Antonio Palacios

Antonio Palacios Ramilo
	; Antonio Palacios, retrato en Vida Gallega, 1929
Biografía
Nacemento	8 de xaneiro de 1874 ; O Porriño, España
Morte	27 de outubro de 1945 (71 anos); Aravaca, España
Lugar de sepultura	Sacramental de San Lorenzo y San José
Educación	Universidade Politécnica de Madrid ; Escola Técnica Superior de Arquitectura de Madrid
Actividade
Ocupación	arquitecto, urbanista
Membro de	Real Academia de Belas Artes de San Fernando
Profesores	Ricardo Velázquez Bosco
Obra
	Obras destacables José Abascal 51, Madrid (en) ; Hotel Tryp Cibeles (pt) ; Casa-Palacio de Demetrio Palazuelo (pt) ; Hotel NH Paseo del Prado (pt) ; Templete do metro; (1942) Mosteiro da Visitación das Salesas Reais ;
Familia
Cónxuxe	Adela Ramírez
Irmáns	José Palacios Ramilo

Antonio Palacios Ramilo, nado no Porriño o 8 de xaneiro de 1874 e finado en Madrid o 27 de outubro de 1945, foi un arquitecto galego.

Traxectoria

Antonio Luciano Juan Palacios Ramilo naceu na rúa de Ramón González do Porriño. Seu pai era madrileño, mais de ascendencia galega, e fora a Galicia para traballar como axudante de obras públicas na liña de ferrocarril en obras entre Guillarei e Valença do Minho. Afincouse no Porriño ao casar con Jesusa Ramilo de Nieves, veciña da localidade. O matrimonio tivo sete fillos, dos cales Antonio era o menor.

En 1892, Palacios marchou para Madrid para estudar arquitectura, obtendo o título en 1900, sendo posteriormente profesor de debuxo na Escola de Arquitectura de Madrid. Aínda que acabou por radicarse na capital de España, onde casou con Adela Ramírez, practicamente todos os veráns pasaba as súas vacacións na súa localidade natal, excepto nos últimos anos nos que parou en Vigo.

O éxito profesional acaeulle moi loguiño, ao gañar xunto co seu compañeiro Joaquín Otamendi o concurso de edificación do Pazo de Comunicacións de Madrid. Tal fortuna levou aparelladas unha serie de honras. Así, en 1916 foi nomeado membro da Academia de Ciencias históricas e artísticas de Toledo, en 1922 foi nomeado membro da prestixiosa Academia de Belas Artes de San Fernando de Madrid, mentres en 1934 Vigo nomeouno Arquitecto Honorario, e até aínda foi distinguido como cóengo da catedral de Ourense polas obras de reforma que acometera na mesma. Ademais Palacios desempeñou cargos oficiais, como o de arquitecto-xefe do Ministerio de Fomento.

Durante os anos da guerra civil, Palacios permaneceu en Madrid, adicándose a completar o plano de urbanización desa cidade, que acometera anos antes. Ó acabar a guerra, o seu proxecto foi rexeitado pola Xunta de Reconstrución por ser considerado inviable economicamente.

Nos últimos anos da súa vida, Palacios estivo doente dos ollos, que o levaron á perda paulatina da súa capacidade de visión, o que non lle impediu traballar en obras como a igrexa da Vera Cruz do Carballiño. Mantivo ademais, neses anos, aberto un obradoiro arquitectónico en Vigo, no que traballou no proxecto do ensanche da cidade olívica, que lle fora encargado xa en 1930. Faleceu en Madrid o 27 de outubro de 1945, na súa casa de "El Plantío", sendo sepultado nesa cidade. O 30 de outubro de 1976, os seus restos foron trasladados para o camposanto municipal do Porriño, onde descansan na actualidade.

Madrid

A figura de Palacios supuxo para Madrid a introdución dunha imaxe moderna: o seu persoal estilo monumentalista, herdeiro tanto da obra do seu mestre Otto Wagner como da arquitectura histórica española, condicionou en boa medida a percepción urbana da cidade. A el débese a construción das primeiras liñas do metro, e os seus deseños de accesos ás estacións aínda se contemplan hoxe en día. En cambio, os seus templetes de acceso da Rede de San Luis e Sol non chegaron á actualidade.

O Pazo de Comunicacións de Madrid (1904-1918) foi a súa primeira obra. Realizada en colaboración co seu socio Joaquín Otamendi, mostra un exterior con forte influencia do gótico salmantino e dos Entretiens de Viollet-le-Duc, aínda que no sistema estrutural e na busca de sinceridade nos acabados interiores así como no mobiliario, se atopan influencias de Wagner e das vangardas arquitectónicas do momento.

Unha das bocas do Metro de Madrid, deseñadas por Palacios.

Outras obras súas foron o Círculo de Belas Artes de Madrid (1919-1926), o Banco do Río da Plata (Banco Central), hoxe sede central do Instituto Cervantes (Madrid, 1910-1919), o Hospital de Jornaleros de Maudes (Madrid, 1908) ou o Banco Mercantil e Industrial de Madrid (1933-1945).

Galicia

En Galicia realizou diversas obras, o Teatro García Barbón de Vigo (1910-1927), a Virxe da Rocha en Baiona (1912), o Banco de Viñas Aranda (Vigo, 1942), o Templo Votivo do Mar (Panxón) ou a Igrexa da Veracruz (O Carballiño).

A súa inclinación cara ao rexionalismo arquitectónico propiciou a súa amizade con Valentín Paz Andrade e Castelao, aínda que nunca chegou a adquirir un compromiso ideolóxico: as súas colaboracións co periódico Galicia convivían con escritos técnicos, como a memoria do proxecto non realizado de reestruturación da Porta do Sol madrileña na que enxalzaba a Hispanidade.

Nas súas estancias en Galicia foi asiduo visitante do Pazo de Lourizán onde tiñan lugar longos parladoiros con Eugenio Montero Ríos e outros intelectuais destacados da época.

Foi membro numerario da Academia de Belas Artes de San Fernando, e en 1924 foi nomeado fillo predilecto da súa vila natal. Na súa memoria, o Concello do Porriño instituíu en 1999 o premio anual de arquitectura en granito Antonio Palacios.

Plan do Ensanche de Vigo

Palacios intentou levar a cabo un proxecto racionalista para o ensanche de Vigo, que nunca chegou a callar na cidade olívica. Para intentar convencer o pobo vigués e as autoridades da necesidade do mesmo para a cidade, que daquela comenzaba a crecer a gran velocidade, Palacios deu dúas conferencias no Teatro García Barbón os días 5 e 6 de setembro de 1934. No seu discurso expresou a súa preocupación polo que podería acontecer se ese proxecto non se levaba a cabo:

A idea do Vigo futuro ocorréuseme desde o mar. Sempre que vou a Vigo adoito pasear en lancha pola badía e contemplando a cidade dende o mar fixábame no seu incremento... Esténdese, tense que estender e isto que actualmente se realiza en absoluto desorde, fíxome suxerir a idea de que se poida facer algo belo... Por iso pensei no novo Vigo. Vigo está ao pé dunha ladeira de pendente esaxeradísima. Por esta causa necesita que se constrúan tres ou catro liñas horizontais e outras oblicuas que se aparten da liña de máxima pendente... Créoo moi viable. Polo pronto non tardará en facerse á beira do mar unha liña horizontal de 9 quilómetros, que forma parte do gran proxecto, de inmediata construción, das súas obras do porto. Isto é o que se chama a Gran Vía Atlántica. E é seguro que se faga outra alta, no cumio da ladeira, no que poderíamos chamar, tomando o nome da famosa Niza, "A Cornixa" de Vigo. O resto sería xa só completar as arterias de vialidade da futura gran cidade... Creo que a Gran Vía e a Cornixa faranse fatalmente.^[1]

Obras (selección)

En Galicia

Fonte do Cristo (1904), O Porriño.
Pavillón de Recreo, paseo da Ferradura, Santiago de Compostela.
Monumento da Virxe da Rocha (1910), Baiona.
Botica Nova (1915), O Porriño, para o seu irmán, farmacéutico.
Hotel-Sanatorio (1917), Mondariz.
Casa do Concello do Porriño (1918), incendiada nos anos 1970, o seu interior foi remodelado de xeito diferente ao orixinal.
Teatro García Barbón (1926-1927), Vigo, hoxe Centro Cultural Afundación Vigo.
Vivendas en praia América, Vigo.
Templo Votivo do Mar (1932-1937), Panxón.
Mosteiro da Visitación das Salesas (1942), Teis, Vigo.
Edificio Banca Viñas-Aranda (1942), Vigo.
Templo da Vera Cruz (1943-1960, O Carballiño.

Resto de España

Gran Casino (1903), Madrid, en colaboración con Joaquín Otamendi.
Palacio de Comunicacións (1904-1918), Madrid, en colaboración con Joaquín Otamendi.
Banco do Río de la Plata (1910-1919), Madrid, en colaboración con Joaquín Otamendi, que posteriormente foi Banco Central, e na actualidade é sede do Instituto Cervantes.
Hospital de Jornaleros de Maudes (1908-1912), Madrid, en colaboración con Joaquín Otamendi.
Edificio para o Círculo de Bellas Artes (1919-1926), Madrid.
Edificio para a Sociedad de Autores (1923), Madrid.
Proxecto de urbanización da Alcazabilla de Málaga (1927-1932).
Banco Mercantil e Industrial (1933-1945), Madrid.
Santuario da Gran Promesa (1942), Valladolid.

Galería de imaxes

Antonio Palacios, 1917.
Casa consistorial do Porriño.
Templo Votivo do Mar de Panxón.
Igrexa da Veracruz do Carballiño. Detalle da portada.
Virxe da Rocha.

Notas

↑ Galicia: O oficio de vivir. A cidade, de Gonzalo Allegue "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 08 de marzo de 2007. Consultado o 13 de outubro de 2008. (páx 5). No mesmo libro recóllese unha imaxe da conferencia (páx. 6), así coma unha maqueta do proxecto (páx. 5). Texto orixinal en castelán.

Véxase tamén

Bibliografía

Fullaondo, Juan Daniel (1986). Antonio Palacios y el Hospital de Maudes en la memoria arquetectonica de Madrid, (en castelán). Madrid: Centro de Información y Documentación, Consejería de Ordenación del Territorio, Medio Ambiente y Vivienda. ISBN 9788450541557.
González Amézqueta, Adolfo; Iglesias Veiga, José Ramón; Pereira Alonso, José Luis (1999). Arquitecto Antonio Palacios 1874-1945. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.
Iglesias Veiga, Xosé Marí Ramón (1993). Antonio Palacios, arquitecto: de O Porriño a Galicia (en castelán). Pontevedra: Excma Deputación Provincial de Pontevedra, Servicio de Publicaciones. ISBN 9788486845940.
Iglesias Veiga, Xosé María Ramón (1993). Antonio Palacios: a pedra, o país, a arte, o urbanismo, a renovada tradición : o oficio de arquitecto. Col. Galegos na historia, nº 3. Vigo: Ir Indo. ISBN 9788476801741.
Palacios, Antonio (1991). Antonio Palacios, 1874-1945 (en castelán). A Coruña: Colexio Oficial de Arquitectos de Galicia.
Tovar Martín, Virginia (1988). Tradición y modernidad en la arquitectura de Antonio Palacios Ramilo: la Casa del Conde de Bugallal en Madrid (en castelán). Madrid: Consejo Superior de Investigaciones Científicas. OCLC 24111460.

Outros artigos

Galería de imaxes de Antonio Palacios Ramilo

Ligazóns externas

Biografía (en castelán)

Obras de Antonio Palacios en Wikidata.
Turismo Rías Baixas, Deputación de Pontevedra, 1 2 (en castelán)
Espacios arquitectónicos. La arquitectura de Antonio Palacios, en RTVE: A la Carta (emitido, 23-7-2003)
Antonio Palacios, arquitecto genial. RTVE: La aventura del saber (emitido, 26-2-2019)

[1] Galicia: O oficio de vivir. A cidade, de Gonzalo Allegue "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 08 de marzo de 2007. Consultado o 13 de outubro de 2008. (páx 5). No mesmo libro recóllese unha imaxe da conferencia (páx. 6), así coma unha maqueta do proxecto (páx. 5). Texto orixinal en castelán.

[1]