Guillerme I de Orange-Nassau
- Non confundir con Guillerme I dos Países Baixos.
Guillerme de Orange-Nassau (en neerlandés: 'Willem van Oranje-Nassau'), nado en Dillenburg, Sacro Imperio Romano Xermánico o 24 de abril de 1533 e finado en Delft nos Países Baixos o 10 de xullo de 1584, chamado o Taciturno, foi membro da Casa de Orange-Nassau e converteuse en Príncipe de Orange en 1544. Descontento coa falta de poder político da nobreza local e a persecución dos protestantes holandeses polas tropas españolas, sumouse á rebelión contra a Coroa Española. Pronto revelou ser o máis influente e politicamente capaz dos rebeldes, converténdose no principal caudillo da rebelión que desembocou na Guerra dos Oitenta Anos. Dita guerra culminou co recoñecemento da independencia das Provincias Unidas (precursoras dos actuais Países Baixos) en 1648. Declarado rebelde por Filipe II de España en 1580, foi finalmente asasinado por Balthasar Gérard (ou 'Gerardts') en 1584, cando a súa popularidade estaba en declive.
Traxectoria
[editar | editar a fonte]Infancia e mocidade
[editar | editar a fonte]Guillerme naceu no castelo de Dillenburg no Ducado de Nassau, Sacro Imperio Romano Xermánico. Foi o primoxénito de Guillerme o Rico, Conde de Nassau-Dillenburg, e Xuliana de Stolberg-Wernigerode. Foi educado na fe luterana. Tivo catro irmáns e sete irmás: Xoán, Armando, Luís, María, Ana, Isabel, Catarina, Xuliana, Magdalena, Adolfo e Henrique.
Cando apenas tiña once anos, a morte sen descendencia do seu primo Renato de Châlon, Príncipe de Orange, acaecida en 1544, converteulle en herdeiro de todas as propiedades dos Châlon. A herdanza incluía o título de Príncipe de Orange e extensas propiedades nos Países Baixos.[1] Debido á súa curta idade, o Emperador Carlos V actuou como rexente do principado ata que Guillerme puido facerse cargo do mesmo. Carlos V esixiu antes que o herdeiro recibise educación católica e Guillerme foi enviado a Bruxelas (a capital dos Países Baixos na provincia de Brabante) a estudar baixo a supervisión de María de Austria, irmá do Emperador e rexente dos dominios dos Habsburgo nos Países Baixos. En Bruxelas, Guillerme adquiriu coñecementos de linguas e recibiu educación militar e diplomática.
O 6 de xullo de 1551 casou con Ana de Egmond-Buren, rica herdeira das terras do seu pai Maximiliano de Egmond. Con isto Guillerme gañou os títulos de Señor de Egmond e Conde de Buren. Ese mesmo ano de 1551 Guillermo foi nomeado capitán de cabalería. Favorecido por Carlos V, foi ascendido rapidamente e xa era comandante dun dos exércitos do Emperador á temperá idade de 22 anos. En 1555 era membro do Consello de Estado (en neerlandés Raad van State), o máis alto organismo político consultivo dos Países Baixos. Ese mesmo ano Carlos abdicou en favor do seu fillo Filipe II o trono de España e as súas posesións nos Países Baixos.
A súa primeira esposa, Ana, finou o 24 de marzo de 1558. En 1559 Filipe II nomeou a Guillerme estatúder das provincias de Holanda, Zelandia, Utrecht e Borgoña, o cal incrementou enormemente a influencia política de Guillerme.
De leal a rebelde (1560-1568)
[editar | editar a fonte]
Aínda que Guillermo nunca se opuxo directamente ao Rei de España, pronto chegou a ser un dos membros máis destacados da oposición no Raad van State, xunto con Filipe de Montmorency, conde de Horn (en neerlandés Filips van Montmorency, graaf van Horne) e Lamoral, conde de Egmont (en neerlandés Lamoraal, Graaf van Egmond). O obxectivo principal desta camarilla era obter maior poder político por parte da nobreza local, e as súas queixas eran constantes contra o excesivo número de españois que interviñan no goberno dos Países Baixos.
Guillerme tamén estaba descontento coa crecente persecución que sufrían os protestantes reformados. Educado primeiro como luterano e logo como católico, Guillerme era moi relixioso, pero á vez defensor da liberdade relixiosa. A actuación da Inquisición nos Países Baixos, dirixida polo Cardeal Granvela, incrementou a oposición ao goberno español entre a poboación dos Países Baixos, entón maioritariamente católica. Granvela era presidente do Consello de Estado baixo as ordes da nova rexente Margarida de Austria e Parma (1522-1583), irmá de Filipe II.
O 25 de agosto de 1561, Guillerme casou en segundas nupcias con Ana de Saxonia, filla do elector Mauricio de Saxonia. Ana aparece descrita nas crónicas da época como "fea e de mal carácter" e é polo xeral aceptado que Guillerme casou con ela para gañar influencia en Saxonia, Hesse e o Palatinado.
A principios de 1565, un nutrido grupo de nobres de menor rango, entre os que se contaba o irmán máis novo de Guillerme, Luís, formou a Asemblea de Nobres. O 5 de abril de 1566 presentaron o Compromiso de Breda, unha petición a rexéntea Margarita solicitando que terminase a persecución aos protestantes.
De agosto a outubro do ano 1566, unha onda de iconoclastia (coñecida como Tormenta das imaxes ou Asalto ás imaxes, Beeldenstorm en neerlandés) estendeuse polos Países Baixos. Os calvinistas, enfadados pola súa persecución por parte da Igrexa Católica, e opostos ás imaxes católicas (que desde o seu punto de vista contradicían ao segundo mandamento), destruíron centos de estatuas de igrexas e mosteiros en todos os territorios dos Países Baixos.
Tralo Asalto ás imaxes rendeu a desorde nos Países Baixos, e Margarita accedeu aos desexos da Confederación a cambio de que a nobreza restaurase a orde. Igualmente, permitiu a algúns nobres destacados, entre eles Guillerme, que axudasen á Confederación. A finais de 1566 e comezos do 67 resultou evidente que non podería cumprir as súas promesas, e tralo fracaso de varias rebelións de escasa entidade, moitos calvinistas, o grupo protestante maioritario, e luteranos abandonaron o país. Despois do anuncio de que Filipe II, descontento coa situación nos Países Baixos, enviara ao Duque de Alba (coñecido como "o Duque de ferro") para restaurar a orde, Guillerme abandonou as súas funcións e retirouse á súa Nassau nativo en abril de 1567. Estivo implicado financeiramente en varias das rebelións.
Trala súa chegada en agosto, Alba estableceu un Tribunal dos Tumultos (coñecido popularmente Tribunal do Sangue) para xulgar aos implicados nas revoltas e a iconoclastia. Guillerme foi un dos 10.000 convocados, pero non apareceu. Foi declarado fóra da lei e as súas propiedades confiscadas. Como un dos máis importantes e populares políticos dos Países Baixos, Guillerme converteuse no líder da resistencia armada. Financiou aos Esmoleiros, grupos de refuxiados protestantes que actuaban como corsarios e asaltaban as cidades costeiras, matando por igual a españois e holandeses. Tamén recrutou un exército, formado principalmente por mercenarios alemáns, para enfrontarse a Alba en terra. Guillerme aliouse cos hugonotes tralo fin da Segunda Guerra de Relixión francesa, cando estes puideron dispoñer de tropas libres.[2] Dirixido polo seu irmán Luís, o exército invadiu o norte dos Países Baixos en 1568. Con todo, o plan fracasou case desde o comezo. Os hugonotes foron derrotados polas tropas reais francesas antes de que puidesen invadir os Países Baixos, e unha pequena forza ao mando de Jean de Villiers foi capturada ao cabo de dous días. Villiers entregou todos os plans da campaña aos españois tras ser apresado.[3] O 23 de maio, o exército de Luís derrotaba aos españois dirixidos polo Duque de Aremberg na batalla de Heiligerlee na provincia de Groningen. Aremberg morreu na batalla, do mesmo xeito que Adolfo, un dos irmáns de Guillerme. O duque de Alba respondeu executando a varios nobres convictos (incluíndo aos condes de Egmont e Hoorn), e lanzando unha expedición contra Groninga. Alí, aniquilou ás forzas de Luís en territorio alemán na batalla de Jemmingen o 21 de xullo, aínda que Luís logrou escapar.[4] Estas dúas batallas considéranse o inicio da Guerra dos Oitenta Anos.
Guerra
[editar | editar a fonte]
Guillerme respondeu marchando cara a Brabante á fronte dun grande exército, pero Alba evitou o enfrontamento directo, esperando que o exército rebelde se desmoronara rapidamente. A medida que Guillerme avanzaba, comezaron as desordes, e co inverno en portas e pouco diñeiro, Guillerme decidiu regresar.[5] Guillerme elaborou novos plans de invasión para os anos seguintes, pero non conseguiu ningún avance debido á falta de apoio e diñeiro. Continuou sendo popular entre o pobo, en parte grazas a unha campaña propagandística a grande escala a través de panfletos. Unha das súas afirmacións, coa que pretendía xustificar os seus actos, foi a de que el non estaba loitando contra o lexítimo dono do territorio, o rei español, senón contra os gobernantes dos Países Baixos e contra a presenza de soldados estranxeiros.
O 1 de abril de 1572, unha banda de "esmoleiros do mar" capturou a cidade de Brielle, que fora abandonada á súa sorte pola gornición española. Contrariamente á súa habitual táctica, os Esmoleiros ocuparon a poboación e reclamaron a presenza do príncipe izando a bandeira de Orange sobre a cidade.[6] Tras esta ocupación, outras cidades abriron as súas portas aos Esmoleiros, e pronto moitas cidades de Holanda e Zelandia estiveron en mans rebeldes, coas notorias excepcións de Ámsterdam e Middelburg. As cidades rebeldes convocaron entón uns Estados Xerais (aínda que tecnicamente non estaban facultadas para iso) e instauraron a Guillerme como Estatúder de Holanda e Zelandia.
Ao mesmo tempo, exércitos rebeldes ocupaban cidades por todo o país, desde Deventer ata Mons. O propio Guillerme avanzou entón coas súas propias tropas cara ao sur, capturando Roermond e Lovaina. Guillerme contara coa intervención dos hugonotes, pero a matanza de San Bartolomé o 24 de agosto marcou o comezo dunha onda de violencia contra os protestantes franceses. Tras unha vitoria española sobre o seu exército, Guillerme viuse obrigado a retirarse a Enkhuizen en Holanda. Os españois tomaron represalias e saquearon varias cidades rebeldes, masacrando en ocasións á poboación civil, como en Malinas ou Zutphen. Tiveron máis problemas coas cidades de Holanda, onde o asedio de Haarlem estendeuse durante sete meses e ocasionou 8.000 baixas españolas e víronse obrigados a levantar o sitio a Alkmaar.
En 1573, Guillerme fíxose calvinista.[7] E en 1574, os exércitos de Guillerme lograron algunhas pequenas vitorias, incluíndo encontros navais. Os españois, dirixidos agora por Luis de Zúñiga y Requesens, despois de que Felipe decidise substituír o duque de Alba, obtiveron tamén algunha vitoria. O seu maior éxito foi a batalla de Mook, ao sueste, na que perderon a vida dúas dos irmáns de Guillerme, Luís e Henrique. O exército español puxo tamén sitio a Leiden, pero víronse forzados a retirarse despois de que os holandeses rompesen varios diques próximos. Esta vitoria significou unha gran alegría para Guillermo, que fundou entón a Universidade de Leiden, primeira universidade das Provincias do Norte.
Guillermo disolvera legalmente o seu primeiro matrimonio en 1571, baseándose na tolemia da súa esposa Anna. En 1575 casou por terceira vez, neste caso con Carlota de Borbon-Montpensier, monxa francesa que gozaba tamén do favor popular. Xuntos, tiveron seis fillas.
Tralo fracaso das negociacións de paz en Breda en 1575, a guerra continuou. A situación mellorou para os rebeldes trala inesperada morte de Requesens en marzo de 1576 e o motín dun gran número de soldados españois por non recibir a soldada durante meses. Esta revolta, que concluíu co saqueo de Anveres, constituíu unha inmellorable propaganda para a Revolta holandesa. Mentres o novo gobernador, Juan de Austria, dirixíase a Holanda, Guillerme de Orange conseguiu que a maioría das provincias asinasen a Pacificación de Gante, onde se comprometían a loitar xuntas pola expulsión das tropas españolas. Con todo, non se logrou a unidade en materia relixiosa. As cidades e provincias católicas non permitirían calvinistas e viceversa.
Cando Juan de Austria asinou o Edicto perpetuo de 1577, prometendo cumprir as condicións da Pacificación, parecía que os rebeldes gañaran a guerra. Con todo, trala toma de Namur polos españois en 1577, o levantamento estendeuse por todos os Países Baixos. Don Juan intentou negociar a paz, pero o príncipe fixo fracasar as negociacións. O 24 de setembro de 1577, Guillerme fixo a súa entrada triunfal en Bruxelas. Ao mesmo tempo, as posturas dos calvinistas rebeldes se radicalizaban, tratando de prohibir o catolicismo nas súas zonas de influencia. Guillerme opoñíase a isto por razóns persoais e políticas. Desexaba a liberdade relixiosa e necesitaba o apoio de católicos e protestantes moderados para alcanzar os seus obxectivos. O 6 de xaneiro de 1579, varias provincias do sur, descontentas co radicalismo dalgúns dos partidarios de Guillerme, asinaron a Unión de Arras, pola que aceptaban como gobernador a Alexandre Farnesio, sucesor de Juan de Austria, que falecera uns meses atrás.
Cinco provincias do norte, seguidas pouco despois pola maior parte das cidades de Brabante e Flandres, asinaron entón a Unión de Utrecht o 23 de xaneiro, confirmando a súa unidade. Guillerme opúxose inicialmente a este acordo, esperando poder unir aínda a todas as provincias baixo un mesmo bando. Mentres, deu finalmente o seu apoio a Utrecht o 3 de maio. Esta unión de Utrecht acabaríase convertendo nunha constitución de facto e constituiría a única unión formal das provincias holandesas ata 1795.
Declaración de Independencia
[editar | editar a fonte]
Pese á unión de Utrecht, o duque de Parma conseguiu recuperar a maior parte do sur dos Países Baixos. Debido a que accedera a eliminar as guarnicións españolas das provincias do Tratado de Arras e a que Filipe II necesitábao noutros destinos, Farnesio non puido realizar máis avances ata finais de 1581. Mentres tanto, Guillerme e os seus partidarios buscaban o apoio internacional. O príncipe intentara obter a axuda francesa en varias ocasións, e finalmente logrou o apoio de Francisco, duque de Anjou, irmán de Henrique III de Francia. O 29 de setembro de 1580, os Estados Xerais (excepto Zelandia e Holanda) asinaron o Tratado de Plessis-lles-Tours co duque de Anjou. O duque recibiría o título de "Protector da Liberdade dos Países Baixos" e converteríase no novo soberano. Isto, mentres, esixía que os Estados Xerais e Guillerme renunciasen ao apoio formal recibido do rei de España, do que oficialmente gozaban.
O 22 de xullo de 1581, os Estados xerais proclamaron a súa decisión de deixar de recoñecer a Filipe II como o seu rei no Acta de abxuración. Este acta constituía unha declaración de independencia formal, o que permitiu ao Duque de Anjou acudir en axuda dos rebeledes. Non chegaría aos Países Baixos ata o 10 de febreiro de 1582, sendo recoñecido oficialmente por Guillerme en Flushing. O 18 de marzo, o español Juan de Jáuregui intentou asasinar a Guillerme en Anveres; aínda que Guillerme resultou ferido, sobreviviu grazas aos coidados da súa esposa Carlota e a súa irmá María. Con todo, mentres Guillerme recuperábase, a súa esposa Carlota enfermou e faleceu o 5 de maio. Namentres, o duque de Anjou non conseguira gañarse o agarimo dos holandeses, e as provincias de Zelandia e Holanda negáronse a recoñecerlle como soberano, mentres que Guillerme era criticado pola súa política francesa. Cando as tropas francesas de Anjou chegaron aos Países Baixos a finais de 1582, os plans de Guillerme parecían cumprirse ao fin, xa que ata o Duque de Parma temía agora a vitoria rebelde.
Mentres, o propio duque estaba descontento cos seus poderes limitados e decidiu tomar Anveres pola forza o 18 de xaneiro de 1583. Os cidadáns, que foran advertidos, defenderon a cidade no que é coñecido como Furia Francesa. O exército de Anjou foi completamente aniquilado e o duque recibiu reprimendas tanto de Catarina de Medici como de Isabel I, á que había cortexado. A posición de Anjou tras esta acción fíxose insostible e abandonou finalmente o país en xuño. A súa partida constituíu un descrédito para Guillerme, que mantivo o seu apoio ao francés. Quedou por iso politicamente illado, aínda que Holanda e Zelandia mantivéronlle como Estatúder e intentaron declararlle conde de Holanda e Zelandia, o que lle convertería oficialmente en soberano. No medio de todo, Guillerme casou por cuarta e última vez o 12 de abril de 1583 con Luísa de Coligny, unha hugonote francesa filla de Gaspar de Coligny. Ela sería a nai de Gaspar de Coligny e de Frederico Henrique de Orange-Nassau, o cuarto dos seus fillos lexítimos.
Asasinato
[editar | editar a fonte]
Balthasar Gérard (nado en 1557) era un francés católico partidario de Filipe II que consideraba que Guillerme de Orange traizoara ao rei español e á relixión católica. Despois de que Filipe II proclamase fóra da lei a Guillerme e ofrecido 25.000 coroas pola súa cabeza, Gérard decidiu ir aos Países Baixos para asasinar a Guillerme. Serviu durante dous anos no exército do gobernador de Luxemburgo, Pedro Ernesto de Mansfeld, esperando achegarse o suficiente a Guillerme cando ambos exércitos atopásense. Isto non chegou a suceder e Gérard abandonou o exército. Presentouse ante o Duque de Parma cos seus plans, pero non logrou impresionar a Farnesio. En maio de 1584, Gérard presentouse ante Guillerme facéndose pasar por un nobre francés e entregoulle o selo do conde de Mansfeld. Este selo permitiría falsificar mensaxes e envialos en nome do conde. Guillerme enviou a Gérard a Francia para que entregase o selo aos seus aliados franceses.
Gérard regresou en xullo, tras comprar pistolas na viaxe. O 10 de xullo concertou unha cita con Guillerme de Orange na súa residencia de Delft, agora coñecida como Prinsenhof. Ese día, Guillerme estaba ceando con Rombertus van Uylenburgh. Tras abandonar Guillerme a cea e subir as escaleiras, van Uylenburgh oíu a Gérard disparar a Guillerme a escasa distancia, tralo que fuxiu para cobrar a súa recompensa.
Segundo os registros oficiais,[8] Dise que as últimas palabras de Guillerme foron: Aínda que polo xeral aceptadas, as súas últimas palabras poden ser modificadas con propósitos propagandísticos.[9]
Meu Deus, ten piedade da miña alma; meu Deus, ten piedade deste pobre pobo.[10]
Gérard foi capturado antes de que puidese abandonar Delft e encarcerado. Foi torturado antes do xuízo o 13 de xullo, onde foi sentenciado a ser brutalmente executado. Os maxistrados decretaron que a man dereita do asasino debía ser queimada cun ferro a lume vivo, que a carne separásese do corpo con pinzas en seis puntos diferentes, que se lle descortizase e eviscerara vivo, e que se lle arrincase o corazón do peito para decapitalo finalmente.[11]
Tradicionalmente, os membros da familia Nassau eran enterrados en Breda, pero como a cidade estaba en mans hispanas á morte de Guillerme, este foi enterrado na Nieuwe Kerk en Delft. O monumento que se levantou na súa tumba era inicialmente moi modesto, pero foi substituído en 1623 por un novo, obra de Hendrik de Keyser e do seu fillo Pedro. Desde entón, a maior parte dos membros da Casa de Orange-Nassau, incluíndo todos os reis de Holanda, foron enterrados na mesma igrexa. O seu bisneto Guillerme III, rei de Inglaterra e Escocia e Estatúder dos Países Baixos, foi enterrado na Abadía de Westminster.
Segundo a historiadora Lisa Jardine, Guillerme de Orange foi o primeiro xefe de Estado asasinado por arma de fogo, pero Guillerme nunca foi oficialmente proclamado xefe de Estado e ao rexente escocés Xacobe Estuardo disparáronlle 13 anos antes.
Descendencia directa
[editar | editar a fonte]Guillerme tivo dezaseis fillos dos seus varios matrimonios e relacións extramatrimoniais. Moitos deles foron importantes figuras da Historia dos Países Baixos e de Europa en xeral.
Da súa primeira esposa Ana de Egmond-Buren tivo tres fillos:
- María (1553-1554), falecida na infancia;
- Filipe Guillerme (1554-1618), Príncipe de Orange e Señor de Breda, viviu case 30 anos en España como refén;
- María (1556-1616), casou con Felipe de Hohenlohe e defendeu vigorosamente os dereitos do seu irmán durante a súa longa ausencia.
Con Eva Elincx mantivo unha breve relación, da que naceu un fillo ilexítimo:
Da súa segunda esposa Ana de Saxonia tivo cinco fillos:
- Ana (1562), falecida na infancia;
- Ana (1563-1588), casada con Guillermo Luís de Nassau;
- Mauricio Augusto Felipe (1564-1566), falecido na infancia;
- Mauricio (1567-1625), estatúder e Príncipe de Orange;
- Emilia (1569-1629), casada co príncipe Manuel de Portugal (1568-1638), fillo de Antonio, pretendente á Coroa portuguesa.
Da súa terceira esposa Carlota de Borbón-Montpensier tivo seis fillas:
- Luísa Xuliana de Orange-Nassau (1576-1644), casada en 1593 con Frederico IV do Palatinado;
- Isabel de Nassau (1577-1642), casada en 1595 con Enrique de la Tour d'Auvergne, duque de Bouillon; o seu fillo sería Turenne;
- Caterina Bélxica (1578-1648), casada en 1596 con Filipe Luís de Hanau;
- Carlota Flandrina (1579-1640), abadesa de Poitiers;
- Emilia Antuerpiense (1581-1657), casada en 1616 con Frederico Casimiro do Palatinado-Zweibrücken-Landsberg, fillo de Xoán I do Palatinado-Zweibrücken;
- Carlota-Brabantina de Orange-Nassau (1580-1631), casada en 1598 con Claude da Trémoïlle.
Da súa cuarta esposa, Luisa de Coligny, tivo un fillo:
- Frederico Henrique (1584-1647), estatúder e Príncipe de Orange.
Alcume
[editar | editar a fonte]Hai varias explicacións sobre a orixe do seu sobrenome "o Taciturno" (en holandés de Zwijger). A máis común é que Guillerme raramente expresaba unha opinión clara sobre temas controvertidos, xa fóra na corte ou en público.[12]
Nos Países Baixos tamén se coñece a Guillerme como Vader des vaderlands ("Pai da patria"). O himno nacional holandés, o Het Wilhelmus, está escrito na súa honra.[13]
Devanceiros
[editar | editar a fonte]| 8. Xoán IV de Nassau | ||||||||||||||||
| 4. Xoán V de Nassau-Dillenburg | ||||||||||||||||
| 9. María de Loon-Heinsberg | ||||||||||||||||
| 2. Guillerme I de Nassau-Dillenburg | ||||||||||||||||
| 10. Henrique III de Hesse-Marburg | ||||||||||||||||
| 5. Isabel de Hesse | ||||||||||||||||
| 11. Ana de Katzenelnbogen | ||||||||||||||||
| 1. Guillerme de Orange | ||||||||||||||||
| 12. | ||||||||||||||||
| 6. Botho VIII de Stolberg-Wernigerode | ||||||||||||||||
| 13. | ||||||||||||||||
| 3. Xuliana de Stolberg | ||||||||||||||||
| 14. | ||||||||||||||||
| 7. Ana de Eppstein-Königstein | ||||||||||||||||
| 15. | ||||||||||||||||
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Na época coñecíase como 'Países Baixos' ao territorio das Dezasete Provincias' que inclúen a totalidade dos actuais Países Baixos, Bélxica e Luxemburgo e partes do norte de Francia
- ↑ Wedgwood (1944) p. 104.
- ↑ Wedgwood (1944) p. 105.
- ↑ Wedgwood (1944) p. 108.
- ↑ Wedgwood (1944) p. 109.
- ↑ Wedgwood (1944) p. 120.
- ↑ G. Parker, The Dutch Revolt (revised edition, 1985), p. 148
- ↑ Minutes of the States-Xeral of 10 July 1584, quoted in JW Berkelbach van der Sprenkel, De Vader des Vaderlands, Haarlem 1941, p. 29: "Ten desen daghe é geschiet de clachelycke moort van Zijne Excellentie, die tusschen dean een ende twee uren na dean noen é ghescoten met een pistolet gheladen met dry ballen, deur een genaempt Baltazar Geraert... Ende heeft Zijne Excellentie in het valen gheroepen: Mijn God, ontfermpt Ou mijnder ende Uwer ermen ghemeynte (Mon Dieu ayez pitié de mon âme, mon Dieu, ayez pitié de ce pauvre peuple)".
- ↑ Ver Charles Vergeer, "De laatste woorden van prins Willem", Maatstaf 28 (1981), non. 12, pp. 67-100. No debate apareceron críticas sinalando que Guillerme morreu inmediatamente logo dos disparos, mentres que outras afirman que habería moi pouco tempo para fabricar o discurso entre o momento do seu asasinato e o anuncio da súa morte aos Estados Xerais. As diferenzas entre as diversas versións son moi lixeiras e son sobre todo de estilo.
- ↑ Mon Dieu, ayez pitié de mon âme; mon Dieu, ayez pitié de ce pauvre peuple.
- ↑ Motley, John L. (1856). The Rise of the Dutch Republic, Vol. 3.
- ↑ Israel, Jonathan I. (1998), The Dutch Republic. Its Rise, Greatness, and Fall 1477-1806, Clarendon Press, Oxford, ISBN 0-19-820734-4. páxina 139
- ↑ "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 18 de xullo de 2011. Consultado o 05 de febreiro de 2015.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Commons ten máis contidos multimedia sobre: Guillerme I de Orange-Nassau |
Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Herbert H. Rowen, The princes of Orange: the stadholders in the Dutch Republic. Cambridge e Nova York: Cambridge University Press, 1988.
- John Lothrop Motley, "The Rise of the Dutch Republic". Nova York: Harper & Brothers, 1855.
- John Lothrop Motley, "History of the United Netherlands from the Death of William the Silent to the Synod of Dort". Londres: John Murray, 1860.
- John Lothrop Motley, "The Life and Death of John of Barenvelt". Nova York e Londres: Harper and Brothers Publishing, 1900.
- Petrus Johannes Blok, "History of the people of the Netherlands". Nova York: G. P. Putnam's sons, 1898.
- Jardine, Lisa. The Awful End of William the Silent: The First Assassination of a Head of State with A Handgun. Londres: HarperCollins: 2005: ISBN 0-00-719257-6
- van der Lem, Anton. 1995. De Opstand in de Nederlanden 1555–1609. Utrecht: Kosmos. ISBN 90-215-2574-7.
- Various authors. 1977. Winkler Prins – Geschiedenis der Nederlanden. Amsterdam: Elsevier. ISBN 90-10-01745-1.
- Wedgwood, Cicely. 1944. William the Silent: William of Nassau, Prince of Orange, 1533–1584.
Outros artigos
[editar | editar a fonte]Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- Arquivo online coa correspondencia completa de Guillerme de Orange publicada polo Instituut voor Nederlandse Geschiedenis ("Instituto para a Historia Holandesa") (en neerlandés)
- Biografías e vidas (en castelán)
| Predecesor: René de Châlon |
Príncipe de Orange 1544 - 1584 |
Sucesor: Filipe Guillerme de Orange-Nassau |
| Predecesor: René de Châlon |
Barón de Breda 1544 - 1584 |
Sucesor: Filipe Guillerme de Orange-Nassau |
| Predecesor: --- |
Estatúder das Provincias Unidas 1559 - 1584 |
Sucesor: Mauricio de Nassau |
| Control de autoridades |
|
|---|
