). BiblioBazaar. p. 74. ISBN 9781173613198. Consultado o 27 de marzo de 2019.

[1]

[2]