Saltar ao contido

Kikí Dimulá

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Modelo:BiografíaKikí Dimulá

Editar o valor en Wikidata
Nome orixinal(el) Κική Δημουλά Editar o valor en Wikidata
Biografía
Nacemento(el) Βασιλική Ράδου Editar o valor en Wikidata
6 de xuño de 1931 Editar o valor en Wikidata
Atenas, Grecia Editar o valor en Wikidata
Morte22 de febreiro de 2020 Editar o valor en Wikidata (88 anos)
Atenas, Grecia Editar o valor en Wikidata
Causa da mortedoenza Editar o valor en Wikidata
Membro da Academia de Atenas
2002 – 2020 Editar o valor en Wikidata
Datos persoais
ResidenciaKypseli, Athens (en) Traducir Editar o valor en Wikidata
Actividade
Campo de traballoPoesía e banco Editar o valor en Wikidata
Ocupaciónescritora, poetisa, bank officer (en) Traducir Editar o valor en Wikidata
EmpregadorBank of Greece (en) Traducir (1949–1973) Editar o valor en Wikidata
Membro de
Familia
CónxuxeAthos Dimoulas (1952–1985), morte Editar o valor en Wikidata
Premios
Sinatura Editar o valor en Wikidata
Dialnet: 2151358 Musicbrainz: 5d4b9078-3eec-404a-94d5-109ae466ec4b Editar o valor en Wikidata

Kikí Dimulá (en grego: Κική Δημουλά) nada en Atenas o 6 de xuño de 1931 e finada na mesma cidade o 22 de febreiro de 2020 foi unha poetisa grega, membro da Academia de Atenas dende o 2002 até a data do seu pasamento. En vida, chegou a ser considerada unha das maiores voces da literatura grega contemporánea.

Traxectoria

[editar | editar a fonte]

Vasilikí Radú (Βασιλική Ράδου, máis tarde Kikí Dimulá) naceu en 1931[1] na capital grega.[2][3] Despois de remata-lo bacharelato, en 1949, comezou a traballar no Banco da Grecia, seguindo a tradición familiar do seu pai e dous tíos, oficio que mantivo até o seu retiro vinte e cinco anos despois.

O 15 de xuño de 1950 a prestixiosa revista literaria Nea Hestia publicou dous dos seus poemas baixo o nome de Kikí Chr. Radú.[4] En 1952, como agasallo para o día da súa onomástica, o seu tío Panaiotis Kalamariotis ofreceulle o pagamento dunha edición privada da súa poesía, titulada Poemas.[4] Pronto rexeitou discretamente este poemario, que non foi incluído nunha obra homónima, publicada o 1998, cuxos poemas eran outros.[4] En 1954 casou co enxeñeiro civil e poeta, Áthos Dimulás,[4] que coñecera en 1945.[1] Dimulá sempre expresou que foi a súa unión con el a que a forxou coma poeta.[4] Con Dimulás, falecido en 1985,[5] tivo un fillo e unha filla.[6]

A partir de 1959 participou no comité de redacción da revista literaria Ho Kyklos (en galego O círculo), escrita por empregados do Banco da Grecia. Alí publicou contos, que posteriormente foron compilados en libro en 2005.[7]

Dimulá entrou na Unidade de Vixilancia Intensiva o 2 de febreiro de 2020 debido a unha insuficiencia respiratoria crónica que sufriu.[8] Faleceu vinte días despois, o 22 de febreiro, por paro cardíaco.[9] Foi inhumada o 25 de febreiro no Primeiro Cemiterio de Atenas, con honras públicas. Á cerimonia acudiron representantes do mundo das letras e das artes, familiares, e membros da clase política, entre eles o presidente da República e o primeiro ministro gregos.[10][11] O seu pasamento tivo lugar tan só un mes despois que tamén falecera outra grande poetisa grega, Katerína Angueláki-Rooke.

A poesía de Dimulá

[editar | editar a fonte]

Níkos Dimú afirma que a poesía de Dimulá é unha poesía sen obxecto, porque o seu obxecto é o nada; o seu suxeito é o paso, progresivo ou súbito, do ser ó non-ser, este paso chamado tempo, desgaste ou morte.[12][nota 1] Os críticos sitúana nunha xeración de posguerra, tamén chamada intermedia porque fica entre os anos 30 e os primeiros anos 70 do século pasado.[13] Porén, Dimulá refusa a adscrición a calquera xeración ou corrente literarias, máis aló dunha mera referencia cronolóxica.[13][nota 2]

Á hora de clasifica-lo xénero poético cultivado por ela, considerouse próximo ó dos poetas metafísicos ingleses do século XVII , Donne, Herbert ou Andrew Marvell,[14][nota 3] ou a estadounidense Emily Dickinson.[15][nota 4] Dimulá, porén, ten unha voz de seu, radicalmente independente e difícil de clasificar dentro de calquera movemento ou tendencia literaria ou poética. O seu tradutor ó francés, Michel Volkovitch, descríbea coma un "electrón libre".[16][nota 5] Eurydice Trichon-Milsani, tamén a súa tradutora a ese idioma, considéraa sen precedentes e, moi probablemente, sen epígonos tampouco.[17][nota 6]

Se algo caracteriza a poesía de Kikí Dimulá é o uso extremo e mesmo acrobático da linguaxe e das palabras. O crítico Níkos Dimú chámaa unha anarquista das palabras, unha poetisa que —ó estar aterrorizada pola existencia— tamén aterroriza a linguaxe.[14][nota 7] Isto non a priva de estar preto do lector e de ter unha inmensa popularidade no seu país.[17][nota 8]

Trátase dunha autora non demasiado prolífica (unha ducia de poemarios, non demasiado extensos, ó longo duns sesenta anos de actividade poética).[nota 9] [18] O título do seu poemario Το λίγο του κόσμου (en galego, O case nada do mundo ) apunta xa a ese gusto polo insignificante, polo humilde, as cousas sinxelas.[19]

Premios e recoñecementos

[editar | editar a fonte]
  • 1972: Segundo Premio Nacional de Poesía polo poemario Το λίγο του κόσμου [O case nada do mundo]
  • 1988: Premio Nacional de Poesía por Χαίρε ποτέ [Salve!, oh xamais][3]
  • 1995: Premio da Fundación Uranis da Academia de Atenas polo poemario Η εφηβεία της λήθης [A adolescencia do esquecemento][3]
  • 2001: Premio Aristeion das letras da Academia de Atenas en recoñecemento á totalidade da súa obra
  • 2002: Elixida membro de pleno dereito da devandita institución, Orde das Letras[3], onde ocupou o asento que ficou vacante despois da morte do home de letras Nikiforos Vrettakos (canda Galateia Sarandi en 1997 e a especialista en bizantinismo Anxelikí Laiú en 1998, foi a terceira muller a facelo nesta academia estabelecida oficialmente na década de 1920)
  • 2010: Premio Europeo de Literatura, concedido pola Asociation Capitale Européenne des Littératures (ACEL), de Estrasburgo
  • 2011: Gran Premio Nacional á obra de toda unha vida, o premio literario máis distinguido da Grecia
  • 2014: Gran Cruz da Orde da Fénix (Τάγμα του Φοίνικος)
  • 20 de maio de 2015: condecorada doutora honoris causa pola Facultade de Teoloxía da Universidade Aristotélica.
  • 6 de xuño de 2017: tamén o departamento de Lingua e Literatura Inglesas da Universidade Nacional e Kapodistríaca de Atenas condecóraa co título de doutora honoris causa.

Obra

[editar | editar a fonte]

Poesía

[editar | editar a fonte]
  • Ποιήματα [Poemas] 1952
  • [Ρεβος [Érebo] 1956, Στιγμή 1990
  • Ερήμην [En ausencia] Δίφρος 1958, Στιγμή 1900
  • Επί τα ίχνη [Seguindo o rastro], Φέξης 1963, Στιγμή 1989
  • Το λίγο του κόσμου [O case nada do mundo] 1971, 1983 εφέλη 1983, Στιγμή 1900
  • Ο τελευταίο σώμα μου [O meu derradeiro corpo], 1981, είμενα 1981, Στιγμή 1989
  • Χαίρε Ποτέ [Salve!, oh xamais], Στιγμή 1988
  • Η εφηβεία της λήθης [A adolescencia do esquecemento], Στιγμή 1994
  • Unνός λεπτού μαζί [Minuto de unión], Ίκαρος 1998
  • Ποιήματα (Συγκεντρωτκή έκδοση) [Poemas, edición completa], Ίκαρος 1998
  • Ήχος Απομακρύνσεων [Ruído das distancias], Ίκαρος 2001
  • Χλόη θερμοκηπίου [Herba de invernadoiro], 2005 Ίκαρος 2005
  • Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως [Mudámonos para a casa ó lado], Ίκαρος 2007
  • Α εύρετρα [Os achados] 2010
  • Δημόσιος Καιρός [Tempo público] 2014

Prosa

[editar | editar a fonte]
  • Ο Φιλοπαίγμων μύθος [Un mito brincador] Ίκαρος 2004 (Ομιλία κατά την τελετή αναγόρευσής της ως μέλους της Ακαδημίας Αθηνών) [Discurso de ingreso á Academia de Atenas]
  • Εκτος σχεδίου [Fóra do programa], Ίκαρος 2005 ( πεζά κείμενα ) [Obras en prosa]
  • Συνάντηση Γιάννης Ψυχοπαίδης, Κική Δημουλά [Cita con Iannis Psikhopedis, Kikí Dimulá], Ίκαρος 2007 (Ανθολογία με ζωγραφικά σχόλια του Γιάννη Ψυχοπαίδη) [Antoloxía con comentarios sobre a obra pictórica de Iannis Psikhopedis]

A poesía de Kikí Dimulá foi traducida a distintos idiomas coma o inglés, alemán, sueco, francés, catalán, castelán, italiano, polonés e búlgaro. En Grecia, numerosos manuais escolares inclúen fragmentos da súa obra. O seu estilo é considerado un pouco complicado por estar atestado de experimentacións coa linguaxe: palabras raras, paráfrases, metonimias, neoloxismos (adoito de creación propia) e arcaísmos.[20] Os seus mellores poemas, moi populares, con certeza non se poden musicar doadamente; secasí, algúns deles xa foran maxistralmente musicados por grandes artistas gregos como Thanos Mikrútsikos e Mános Xydous.[21]

Proposición oficial ó Premio Nobel de Literatura

[editar | editar a fonte]

Nunha carta dirixida á Academia Sueca, coa data do 16 de xaneiro de 2020, a ministra de Cultura e Deporte da Grecia, Lína Mendóni, propuxo a poetisa para o Premio Nobel de Literatura.[22]

Segundo a edición en liña do xornal ateniense Ta Nea, nun artigo con data do 23 de febreiro daquel ano, un día despois do pasamento de Dimulá, fora con motivo da súa morte que o Ministerio de Cultura anunciou o nomeamento malia que o Premio Nobel de Literatura só se concede a persoas vivas.[23]

Benqueridos señores,

Coa presente carta teño o honor de nomear a Kikí Dimulá ó premio Nobel de Literatura.

Ela é unha poetisa amplamente recoñecida e eloxiada pola crítica, os seus colegas literatos e o público. Foi galardoada polo presidente da República Helénica, ocupa a cátedra de poesía da Academia de Atenas —onde élles só a terceira muller na historia da institución— e tamén é doutora honoris causa pola Facultade de Teoloxía da Universidade Aristóteles de Tesalónica.

Kiki Dimoulá é considerada a meirande voz viva da poesía grega contemporánea. Os seus versos poden semellar bastante sinxelos ó falaren a miúdo da experiencia de ser muller e de cousas da vida cotiá e da rutina. Son versos que, porén, resultan á vez refinados, afoutos e creativos. Son vivenciais e filosóficos, e esta é unha das razóns polas que Dimulá non só é unha poetisa que obtivo grande éxito popular, senón que contribuíu decisivamente á expansión do público lector de poesía na Grecia.

A xente identifícase cos seus poemas, porque ela escribe sobre tristura, loito, culpa, fatalidade. Escribe sobre aquilo que é triste, mais os seus poemas non o son. Ofrecen acougo e unha conexión coa nosa humanidade interior.

Saúdos cordiais,

Lína Mendóni

Ministra de Cultura e Deportes[24]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ "… A poesía de Kiki Dimulá [...] é poesía sen obxecto. Literalmente. A poesía de Dimulá non ten sentido, porque o seu obxecto é o nada. / Para ser máis precisos: non tanto a nada en si (que poderiamos escribir sobre iso?), senón a súa presenza na nosa vida, a nosa relación con ela. O tema único de Dimulá é a transición, progresiva ou repentina, do ser ao non ser. Esta pasaxe que se chama tempo, desgaste ou morte.
  2. ↑ Dimulá rexeitou explicitamente a adscrición xeracional, na que non ve máis que unha referencia cronolóxica: "Imaxino", engade, "que se pertencese a outra xeración, escribiría do mesmo xeito". En calquera caso, é a voz máis representativa da súa xeración poética, na que chama a atención a presenza de mulleres como Katerina Anghelaki-Rooke, Zefi Daraki, Roula Alabera, Maria Kentro Agathopulu, Nana Isaia e Amalia Tsaknia.
  3. ↑ "No exterior, o que vexo máis de preto son os poetas metafísicos ingleses do século XVII. Os que "viron o cranio debaixo da pel", como dixo T.S. Eliot nos seus "Susurros de inmortalidade". / Algúns versos de Kiki Dimoula puideron ser escritos por Donne, Herbert ou Marvell."
  4. ↑ "Se os poetas metafísicos son os devanceiros de Kiki Dimoula (aínda que ela non os coñece), a estadounidense Emyly Dickinson é a súa irmá espiritual. Estraño: cando a nada quere falar agora elixe ás mulleres. Sen dúbida son máis atrevidos que os homes."
  5. ↑ "Con Dimoula, todo é diferente. Non ten ascendencia visible nin descendencia detectable. É un electrón libre, unha voz incrible e a súa poesía mostra unha sorprendente liberdade, unha independencia fronte á "poética" oficial.
  6. ↑ "A poesía de Kiki Dimoula creou unha revolución na historia da literatura helénica. Separada das grandes correntes líricas das que Odiseo Elítis (Premio Nobel 1979) é o exemplo máis famoso, allea á misteriosa sinxeleza de Georges Seferis (Premio Nobel 1963), ó prosaísmo de Ritsos, pero tamén ó sacrosanto simbolismo kavafiano. practicado na Grecia, parece illada, sen precedentes. Tamén podemos imaxinar que non terá epígonos. Como calquera inventora dunha verdade, non irá á escola. As súas imaxes inesperadas, o seu vocabulario cheo de neoloxismos, as súas fantasías sintácticas, os seus xiros extravagantes, non poderían ser imitados polos poetas máis que facendo no mellor dos casos, Dimoula."
  7. ↑ "Dimoula fai cousas coa lingua que ningún poeta grego se atrevera a facer. Cambia a identidade das palabras, os adxectivos convértense en verbos e os adverbios de substantivos. Anarquista das palabras, vingase da lingua por toda ausencia, toda soidade, todo medo inflixido pola vida. Terrorizado pola existencia, Dimoula aterra a linguaxe. Ademais, só un dialecto así pode expresar a nada."
  8. ↑ "…durante unha primeira aproximación, un grego moderadamente cultivado non se enfronta aquí a ningún tipo de exotismo. Mirando polos seus versos, todo parece familiar, próximo, séntese como en casa. Esta é unha das razóns polas que Dimoula é tan popular no seu país."
  9. ↑ "O que significa que a súa poesía xorde do máis profundo do seu ser e só cando ten algo que dicir e unha necesidade convincente de dicilo."
Referencias
  1. ↑ 1,0 1,1 Margellos (2012), p. 311.
  2. ↑ Constantine et al. (2010), p. 611.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Eurobabel
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Margellos (2012), p. 312.
  5. ↑ Margellos (2012), p. 316.
  6. ↑ Margellos (2012), p. 313.
  7. ↑ Margellos (2012), p. 314.
  8. ↑ "Κική Δημουλά: Νοσηλεύεται στη ΜΕΘ σε κρίσιμη κατάσταση". ΤοΒΗΜΑ (en grego). 
  9. ↑ "Κική Δημουλά: Το ιατρικό ανακοινωθέν για το θάνατο της ποιήτριας". iefimerida.gr (en grego). 
  10. ↑ "Κική Δημουλά: Το «τελευταίο αντίο» στη μεγάλη Ελληνίδα ποιήτρια". ΕΛΛΑΔΑ (en grego). 
  11. ↑ "Κική Δημουλά: Θλίψη στην κηδεία της ποιήτριας - Συγγενείς και φίλοι στο τελευταίο αντίο". ethnos.gr (en grego). 
  12. ↑ Dimou (2010), p. 7.
  13. ↑ 13,0 13,1 González (2010), p. 10.
  14. ↑ 14,0 14,1 Dimou (2010), p. 8.
  15. ↑ Dimou (2010), p. 10.
  16. ↑ Volkovitch (2010).
  17. ↑ 17,0 17,1 Trichon-Milsani (2008).
  18. ↑ Πέμπτη στις πέντε (2013), p. 12.
  19. ↑ Πέμπτη στις πέντε (2013), p. 13.
  20. ↑ "Κική Δημουλά 1931-2020". enfo.gr (en grego). Arquivado dende o orixinal o 25 de outubro de 2021. Consultado o 2021-10-25. 
  21. ↑ "H ποίηση της Κικής Δημουλά στη δισκογραφία". LIFO.GR (en grego). Consultado o 25/10/2021. 
  22. ↑ "Κική Δημουλά: Η υπουργός Πολιτισμού την είχε προτείνει για το Νόμπελ Λογοτεχνίας". xornal Ta Nea (en grego). Consultado o 25/10/2021. 
  23. ↑ "Κική Δημουλά: Η υπουργός Πολιτισμού την είχε προτείνει για το Νόμπελ Λογοτεχνίας". xornal Ta Nea (en grego). Consultado o 25/10/2021. 
  24. ↑ "Κική Δημουλά: Η υπουργός Πολιτισμού την είχε προτείνει για το Νόμπελ Λογοτεχνίας". xornal Ta Nea. Consultado o 25/10/2021. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  • Constantine, Peter; Hadas, Rachel; Keeley, Edmund; Van Dyck, Karen, eds. (2010). "Kiki Dimoula (1931 - )". The greek poets. Homer to the present (en inglés). Nova York / Londres: W.W. Norton & Company. pp. 603–611. ISBN 9780393060836. 
  • Eurobabel: Association Capitale Européenne des Littératures (EUROBABEL) «Biographie» (en francés). Prix Européen de Littérature 2009 - Kiki Dimoula. Association Capitale Européenne des Littératures (EUROBABEL) [Strasbourg], 2014
  • González Iglesias, Juan Antonio (2010). "Introducción. Vt photographia poesis. Kikí Dimulá, la más grande poeta griega desde Safo". Kikí Dimulá. "Símbolos solubles". Colección: Linteo Poesía, 24 (en castelán). Ourense: Ediciones Linteo. pp. 9–18. ISBN 9788496067523. 
  • Margellos, Cecile Inglessis (2012). "Cronology". En Margellos, Cecile Inglessis; Lesser, Rika. The Brazen Plagiarist. Selected Poems /Kiki Demoula (en inglés). New Haven / Londres: Yale University Press. pp. 311–328. ISBN 9780300205732. 
  • Trichon-Milsani, Eurydice (2008). Kiki Dimoula. "Anthologie de Kiki Dimoula". Colección: Poètes des cinq continents (en francés). París: L'Harmattan. ISBN 9782296047686. 

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kikí_Dimulá&oldid=6660701»