Afonso de Castela

Afonso de Castela
	;
Nome orixinal	(es) Alfonso de Castilla
Biografía
Nacemento	15 de novembro de 1453 (Gregoriano) ; Monasterio de Nuestra Señora de Gracia (Coroa de Castela)
Morte	5 de xullo de 1468 (Gregoriano) (14 anos); Cardeñosa, España (pt)
Lugar de sepultura	Cartusiana de Miraflores (pt)
Monarca de Castela e León
	1465 – 1468
Príncipe de Asturias
	1464 – 1465
43º Gran Mestre da Orde de Santiago
	1463 – 1467
Pretendente á Coroa de Castela
Datos persoais
Relixión	Igrexa católica
Cor do pelo	Louro
Actividade
Ocupación	político
Carreira militar
Conflito	Conflict over the succession of Henry IV of Castile (en)
Outro
Título	Príncipe de Asturias ; Rei de Castela ; Infante of Castile (en) ; Rei de León
Familia	Casa de Trastámara
Pais	Xoán II de Castela e Isabel de Portugal
Irmáns	Henrique IV de Castela; Catarina de Catela; Leonor de Castela, Princesa das Astúrias; Isabel I de Castela; Infanta Maria of Castile

Afonso de Castela, coñecido tamén no seu tempo como Afonso o Inocente, nado en Tordesillas o 17 de novembro de 1453 e finado en Cardeñosa o 5 de xullo de 1468 , foi un nobre castelán. Tiña o título de Infante de Castela, ao ser fillo do rei Xoán II de Castela e da raíña Isabel de Portugal. Era irmán da futura raíña Isabel I de Castela, máis coñecida como Isabel a Católica.

Afonso foi un dos protagonistas do conflito pola sucesión do seu medio irmán Henrique IV. O rei Henrique, premido por un sector da nobreza, viuse obrigado a proclamar a Afonso Príncipe de Asturias en 1464 en detrimento da súa filla Xoana. Máis tarde, eses mesmos nobres proclamarían a Afonso rei en 1465, iniciándose unha guerra entre os partidarios deste e os de Henrique IV. Desta forma, Afonso, co título de Afonso XII de Castela, disputou a Coroa ao seu medio irmán ata a súa prematura morte en 1468.

Orixes familiares

Era fillo do rei Xoán II de Castela e da raíña Isabel de Portugal. Por parte paterna, os seus avós eran o rei Henrique III de Castela e a raíña Catarina de Lancaster e, por parte materna, os seus avós eran o infante Xoán de Portugal e Isabel de Barcelos.

Foi medio irmán do rei Henrique IV de Castela e irmán da futura raíña Isabel a Católica.

Traxectoria

Artigo principal: Conflito pola sucesión de Henrique IV de Castela.

O infante Afonso de Castela naceu no municipio valisoletano de Tordesillas o día 17 de novembro de 1453. Unha parte importante da nobreza castelá estaba descontenta con Henrique IV e en setembro de 1464, dita nobreza obrigou ao rei a desposuír a Xoana, a súa única filla, do título de Princesa de Asturias e proclamar a Afonso príncipe herdeiro no seu lugar. Porén, o descontento nobiliario non diminuíu e en xuño de 1465 a Liga nobiliaria reuniuse en Ávila, derrocaron a Enrique e proclamaron rei de Castela a Afonso, co nome de Afonso XII.^[1] O novo rei tiña soamente 12 anos de idade. Este episodio foi chamado polos seus detractores "a farsa de Ávila", nome co que pasou á historia.

Estalou entón a guerra aberta entre os partidarios de Henrique IV e os de Afonso XII, que instalou o seu brillante Corte en Arévalo e chegou a reinar de feito durante os tres anos que durou a súa vida, envolvido nun luxo e esplendor cultural de que se fixo lingua un dos seus cortesáns, Jorge Manrique, nas súas melancólicas Coplas a la muerte de su padre:^[2]^[3]

Pois o seu irmán o Inocente,
que na súa vida sucesor
chamouse,
que corte tan excelente
tivo e cuanto gran señor
que lle seguiu!^[4]

Na corte de Afonso XII o Inocente figuraban cabaleiros tan importantes como Diego Gómez Manrique e o seu sobriño Jorge, o xurista Nicolás de Guevara e o poeta cancioneril Juan Álvarez Gato ou o historiador Diego de Valera, maestresala do rei en 1467, separadamente do propio Marqués de Villena; tamén Rodrigo Alonso Pimentel, cuarto Conde de Benavente, e Pedro de Villandrando Conde de Ribadeo, e Diego de Ribeira, ayo do príncipe Afonso e cabaleiresco maior do seu corte, ou Sancho de Vermellas, señor de Cavia e Monzón e alcalde maior dos fidalgos de Castela; Martín de Távara; o prior de Osma, xurista e capelán real de don Afonso XII Francisco Gómez de Miranda e outros. Por certo que na súa capela figuraban cantores tan destacados como Diego Rangel ou Cristóbal de Morais. Don Diego Gómez Manrique organizou festexos e compuxo momos teatrais para celebrar o aniversario real nos que as damas da Corte facían o papel de fadas. Outro produto do mecenado real foi un espello de príncipes redactado para o uso de Afonso XII: a Exhortación ou información de boa e sa doutrina (1467) escrita polo humanista Pedro de Chinchilla a instancias do xa citado cuarto Conde de Benavente.

En agosto de 1467 produciuse unha importante batalla en Olmedo, na que ningún dos bandos conseguiu impoñerse. Ata hoxe día algúns historiadores consideran que Enrique foi derrotado e feito prisioneiro^[1] mentres que outros afirman que venceu, pero que por debilidade preferiu negociar cos vencidos.^[5]

O infante Afonso de Castela faleceu, posiblemente, por envelenamento en Cardeñosa o día 5 de xullo de 1468.^[6] Henrique IV quedou como rei indiscutido a partir de 1469 mentres que o título de herdeiro ao trono pasou a ser disputado entre Xoana a Beltranexa e a infanta Isabel, a medio irmán de Henrique IV de Castela. O conflito terminou dando lugar á Guerra de Sucesión Castelá, na que Isabel logrou finalmente apoderarse do trono castelán-leonés.

Sepultura de Afonso de Castela

O infante Afonso de Castela foi sepultado xunto aos seus pais na Cartuxa de Miraflores. O sepulcro de Afonso de Castela, obra do escultor Gil de Siloe, está colocado no lado do Evanxeo da igrexa do Monasterio.

No ano 2006, con motivo da restauración da Cartuxa de Miraflores, a Dirección Xeral de Patrimonio e Bens Culturais da Xunta de Castela e León decidiu realizar o estudo antropolóxico dos restos mortais de Xoán II e a súa segunda esposa, quen estaban enterrados na cripta baixo o sepulcro real, así como o estudo dos restos depositados no interior do sepulcro do infante Afonso de Castela, cuxo sepulcro está colocado nun lateral da mesma igrexa.^[7]^[8] O estudo antropolóxico foi realizado por Luís Caro Dobón e María Edén Fernández Suárez, investigadores da área de Antropoloxía Física da Universidade de León.^[9] Os restos mortais do infante Afonso de Castela, mal conservados, estaban depositados nun ataúde de madeira de nogueira, e comprobouse que a súa estatura alcanzaba os 165 centímetros. Ademais, confirmouse que os restos mortais depositados no sepulcro eran os do infante Afonso de Castela, pois se comprobou que existía unha relación de parentesco entre devanditos restos e os depositados no sepulcro de Xoán II de Castela.^[10]^[11]

Devanceiros

16. Henrique II de Castela

8. Xoán I de Castela

17. Xoana Manuel de Villena

4. Henrique III de Castela

18. Pedro IV de Aragón

9. Leonor de Aragón

19. Leonor de Sicilia

2. Xoán II de Castela

20. Eduardo III de Inglaterra

10. Xoán de Gante, I duque de Lancaster

21. Filipa de Henao

5. Catarina de Lancaster

22. Pedro I de Castela

11. Constanza de Castela

23. María de Padilla

1. Afonso de Castela e Avís

24. Pedro I de Portugal

12. Xoán I de Portugal

25. Teresa Gille Lourenço

6. Xoán de Portugal

26. Xoán de Gante, I duque de Lancaster

13. Filipa de Lancaster

27. Branca de Lancaster

3. Isabel de Portugal

28. Xoán I de Portugal

14. Afonso I de Braganza

29. Inés Pires

7. Isabel de Barcelos

30. Nuño Álvares Pereira

15. Beatriz Pereira de Alvim

31. Leonor de Alvim

Notas

↑ ^1,0 ^1,1 Álvarez de Toledo 2006.
↑ "Alfonso el Inocente". ArteHistoria (Junta de Castilla y León). Arquivado dende o orixinal o 30 de decembro de 2007. Consultado o 22 de xuño de 2007.
↑ Perea Rodríguez 2001, pp. 33-54.
↑ |Pues su hermano el Inocente, que en su vida subcesor se llamó, qué corte tan excelente tuvo y quánto gran señor que le siguió!
↑ Álvarez Palenzuela, Vicente Ángel (2006). "La guerra civil castellana y el enfrentamiento con Portugal (1475-1479)". Alicante: Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes. Consultado o xuño de 2007.
↑ Fanjul, Cristina (19 de outubro de 2013). "No murió de peste sino envenenado". Diario de León. Arquivado dende o orixinal o 20 de outubro de 2013. Consultado o 19 de outubro de 2013.
↑ O estudo, coordinado por Arturo Balado Pachón e Consolo Escribano Velasco, publicado pola Fundación Iberdrola.
↑ Balado Pachón 2008, pp. 82-85.
↑ Caro Dobón 2008, p. 23.
↑ Balado Pachón 2008, p. 85.
↑ Caro Dobón 2008, pp. 28-29.

Véxase tamén

Bibliografía

Álvarez de Toledo, Luisa Isabel (2006). África versus América (2ª ed.). Sanlúcar de Barrameda: Fundación Casa Medina-Sidonia. Arquivado dende o orixinal o 11 de agosto de 2011. Consultado o 02 de febreiro de 2015.
Balado Pachón, Arturo; Escribano Velasco, Consuelo (2008). "Los enterramientos reales en la iglesia de la Cartuja de Miraflores. Estudios Arqueológicos y Antropológicos" (PDF). Cuadernos de Restauración de la Fundación Iberdrola (XIII): 82–85. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 27 de xuño de 2012. Consultado o 02 de febreiro de 2015.
Caro Dobón, Luis; María Edén Fernández Suárez (2008). "Los enterramientos reales de la Cartuja de Miraflores". Ambio Ciencias: revista de divulgación (León: Universidad de León: Servicio de Publicaciones) (2): 23–37. ISSN 1988-3021.
Perea Rodríguez, Óscar (2001). "La Corte literaria de Alfonso el Inocente (1465-1468) según las Coplas a una partida de Guevara, poeta del Cancionero General". Medievalismo. Revista de la Sociedad Espanola de Estudios Medievales (11): 33–54.

Outros artigos

Predecesor: Xoán II de Castela	Gran Mestre da Orde de Santiago (administrado por Henrique IV) 1453 - 1462	Sucesor: Beltrán de la Cueva
Predecesor: Beltrán de la Cueva	Gran Mestre da Orde de Santiago 1463 - 1467	Sucesor: Juan Pacheco
Predecesor: Xoana de Castela	Príncipe de Asturias 1464-1465	Sucesor: Isabel de Castela
Predecesor: Henrique IV	Rei rival de Castela (en guerra contra Henrique IV) 1465-1468	Sucesor: Henrique IV

[FOOTNOTEÁlvarez_de_Toledo2006-1] 1,0 ^1,1 Álvarez de Toledo 2006.

[ARTEHISTORIA-2] "Alfonso el Inocente". ArteHistoria (Junta de Castilla y León). Arquivado dende o orixinal o 30 de decembro de 2007. Consultado o 22 de xuño de 2007.

[FOOTNOTEPerea_Rodríguez200133-54-3] Perea Rodríguez 2001, pp. 33-54.

[4] |Pues su hermano el Inocente, que en su vida subcesor se llamó, qué corte tan excelente tuvo y quánto gran señor que le siguió!

[ALVAREZ_PALENZUELA-5] Álvarez Palenzuela, Vicente Ángel (2006). "La guerra civil castellana y el enfrentamiento con Portugal (1475-1479)". Alicante: Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes. Consultado o xuño de 2007.

[6] Fanjul, Cristina (19 de outubro de 2013). "No murió de peste sino envenenado". Diario de León. Arquivado dende o orixinal o 20 de outubro de 2013. Consultado o 19 de outubro de 2013.

[7] O estudo, coordinado por Arturo Balado Pachón e Consolo Escribano Velasco, publicado pola Fundación Iberdrola.

[FOOTNOTEBalado_Pachón200882-85-8] Balado Pachón 2008, pp. 82-85.

[FOOTNOTECaro_Dobón200823-9] Caro Dobón 2008, p. 23.

[FOOTNOTEBalado_Pachón200885-10] Balado Pachón 2008, p. 85.

[FOOTNOTECaro_Dobón200828-29-11] Caro Dobón 2008, pp. 28-29.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]