Aliénor de Aquitania

Aliénor de Aquitania
	;
Nome orixinal	(fr) Aliénor d'Aquitaine; (fr) Éléonore de Guyenne; (en) Eleanor of Aquitaine; (la) Alienora (Alienordis) ducissa Aquitaniae; (oc) Alienòr d'Aquitània
Biografía
Nacemento	1122 (Gregoriano) ; Bordeos (Ducado de Aquitania)
Morte	1 de abril de 1204 (Gregoriano) (81/82 anos); Poitiers, Francia
Lugar de sepultura	Abadia de Fontevrault
Consorte de Inglaterra
	1154 – 1189
Duque de Aquitania
	9 de abril de 1137 – 1204
Raíña dos francos
	1137 – 1152
Condado de Poitiers
	1137 – 1204
Datos persoais
Relixión	Cristianismo
Actividade
Campo de traballo	Cultura de Occitania
Ocupación	female crusader (en)
Outro
Título	Raíña consorte (1154–1189); Raíña consorte (1137–1152); Duquesa (1137–1204)
Familia	Ramnúlfidos
Cónxuxe	Henrique II de Inglaterra (1152–1189); Lois VII de Francia (1137–1152)
Fillos	María de Francia, condesa de Champagne; () Lois VII de Francia; Adelaida de Francia; () Lois VII de Francia; Guilherme, Conde de Poitiers; () Henrique II de Inglaterra; Henrique o Rei Mozo; () Henrique II de Inglaterra; Matilde de Inglaterra, Duquesa da Saxônia; () Henrique II de Inglaterra; Ricardo I de Inglaterra; () Henrique II de Inglaterra; Godofredo II da Bretaña; () Henrique II de Inglaterra; Lionor Plantagenet; () Henrique II de Inglaterra; Xoana de Inglaterra; () Henrique II de Inglaterra; Xoán I de Inglaterra; () Henrique II de Inglaterra
Pais	Guillerme X, duque de Aquitania e Lionor de Châtellerault
Irmáns	Petronila de Aquitania
Parentes	Branca de Castela, neta; Henrique I de Castela, neta
Descrito pola fonte	Dictionary of National Biography; Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron; Obálky knih,

Aliénor de Aquitania^[1] ou Lionor de Aquitania (en francés Aliénor d’Aquitaine ou Éléonore de Guyenne; en inglés Eleanor of Aquitaine), nada contra 1122 ou 1124 en Belin ou en Bordeos^[2]^[3] (Ducado de Aquitania) e finada o 31 de marzo ou o 1 de abril de 1204^[4] en Poitiers,^[5] ^[6] e non na Abadía de Fontevraud, como se cita en moitos textos,^[7]^[8] foi condesa de Poitiers, duquesa de Aquitania e Güiena, duquesa de Gascuña por dereito propio, así como raíña consorte de Francia e raíña consorte de Inglaterra. Foi a nai de Ricardo Corazón de León e de Xoán sen Terra. Durante o seu primeiro matrimonio participou na Segunda Cruzada e, á súa volta da Terra Santa, Aliénor desempeñou un importante papel na política da Europa Occidental.

Traxectoria

Primeiros anos

Nada no 1122, Aliénor foi descendente dos nobres gobernantes do gran territorio de Aquitania, situado ó sur de Francia. A pequena Aliénor creceu baixo o amparo de titores que a dotaron do amor polas belas artes e de inmediato mostrou dotes para a música e as linguas^[9].

Os quince anos, finou o seu pai Guillerme X de Poitiers e Aliénor herdou o ducado de Aquitania, moi ansiado por Francia. A causa disto, a solución máis razoable foi a de ligar ambas as liñaxes e quedou deste xeito ligado o futuro de Aliénor ó do futuro Lois VII de Francia. A voda tivo lugar o 25 de xullo de 1137 en Bordeos e como era de costume na época, as celebracións duraron varios días. A parella estivo no palacio de l'Ombrière, preto de Bordeos ata a súa partida á París. A noite de vodas, os noivos foron coroados duques de Aquitania na catedral de Saint Pierre de Poitiers.^[10]. Nese mesmo ano ascenderon ó trono francés, tras a morte do rei Lois VI.

Raíña de Francia

No ano 1145, Aliénor de Aquitania tivo a súa primeira filla, María, futura condesa de Champaña. As tensións entre a parella comezaron moi cedo, cando a raíña apoiou o matrimonio ilexítimo da súa irmá Petronila co conde Raúl I de Vermandois, mentres que o rei enviaba o seu irmán Roberto a invadir o condado como castigo pola bigamia do conde.

Aliénor convenceu o seu marido de participar na Segunda Cruzada (1147-1149). Antes da partida promoveu torneos para recadar recursos, recolleu doazóns e foi a todas as abadías a pedir a bendición. Acompañou o seu marido na expedición, así como outras damas da nobreza, máis ela, contaba co título de líder feudal do exército de Aquitania en pé de igualdade con outros dirixentes.

Durante a expedición, as diferenzas entre Aliénor e Lois creceron pois mentres que Aliénor desexaba a loita para reconquistar o condado de Edessa, que pertencía ó seu irmán Raimundo de Tolosa, Lois consideraba máis importante acadar Xerusalén. A discusión rematou cunha rebelión por parte dos cabaleiros de Aquitania, e o exército quedou dividido.

No 1149, Lois e Aliénor regresan a Europa, pasando por Roma onde Uxío III promoveu a súa reconciliación. A segunda filla do matrimonio, Alicia Capeto, naceu pouco despois, pero a relación xa estaba esgotada. No 1152 o matrimonio é anulado por consanguinidade e Aliénor recuperou o control dos seus territorios.

Raíña de Inglaterra

Anverso do selo de Aliénor no que se le *Aliénor, pola graza de Deus, Raíña dos Ingleses, Duquesa dos Normandos*. No reverso, a lenda di *Aliénor, Duquesa de Aquitania e Condesa dos Anxevinos*.^[11].

O 18 de maio de 1152, Aliénor casou na catedral de Santo André de Bordeos co que sería o rei Henrique II de Inglaterra, unindo os seus dominios en Francia cos que xa posuía o seu novo marido (Anjou, Maine e Normandía alén de Inglaterra e Gales). Deste xeito formábase o chamado Imperio anxevino, no cal os reis de Inglaterra sendo vasalos do rei de Francia, controlaban un territorio oito veces maior ó controlado por Lois VII.

Deste matrimonio naceron oito fillos, cinco homes e tres mulleres. Na súa corte, establecida principalmente en Poitiers, tivo un grande auxe a literatura cabaleiresca, sendo mecenas de moitos trobadores. A existencia dunha amante do seu marido provocou o enfrontamento entre Aliénor e Henrique, e a partir de 1173 Aliénor promoveu a rebelión de tres dos fillos do rei contra o seu pai. Tras reprimir a rebelión, Henrique encarcerou a Aliénor primeiro en Chinon e máis tarde en Salisbury, onde permaneceu en arresto ata a morte de Henrique en 1189.

Viúva

Á morte de Henrique II de Inglaterra o 6 de xullo de 1189, Aliénor foi liberada por orde do novo rei, o seu fillo Ricardo Corazón de León. Viaxou por toda Inglaterra e liberou os prisioneiros do antigo rei ós que mandou xurar fidelidade a Ricardo. Ela gobernou no seu nome ata comezos de 1191^[12]. Cando Ricardo partiu á Terra Santa durante a Terceira Cruzada, Aliénor vai buscar a Berenguela de Navarra e condúcea en pleno inverno ata Messine, onde Ricardo se dirixía para partir cara a Terra Santa^[13]. Acadárono o 30 de marzo e a voda celebrouse o 16 de maio.

Cando Ricardo Corazón de León volvía da cruzada, foi capturado en Austria. Aliénor, indignada pola falta de reacción por parte do Papa (quen protexía normalmente os cruzados), escríbelle para recriminarlle a súa actitude e pedirlle axuda para rescatar o seu fillo. Ela mesma foi quen entregou o rescate a Henrique VI, fillo de Frederico I Barbarroxa no inverno de 1193.^[14].

No 1200, con oitenta anos, dá mostras dunha gran fortaleza cando decide viaxar cara a Castela, cruzando os Pireneos para escoller entre as súas netas, as infantas de Castela - fillas da súa filla Aliénor e de Afonso VIII de Castela- a que sería a esposa do fillo de Filipe II de Francia, o futuro Lois VIII. A escollida foi Branca, unha das máis célebres raíñas de Francia, rexente do reino en tres ocasións e modelo de virtude e habilidade política.

Aliénor de Aquitania finou o 1 de abril de 1204 en Fontevrault ós 82 anos. Foi sepultada alí mesmo co seu esposo Henrique II e co seu fillo Ricardo Corazón de León.

Notas

↑ "Guía de nomes galegos". Real Academia Galega. Consultado o 2024-12-18.
↑ A data e o lugar exactos do seu nacemento non se coñecen. Varios cronistas sinalan que os señores de Aquitania xuráronlle fidelidade no seun catorce aniversario, en 1136. Algunhas crónicas dan 1120 como a súa data de nacemento, pero é case seguro que os seus pais non casaron até 1121. Finalmente, outras crónicas din que contaba con trece anos cando casou, en 1137.
↑ Jane Martindale sostén que naceu en 1122, en "Eleanor, suo jure duchess of Aquitaine (c. 1122–1204)", no Oxford Dictionary of National Biography, 2004, Oxford University Press. ISBN 978-0-1986-1411-1.
↑ Marie-Aline de Mascureau, en "Chronologie", primeiramente publicada en "Aliénor d'Aquitaine", Revue 303, fóra de serie nº 81, pp. 218-223, Nantes, 2004, en Edmond-René Labande, Pour une image véridique d'Aliénor d'Aquitaine [Véxase "Bibliografía"].
↑ Labande 1952, p. 26.
↑ Flori 2004, pp. 184-185.
↑ Labande, Edmond-René (1973): Histoire de l'Europe occidentale XIe - XIVe s., p. 233.
↑ Segundo Jean Flori e Martin Aurell, a localización da súa morte na Abadía de Fontevraud, tirada da Chronique de Saint-Martial, débese a unha mala lectura de Amy Kelly. Ver a reedición do artigo de Labande, op. cit., p. 26.
↑ Libro: Mis Favoritos. Autor: Juan Antonio Cebrián. Editorial: La esfera de los libros. Páxinas: 69-72. Capítulo: Leonor de Aquitania
↑ Mascureau, in Labande, p 122
↑ Bonnie Wheeler & John Carmi Parsons, eds. (2003): Eleanor of Aquitaine. Lord and Lady. London: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-1370-5262-9.
↑ Labande,p. 96
↑ Labande, p. 96-98
↑ Labande, p. 100-104

Véxase tamén

Bibliografía

Bernard, Katy (2015): Aliénor d'Aquitaine. Bordeaux: Éditions Confluences. ISBN 978-2-3552-7147-2.
Duby, Georges (1996): Leonor de Aquitania, María Magdalena. Madrid: Alianza Editorial, S. A. Col. Alianza cien, nº 99. ISBN 84-2064-699-7.
Flori, Jean (2005): Leonor de Aquitania. La reina rebelde. Barcelona: Edhasa. ISBN 978-84-3502-675-8.
González-Arnao Conde-Luque, Mariano (2004): "Leonor de Aquitania. Hierro y seda". La aventura de la historia, abril: 76-79.
Kaufman, Pamela (2006): Leonor de Aquitania. Montevideo: Editorial Byblos Ltda. ISBN 978-84-6662-946-1.
Labande, Edmond-René (1952): "Pour une image véridique d'Aliénor d'Aquitaine", Bulletin de la Société des antiquaires de l'Ouest, pp. 175-234. Reeditado en 2005, cun prefacio de Martin Aurell e unha cronoloxíua de Marie-Aline de Mascureau, pola Société des antiquaires de l'Ouest, Geste éditions. ISBN 2-8456-1224-9.
Minella, Alain-Gilles (2007): Leonor de Aquitania. Una figura de leyenda en la época de las Cruzadas y los trovadores. Madrid: La Esfera de los Libros, S. L. ISBN 978-84-9734-650-4.
Pernoud, Régine (1969): Leonor de Aquitania. Madrid: Espasa-Calpe, S. A. Col. Austral, nº 1454. ISBN 84-2391-454-2.
Piquer Otero, Andrés (1999): Leonor de Aquitania. Madrid: Alderabán Ediciones, S. L. ISBN 978-84-8867-668-9.
Segura Graíño, Cristina (2004): "Una reina independiente, Leonor de Aquitania". Historia National Geographic, maio: 76-80.
Serrano i Òssul, Marc (2002): "Leonor de Aquitania". Historia y Vida, nº 416: 12-13.
Villar, A. (2006): "Leonor de Aquitania, una reina rebelde". Historia y Vida, nº 463: 68-75.

Outros artigos

Ligazóns externas

Oulipo Le Livre d’Aliénor (en francés), (en inglés).

[1] "Guía de nomes galegos". Real Academia Galega. Consultado o 2024-12-18.

[2] A data e o lugar exactos do seu nacemento non se coñecen. Varios cronistas sinalan que os señores de Aquitania xuráronlle fidelidade no seun catorce aniversario, en 1136. Algunhas crónicas dan 1120 como a súa data de nacemento, pero é case seguro que os seus pais non casaron até 1121. Finalmente, outras crónicas din que contaba con trece anos cando casou, en 1137.

[3] Jane Martindale sostén que naceu en 1122, en "Eleanor, suo jure duchess of Aquitaine (c. 1122–1204)", no Oxford Dictionary of National Biography, 2004, Oxford University Press. ISBN 978-0-1986-1411-1.

[4] Marie-Aline de Mascureau, en "Chronologie", primeiramente publicada en "Aliénor d'Aquitaine", Revue 303, fóra de serie nº 81, pp. 218-223, Nantes, 2004, en Edmond-René Labande, Pour une image véridique d'Aliénor d'Aquitaine [Véxase "Bibliografía"].

[FOOTNOTELabande195226-5] Labande 1952, p. 26.

[FOOTNOTEFlori2004184-185-6] Flori 2004, pp. 184-185.

[7] Labande, Edmond-René (1973): Histoire de l'Europe occidentale XIe - XIVe s., p. 233.

[8] Segundo Jean Flori e Martin Aurell, a localización da súa morte na Abadía de Fontevraud, tirada da Chronique de Saint-Martial, débese a unha mala lectura de Amy Kelly. Ver a reedición do artigo de Labande, op. cit., p. 26.

[9] Libro: Mis Favoritos. Autor: Juan Antonio Cebrián. Editorial: La esfera de los libros. Páxinas: 69-72. Capítulo: Leonor de Aquitania

[10] Mascureau, in Labande, p 122

[Seward-11] Bonnie Wheeler & John Carmi Parsons, eds. (2003): Eleanor of Aquitaine. Lord and Lady. London: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-1370-5262-9.

[12] Labande,p. 96

[13] Labande, p. 96-98

[14] Labande, p. 100-104

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]