Gran Canón

Gran Canón
	(en) Grand Canyon
Tipo	canón
Localizado na área protexida	Parque nacional do Gran Canón
Localización
División administrativa	Arizona, Estados Unidos de América
	36°05′51″N 112°05′43″O / 36.0975, -112.0953
Bañado por	Río Colorado
Conca hidrográfica	Colorado River drainage basin (en)
Características
Profundidade	1.300 m
Dimensións	446 () km ;
America's Most Endangered Historic Places (en)
National Treasure (en)

O Gran Canón (the Grand Canyon) é unha vistosa e escarpada garganta escavada polo río Colorado no norte de Arizona, Estados Unidos. O Canón está considerado como unha das marabillas naturais do mundo e está situado no seu maior parte dentro do Parque Nacional do Gran Canón (un dos primeiros Parques Naturais dos Estados Unidos). O presidente Theodore Roosevelt foi o maior promotor da área do Gran Canón, visitándoo en numerosas ocasións para cazar pumas ou para gozar da impresionante paisaxe.

O canón foi creado polo río Colorado, cuxa canle socavou o terreo durante millóns de anos. Ten uns 446 km de lonxitude, conta con cordilleiras de entre 6 a 29 km de anchura e alcanza profundidades de máis de 1.600 m. Preto de 2.000 millóns de anos da historia da Terra quedaron expostos mentres o río Colorado e os seus tributarios cortaban capa tras capa de sedimento ao mesmo tempo que a meseta do Colorado elevábase.

Xeografía

O Gran Canón é moi profundo, nalgúns lugares supera o quilómetro e medio de profundidade, con 446 quilómetros de lonxitude curta a meseta do Colorado sacando á luz estratos paleozoicos. Os estratos aparecen gradualmente desde Le's Ferry (punto oficial de comezo do Gran Canón) ata Phantom Ranch. O canón termina na zona onde o río cruza o Grand Wash Fault (cerca do lago Mead).

A oroxénese provocada polas placas tectónicas causou o nacemento das montañas Rochosas así como a formación da meseta do Colorado elevando varios quilómetros as diversas capas de sedimentos. A maior elevación deu lugar a maiores precipitacións na conca de drenaxe do río Colorado, pero non o suficiente como para que o Gran Canón deixe de ser unha zona semiárida.

A elevación da meseta do Colorado é desigual, como resultado o bordo norte (North Rim) do Gran Canón está situado 300 metros por encima do bordo sur (South Rim). O feito de que o río Coloreado discorra máis cerca do South Rim explícase debido a esta elevación asimétrica. Case todas as escorras desde a meseta detrás do bordo norte (o cal recolle máis choiva e neve) discorre cara ao Gran Canón, mentres que a maior parte das escorras sobre a meseta detrás do bordo sur discorre lonxe do Canón (seguindo a inclinación predominante). O resultado é unha maior erosión e polo tanto un maior ensanche do canón e os canóns tributarios situados ao norte do río Colorado.

As temperaturas no North Rim son xeralmente menores que no South Rim debido á maior elevación (2.483 m sobre o nivel do mar). As grandes nevadas son comúns durante os meses de inverno. As vistas desde o bordo norte adoitan proporcionar unha mellor impresión da extensión do canón que as vistas que caracterizan ao bordo sur.

Xeoloxía

A maior parte das rochas sedimentarias que se poden observar no Gran Canón van desde os 2.000 millóns de anos de antigüidade dos xistos situados no fondo do Inner Gorge ata os 230 millóns de anos das vellas pedras calcarias de 'Kaibab'. A maior parte dos estratos foron depósitados nos mares cálidos pouco profundos na zona próxima á costa e nos pantanos costeiros que formaba o mar nos repetidos avances e retiradas da costa. A maior excepción é a pedra arenisca de Coconino que foi depositada do mesmo xeito que as dunas no deserto.

A gran profundidade do Gran Canón e especialmente a altura dos seus estratos (moitos dos cales formáronse debaixo do nivel do mar) pódese atribuír aos 1.500-3.000 m de elevación da meseta do Colorado, elevación que comezou a producirse fai preto de 65 millóns de anos; esta elevación produciuse en diferentes etapas máis que nun proceso continuo. O proceso de elevación aumentou o gradiente da corrente do río Colorado e os seus tributarios, aumentando así a súa velocidade e a súa capacidade para atravesar a roca.

A área de drenaxe do río Colorado (do cal forma parte o Canón do Colorado) formouse fai 40 millóns de anos, mentres que o Gran Canón ten probablemente menos de 6 millóns de anos de antigüidade (tendo lugar a maior parte do proceso erosivo nos últimos 2 millóns de anos). O resultado desta erosión son unhas das máis completas columnas xeolóxicas do planeta. O río segue na actualidade erosionando activamente a súa canle, sacando á luz rocas cada vez máis antigas.

As condicións climatolóxicas de maior humidade que se deron durante as glaciacións incrementaron a cantidade de auga recollida pola área de drenaxe do río Colorado. A consecuencia foi que o río aumentou a velocidade e profundidade do seu proceso erosivo durante estas épocas.

Fai 5,3 millóns de anos o nivel base (punto máis baixo do río) e o curso do río Colorado (ou o seu devanceiro xeolóxico) cambiaron cando se abriu o golfo de California e descendeu o nivel base do río. Isto incrementou a velocidade de erosión de tal forma que case a totalidade da actual profundidade do Gran Canón alcanzouse fai 1,2 millóns de anos. As paredes colgantes do canón foron creadas pola erosión diferencial.

Fai un millón de anos a actividade volcánica (principalmente cerca da área oeste do canón) depositou cinzas e lava sobre a área, materiais que ata chegaron a producir presas naturais sobre o Colorado. Estas son as rocas máis novas do parque.

Co actual gradiente de corrente, o río Colorado podería profundar outros 370 a 600 metros na roca antes de alcanzar o nivel base.

Historia humana

Culturas nativas americanas

A cultura do deserto

Pouco se sabe acerca dos pobos que viviron no oeste de Norteamérica entre fai 9.000 e 3.000 anos. Os primeiros signos de vida humana no Gran Canón pertencen a esa época, as dataciones mediante Carbono-14 de pequenas ramas de salgueiro representando animais establecen que os restos atopados son anteriores a 3.000 anos. As culturas do deserto eran cazadores e recolectores. Os primeiros europeos que atoparon evidencias destas actividades foron Frazier, Eddy e Hatch nunha expedición en 1934.

Os pobos ancestrais ou Anasazi

A ocupación dos pobos ancestrais no Gran Canón produciuse principalmente en Canón Nankoweap, o Delta Unkar e o Bright Angel Site.

O descubrimento e asentamento europeo

A exploración española

Descuberto pola expedición de Francisco Vázquez de Coroado, o primeiro europeo que contemplou o Gran Canón do Colorado foi García López de Cárdenas en 1540 quen ao mando dun puñado de homes partiu desde a poboación indíxena que os españois chamaron Quivira pobo habitado polos indios Zuñi e supostamente unha das sete cidades de ouro do reino de Cíbola pobo do cal actualmente ignorar a súa localización xa que os historiadores difiren sobre iso, algúns sitúan Quivira en Novo México en tanto outros pensan que estaba en Kansas. Non debemos confundirnos cunha poboación situada en Novo México que expedicionarios españois chamaron ao redor do ano 1600 Pobo das Humanas e posteriormente foi coñecido como Gran Quivira.

En Quivira atopábase parte da expedición comandada por Vázquez de Coroado con trinta homes e se comisionó a García López xunto cun puñado de homes para atopar un río do cal os indios Hopi faláronlles, para o que se lle concederon 80 días para que fose e regresase.

Logo de 20 días de viaxe exploratorio atoparon o Gran Canón do Colorado, con todo non puideron baixar ata o río para abastecerse de auga e logo de varios intentos para descender empezaron a ter problemas de auga para beber, polo cal decidiron regresar.

Días despois sería Fernando de Alarcón (quen participaba na viaxe de exploración pero por vía marítima) o primeiro europeo en tocar e navegar as augas do Río Colorado, pero por centos de quilómetros do Gran Canón. É necesario resaltar que quen descubriu o Río Colorado foi Francisco de Ulloa o 28 de setembro de 1539 quen tomou posesión da desembocadura do río (nomeouna Ancón de San Andrés), en beneficio da coroa española, sen navegar augas arriba como o fixo Fernando de Alarcón.

A exploración estadounidense

A primeira expedición científica foi liderada polo comandante do exército dos Estados Unidos John Wesely Powell a finais da década de 1870. Powell referiuse á roca sedimentaria atopada no canón como "as follas dun gran libro de historia".

Actividades

Á parte da visita turística ocasional ao bordo sur cos seus 2.134 metros sobre o nivel do mar, o rafting ou descenso de ríos e o excursionismo son actividades especialmente populares. O fondo do val é accesible camiñando, en mula ou en barca descendendo desde a parte superior do río. Os funcionarios do parque non aconsellan realizar nun só día a excursión de descender á canle do río e volver subir debido á distancia, o esforzo requirido e o perigo de esgotamento por calor polas altas temperaturas que se alcanzan no fondo. Ata as excursións polo bordo deben facerse con coidado en certos puntos; con frecuencia hai sinais de perigo ao longo das pistas que percorren os bordos do canón.

Existen empresas que organizan descensos en rafting do río, xeralmente en barcas para 15 persoas equipadas con motor fueraborda, adoitan partir de Le's Ferry e chegan ata Diamond Creek durando a viaxe uns 6 días. As barcas equipadas unicamente con remos adoitan tardar unhas 2 semanas en completar a viaxe. Tamén existen empresas que organizan excursións para turistas en helicóptero ao Gran Canón.

Xeneralidades

Altitude: o Río Colorado corre a 2.210 m abaixo do bordo ou ribeira sur.
O bordo norte alcanza 2.422 m de altura.
Ancho: A distancia entre as ribeiras ou bordos norte e sur oscila entre os 16 a 29 km segundo o punto do que se mida a distancia.
Altura máxima de garganta: 1.470 m
Da entrada este a a saída oeste o Gran Canón mide ao redor de 350 km.

Véxase tamén

Ligazóns externas

Guía turística sobre o Gran Canón editada pola dirección do Parque Nacional do Gran Canón Arquivado 10 de abril de 2006 en Wayback Machine. (en castelán)
Fotografías e Libro do camiño do Gran Canón
Visita Visual ao Gran Canón(en inglés)