Billetes da coroa húngara

Billete dun millón de coroas húngaras de 1923

Os billetes da coroa húngara son o papel moeda emitido polo Reino de Hungría con posterioridade á I Guerra Mundial, no sistema monetario da coroa húngara, ata a introdución do pengő como nova moeda nacional en 1927. A variedade de billetes e de notas do Tesouro, así como a das autoridades emisoras, reflicte a caótica situación do país na posguerra.

O primeiro papel moeda do Reino de Hungría era unha serie de 1, 2, 25 e 200 coroas, similares aos emitidos en Viena desde a fin da guerra. Inicialmente, limitábase a validez deste diñeiro a Austria e a Hungría, aínda que Austria considerou que os billetes húngaros eran demasiado doados de falsificar. Máis tarde, como en Hungría non había un banco nacional, o Magyar Postatakarékpénztár ("Banco Postal de Aforro de Hungría") recibiu o permiso para emitir billetes de 5, 10 e 20 coroas. Pola súa banda, a sobreestampaxe de billetes do anterior Banco Austrohúngaro non comezou ata 1920, o que o converteu no derradeiro dos países xurdidos do Imperio en botar man desta práctica. E finalmente, instituíuse o Banco Real do Estado Húngaro, que recibiu o dereito de emitir billetes do Tesouro.

Billetes do Banco Austrohúngaro (1919)

O Oesterreichisch-ungarische Bank / Osztrák-magyar Bank ("Banco Austrohúngaro") era a institución da que a monarquía do Imperio Austrohúngaro se valera para imprimir en exclusiva os billetes imperiais. Os billetes imprimíanse en Viena, e desde alí subministrábanselle a Hungría. Mais durante a guerra, o secretario xeral da institución en Viena suspendeu deliberadamente a subministración de papel moeda a Hungría.

Finalizada a I Guerra Mundial, o Goberno de Hungría dirixido por Károlyi solicitoulle ao banco conxunto que lle entregase a Hungría as pranchas de impresión e o papel especial para billetes, xa que sería demasiado perigoso o traslado dos billetes xa fabricados, por mor da incerteza política. Os billetes producidos en Budapest con estas pranchas, con valores de 1, 2, 25 e 200 coroas, primeiro baixo o goberno de Károlyi e logo na República Soviética, son idénticos aos emitidos polo Imperio e aos que continuaba a imprimir Austria, aínda que se recoñecen por teren uns números de serie característicos (1 e 2 coroas: superior a 7.000; 25 coroas: superior a 3.000; e 200 coroas: superior a 2.000). Logo da caída da República Soviética, Viena pasou a considerar estes billetes como falsos..

Billetes do Banco Austrohúngaro
Imaxe		Valor nominal	Dimensións	Descrición		Datas
Anverso	Reverso			Anverso	Reverso	Emisión	Retirada
		1 coroa	112 × 67 mm	Arquitectura clásica	Cabeza frixia	30-IV-1919	14-III-1922
		2 coroas	123 × 83 mm	Modelos femininos	Modelos femininos	25-V-1919	31-XII-1922
		25 coroas	135 × 80 mm	Modelo feminino	Liso ou padrón ondulado	25-IV-1919	11-XI-1920
		200 coroas	167 × 99 mm	Modelo feminino	Liso ou padrón ondulado	20-V-1919	11-XI-1920

Billetes do Banco Postal de Aforro (1919)

Meses máis tarde, no mesmo 1919, emitíronse os billetes do Banco Postal de Aforro (Postatakarékpénztári jegy) conforme un decreto do Consello de Goberno Revolucionario da República Soviética, que naquel momento funcionaba como banco autorizado en exclusiva polo Estado para a emisión de papel moeda. Os billetes dos valores superiores que foran emitidos con anterioridade polo Banco Austrohúngaro foron depositados á par para evitar a inflación.

Billetes do Banco Postal de Aforro
Imaxe		Valor nominal	Dimensións	Descrición		Datas
Anverso	Reverso			Anverso	Reverso	Emisión	Retirada
		5 coroas	132 × 80 mm	Modelo masculino	A MAGYAR POSTATAKARÉKPÉNZTÁR PÉNZJEGYE	6-VI-1919	28-I-1923
		10 coroas	140 × 88 mm	Cabeza frixia	Valor	23-VII-1919	28-I-1923
		20 coroas	145 × 90 mm	Cabeza frixia	Valor en varias linguas	23-VII-1919	28-I-1923
		100 coroas	168 × 120 mm	Modelo masculino	Valor en varias linguas	Non emitido	-
		1.000 coroas	200 × 134 mm	Composición alegórica	Valor en varias linguas	Non emitido	-

Billetes sobreestampados do Banco Austrohúngaro (1920)

Hungría foi o derradeiro dos novos estados en sobreestampar os anteriores billetes do Imperio Austrohúngaro, para os dotar validez no seu territorio. O goberno de Károlyi planeara comezar a reestampaxe o 21 de marzo de 1919, mais o establecemento da República Soviética modificou o calendario previsto e pospuxo os plans. Finalmente, os billetes (con valores faciais desde as 10 ás 10.000 coroas) comezaron a reestamparse o 18 de marzo de 1920. O motivo co que Hungría reestampou estes billetes consistiu nun selo redondo de cor vermella.

Billetes sobreestampados do Banco Austrohúngaro
Imaxe	Valor nominal	Dimensións	Descrición		Datas
			Anverso	Reverso	Emisión	Retirada
	10 coroas	150 × 79 mm	Modelo infantil	Modelo infantil	24-VII-1916	31-I-1924
	20 coroas	150 × 89 mm	Modelo feminino	Modelo feminino	28-X-1918	31-I-1924
	25 coroas	135 × 80 mm	Modelo feminino	Liso ou padrón ondulado	25-IV-1919	11-XI-1920
	50 coroas	162 × 100 mm	Modelo feminino	Modelo feminino	18-XII-1916	31-I-1924
	100 coroas	163 × 107 mm	Modelo feminino	Modelo feminino	13XII-1912	30-IX-1922
	200 coroas		Modelo feminino
	1.000 coroas	191 × 127 mm	Modelo feminino	Modelo feminino	2-I-1903	31-VIII-1921
	10.000 coroas	191 × 127 mm	Modelo feminino	Modelo feminino	19-XII-1918	5-VI-1921

Billetes estatais (1921-1924)

E finalmente, en 1921 comezaron a emitirse novos billetes estatais. O seu deseñador foi Ferenc Helbing e comezaron a imprimirse en Suíza, na compañía Orell Füssli, de Zürich (excepto os de baixo valor facial, que requirían menor calidade por non correr tanto risco de falsificación) e máis tarde pasaron a ser producidos na propia Hungría por unha compañía fundada para o efecto, a Magyar Pénzjegynyomda Rt. ("Compañía de Impresión de Billetes"), en Budapest. O tamaño dos billetes aumentaba conforme os seus valores nominais ían ascendendo, o que motivou que as prensas tivesen que ser modificadas, para asumiren os novos tamaños. A partir de 1923 comezaron a emitirse billetes de menor tamaño e cos mesmos deseños ou, nalgúns casos, con lixeiras modificacións. Os billetes estatais emitíronse con valores de 1, 2, 10, 20, 50, 100, 500. 1.000, 5.000, 10.000, 25.000, 50.000, 100.000, 500.000 e 1.000.000 coroas húngaras, entre maio de 1921 e xuño de 1924.

Serie de valores baixos
Imaxe		Valor nominal	Dimensións	Descrición		Datas
Anverso	Reverso			Anverso	Reverso	Emisión	Retirada
		1 coroa	129 × 65 mm	Modelo Feminino	Valor en 6 idiomas	11-VII-1921	30-VI-1927
		2 coroas	131 × 76 mm	Labrego apañando trigo
		10 coroas	135 × 79 mm	Ponte das cadeas
		20 coroas	143 × 84 mm	Castelo de Buda
Serie de tamaño grande
Imaxe		Valor facial	Dimensións	Descrición		Datas
Anverso	Reverso			Anverso	Reverso	Emisión	Retirada
		50 coroas	150 × 95 mm	Francisco II Rákóczi	Valor en 6 linguas	11-VII-1921	30-VI-1927
		100 coroas	155 × 100 mm	Rei Matías		9-V-1921	31-VII-1926
		500 coroas	170 × 110 mm	Príncipe Árpád
		1.000 coroas	193 × 125 mm	Rei San Estevo
		5.000 coroas	205 × 135 mm	Hunnia
		10.000 coroas	211 × 144 mm	PATRONA HUNGARIAE
		25.000 coroas	213 × 147 mm	PATRONA HUNGARIAE		6-IX-1922
Serie de tamaño reducido
Imaxe		Valor nominal	Dimensións	Descrición		Datas
Anverso	Reverso			Anverso	Reverso	Emisión	Retirada
		100 coroas	119 × 72 mm	Rei Matías	Valor en 6 linguas	18-III-1924	30-VI-1927
		500 coroas	128 × 74 mm	Príncipe Árpád		20-VI-1924
		1.000 coroas	136 × 78 mm	Rei San Estevo		1-IX-1923
		5.000 coroas	139 × 83 mm	Hunnia		18-III-1924
		10.000 coroas	145 × 88 mm	PATRONA HUNGARIAE		18-III-1924
		25.000 coroas	145 × 98 mm	Rei San Ladislau		19-V-1924
		50.000 coroas	165 × 105 mm	Modelo feminino		16-VII-1923
		100.000 coroas	165 × 105 mm	Modelo feminino		30-VII-1923
		500.000 coroas	185 × 85 mm	Modelo feminino		23-II-1924	30-VI-1928
		1.000.000 coroas	185 × 85 mm	Modelo feminino		31-III-1924

Despois do 25 de agosto de 1926, os billetes de 1.000 coroas e superiores foron reselados para amosaren o valor en pengős, a nova moeda.

Billetes estatais co valor en pengő sobreimpreso
1.000 coroas 8 fillér	5.000 coroas 40 fillér	10.000 coroas 80 fillér	25.000 coroas 2 pengő
50.000 coroas 4 pengő	100.000 coroas 8 pengő	500.000 coroas 40 pengő	1.000.000 coroas 80 pengő

Marcas de impresor nos billetes estatais

• Billetes de valor nominal baixo (de 1 a 20 coroas, impresos en 1920): carecen de marca (impresos en Budapest en diferentes compañías).
• Billetes de tamaño grande (de 50 a 25.000 coroas, impresos en 1920 e 1922): ORELL FÜSSLI ZÜRICH.
• Billetes de tamaño grande (de 100 a 1.000.000 coroas, impresos en 1923 e 1924): ou ben ORELL FÜSSLI ZÜRICH, ou ben "Magyar Pénzjegynyomda Rt. Budapest." ou ben sen marca ningunha (impresos tamén pola Magyar Pénzjegynyomda Rt.).
• Billetes de gran e de peuqeno tamaño (de 50 a 1.000.000 coras): ou ben T. W. ou ben W ou ben T. WILLI, iniciais de Traugott Willi, o nome do inventor da técnica coñecida como photo guilloche, utilizada para a impresión destes billetes, coñecido polos seus deseños de billetes suízos producidos pola compañía Orell Füssli, de Zürich.

Marcas de impresor nos billetes estatais
	ORELL FÜSSLI ZÜRICH
	Magyar Pénzjegynyomda Rt. Budapest.
	T. W.

Véxase tamén

Outros artigos

• Coroa (moeda)
• Coroa húngara
• Reino de Hungría

Bibliografía

• Cuhaj G. S. (2008). Standard Catalog of World Paper Money. General Issues 1368-1960. Krause Publications. ISBN 978-0-89689-730-4
• Leányfalusi, H.; Nagy, A. (2006). A korona-fillér pénzrendszer - Magyarország fém- és papírpénzei 1892-1925. Magyar Éremgyűjtők Egyesülete. Budapest. ISBN 963-229-523-4
• Rádóczy, G. (1984). A legújabb kori magyar pénzek (1892-1981). Budapest. Corvina. ISBN 963-13-1528-2
• Rádóczy, G.; Tasnádi, C.. (1992). Magyar papírpénzek 1848-1992. Danubius Kódex Kiadói Kft. ISBN 963-7434-11-9

Ligazóns externas

• Carálogo de billetes de Hungría (Papírpénz)
• Catáligo de Billetes de Hungría (Ron Wise World Paper Money)