Ciutadella de Menorca

Ciutadella de Menorca

Localización
40°00′05″N 3°50′11″L
Estado	España
Comunidade autónoma	Illas Baleares
Provincia histórica	provincia de Baleares
Illa	Menorca
Poboación
Poboación	31.443 (2023) (169 hab./km²)
Lingua oficial	lingua catalá lingua castelá
Xeografía
Superficie	186,05 km²
Bañado por	Mar Mediterráneo
Altitude	24 m
Comparte fronteira con	Ferreries
Santo padrón	Xoán o Bautista e María Auxiliadora
Organización política
• Alcaldesa	Juana Mari Pons (pt) (2024–)
Identificador descritivo
Código postal	07760 e 07769
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	07015
Outro
Irmandado con	Oristano Alcúdia Córdoba
Páxina web	ajciutadella.org

Rúa do centro de Ciutadella coa catedral ao fondo.

Ciutadella de Menorca é un concello español situado no oeste da illa de Menorca, nas Illas Baleares. En 2020 tiña 30 588 habitantes, sendo o concello máis poboado da illa.

Situada no extremo oeste de Menorca, é a sede do bispado da illa. Rexentou a capitalidade da illa ata a ocupación inglesa en 1714. A finais do 2009 Ciutadella superou en número de habitantes a Maó, antes concello máis poboado de Menorca e no que se encontra o Consello Insular.

Xeografía

Clima

O clima de Ciutadella é de tipo mediterráneo, con veráns calorosos e invernos suaves e frescos. Dado que a illa de Menorca é a máis setentrional das Illas Baleares, as precipitacións son máis ou menos abundantes en todo o ano. En Ciutadella hai unha media de aproximadamente 600 mm anuais. Por atoparse na parte do oeste da illa, habitualmente sopran ventos que en inverno poden chegar aos 110 km/h. Ciutadella ten unha temperatura media duns 15 °C; en verán as temperaturas non superan os 35 °C nin baixan dos 4 °C en inverno. Moi ocasionalmente pode chegarse a temperaturas inferiores aos 2 °C.

Historia

Ciutadella dende o aire.

Ao longo dos séculos, os diferentes poboadores déronlle diversos nomes: Jamma, Nura, Minerva, Iamo, Iamona, Medina Minurka. Pero foi a partir do 1287, a raíz da incorporación de Menorca á cultura cristiá coa conquista de Afonso III, cando se impuxo o nome actual, topónimo que, etimoloxicamente, provén do latín civitatella, diminutivo de civitas (cidade). A pesar diso, este nome xa prevalecía entre a poboación romanizada e os mozárabes menorquinos anteriores á colonización realizada pola Coroa de Aragón. Actualmente denomínase Ciutadella de Menorca de xeito oficial (facendo un paralelismo con Palma de Mallorca) para non a confundir con outros topónimos.

O 9 de xullo de 1558 unha frota turca ao mando do almirante Pialí atacou a cidade, rendéndose os defensores ante as forzas otomás. Parte da poboación foi deportada baixo rescate a Istambul. A partir dese ano iniciouse unha lenta reconstrución da cidade que tivo o seu contrapunto o 1646 coa chegada á illa da peste. A dominación británica durante gran parte do século XVIII ocasionou a decadencia e a languidez da cidade, que perdeu a capitalidade da illa en beneficio de Maó.

Durante a guerra civil española Menorca permaneceu fiel ao Goberno do Fronte Popular. En 1939 tivo lugar a batalla de Menorca onde un grupo do bando nacional tomou Ciutadella e se enfrontou ao Exército Republicano de Maó.

Patrimonio

Naveta des tudons.

No concello consérvanse restos arqueolóxicos da cultura talaiótica. A construción máis coñecida é a Naveta des Tudons situada na estrada Ciutadella-Maó. En torno a ela sempre existiu unha famosa lenda sobre a carencia dunha das pedras da parte superior da nave. Trátase dun monumento funerario único pola súa tipoloxía. En Menorca sitúanse outras navetas de habitación como as de Son Mercè de Baix en Ferreries. Da época talaiótica é importante destacar tamén os restos do poboado de Son Catlar —coa súa muralla ciclópea—, Torre Vella, e as taules (singular taula), exclusivas de Menorca, de Torre Trencada e Torre Llafuda.

En datas recentes o Ministerio de Medio Ambiente de España incluíu a costa norte menorquina nos proxectos de futuros parques nacionais, provocando unha gran polémica entre os residentes da zona. O pleno do concello votou en contra da devandita resolución.

Catedral de Ciutadella.

Porto natural. Ciutadella posúe un pequeno porto natural, resgardado da tramontana. Unhas cantas veces ao ano prodúcese o fenómeno chamado rissaga, polo cal primeiro o nivel do mar perde altura e posteriormente unha onda sobe o nivel ata por enriba do orixinal, chegando a cubrir Es Pla e en ocasións causar danos ás embarcacións fondeadas no porto (en verán de 2006 houbo unha moi pronunciada que obrigou a pechar o porto durante varios días). Neste porto calan os buques de pasaxeiros e carga que unen a illa de Menorca con Mallorca e Barcelona, mediante liñas regulares das empresas Iscomar e Balearia, respectivamente. Recentemente se instalou un dique un pouco antes da bocana do porto, o cal permite o amarre de barcos de maior tamaño respecto aos que atracaban no interior do porto antano. O dique, ao estar en mar aberto, permite evitar a rissaga, aínda que xa houbo queixas sobre o seu funcionamento por que este dique non protexe abondo fronte a algúns ventos.

Rúas típicas. Ciutadella caracterízase tamén polas súas angostas rúas, con nomes curiosos como Que no passa (en galego, "Que non pasa") ou Ses Voltes ("As Arcadas") que empezan na Plaça Nova ou Plaça Espanya ("Praza Nova" ou "Praza España") e rematan na Catedral de Ciutadella; máis alá, en dirección ao Concello, está a Plaça des Born, dende onde se divisa o mencionado porto e onde se ergue un obelisco en conmemoración ao asalto turco do 9 de xullo de 1558 protagonizado polo almirante da frota otomán Pialí.

Cala Pilar, Ciutadella.

Praias. Un dos atractivos turísticos de Ciutadella reside nas súas numerosas praias. Na costa oeste da illa poden encontrarse numerosas urbanizacións en torno a calas pequenas como Cala Blanca ou Santandría. Chegando á costa sur, pasado o faro d'Artrutx, encóntrase Cala'n Bosch e Son Xoriguer, tamén urbanizadas, e máis alá, na zona virxe máis longa da costa sur, encóntrase Cala'n Turqueta, Son Saura, Es Talaier, Macarelleta e Macarella. Na costa norte, máis árida, golpeada pola tramontana en inverno, encóntranse a urbanizada Cala Morell, as virxes La Vall e El Pilar.

Demografía

O concello, que ten unha superficie de 186,34 km², contaba segundo o padrón municipal para 2017 do INE con 28 838 habitantes e unha densidade de 154,76 hab./km².

Gráfica de evolución demográfica de Ciudadela entre 1842 e 2017

Poboación de dereito segundo os censos de poboación do INE.      Poboación segundo o padrón municipal de 2017.

Poboación por núcleos

Poboación segundo o Padrón Continuo por Unidade De poboación do INE.

Núcleos	Habitantes (2014)	Homes	Mulleres
Almudaina	39	20	19
Barranc	99	56	43
Ciutadella de Menorca	21661	10618	11043
Sant Joan de Missa	344	182	162
Santandria	3730	1982	1748
Son Morell	436	231	205
Torre Saura	37	21	16
Torre Trencada	39	18	21
Tres Alqueries	2731	1417	1314
Tudons	154	72	82
La Vall	12	4	8

Política

Período	Alcalde ou alcaldesa	Partido político
1979–1983	Joan Sintes Anglada	UCD
1983–1987	Antoni Orell Calafat	PSOE
1987–1991	Antoni Salvador Caules	PSOE
1991–1995	Josep Carretero Febrer	PP
1995–1999	Gabriel Allés Vázquez Assumpta Vinent Barceló	PP
1999–2003	Pau Lluís Lluch Mesquida	INME
2003–2007	Llorenç Brondo Jover	PP
2007–2011	Llorenç Brondo Jover Pilar Carbonero Sánchez	PP PSIB
2011–2015	José María de Sintas Zaforteza Ramon Sampol	PP
2015–presente	Joana Maria Gomila Lluch	MxM

Cidades irmás

• Córdoba, Arxentina
• Oristán, Italia, dende 1991

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Páxina oficial do concello de Ciutadella (en catalán)