San Vicente de Fervenzas, Aranga
| San Vicente de Fervenzas | |
|---|---|
 Vista do castro do Valló. | |
 | |
| Concello | Aranga[1] |
| Provincia | A Coruña |
| Coordenadas | 43°12′41″N 8°04′39″O / 43.21138889, -8.0775 |
| Área | 13,91 km² |
| Poboación | 222 hab. (2018) |
| Densidade | 15,96 hab./km² |
| Entidades de poboación | 24[1] |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
San Vicente de Fervenzas é unha parroquia que se localiza no ooeste do concello coruñés de Aranga na comarca de Betanzos. Segundo o IGE en 2018 tiña 222 habitantes (110 mulleres e 112 homes) distribuídos en 24 entidades de poboación, o que supón unha diminución en relación ao ano 1999 cando tiña 293 habitantes.
Eclesiasticamente pertence ó arciprestado de Xanrozo.[2]
Xeografía
[editar | editar a fonte]A parroquia de Fervenzas ten unha superficie de 13,91 km²[4] e 24 núcleos de poboación.[5]
Situación
[editar | editar a fonte]Está situada no oeste do concello de Aranga e no leste do arciprestado de Xanrozo.
Limita ó norte coas parroquias de Santa María de Ois (do concello de Coirós) e Muniferral, tocando tamén nun punto a de Feás, ó leste coa de Vilarraso, ó sur e oeste coa de Rodeiro (Oza-Cesuras) e ó noroeste nun pequeno tramo coa de Bandoxa (Oza-Cesuras).
| Noroeste: Bandoxa (Oza-Cesuras) | Norte: Santa María de Ois (Coirós), Feás e Muniferral | Nordeste: Muniferral e Vilarraso |
| Oeste: Rodeiro (Oza-Cesuras) | 
|
Leste: Vilarraso |
| Suroeste: Rodeiro (Oza-Cesuras) | Sur: Rodeiro (Oza-Cesuras) | Sueste: Rodeiro (Oza-Cesuras) e Vilarraso |
Demografía
[editar | editar a fonte]Século XVIII
[editar | editar a fonte]| 1752[6] | 1768[7] | 1787[8] |
|---|---|---|
| Veciños | Habitantes | |
| 53 | 282 | 232 |
Século XIX
[editar | editar a fonte]| 1826[9] | 1836[10] | 1845[3] | 1857[11] | 1860[12] | 1887[13] | 1900[14] | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Veciños | 61 | 61 | 64 | 66 | 79 | – | – |
| Habitantes | 268 | 305 | 300 | 372 | 430 | 501 | 531 |
Dicionarios xeográficos Boletín Oficial da Provincia da Coruña (BOPC) Censos (poboación de feito)
Século XX
[editar | editar a fonte]| 1910[14] | 1920[14] | 1930[14] | 1940[14] | 1950[14] | 1960[14] | 1970[14] | 1981[14] | 1986[15] | 1991[14] | 1999[16] | 2000[17] | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Habitantes | 529 | 540 | 575 | 583 | 541 | 492 | 361 | 313 | 310 | 279 | 293 | 296 |
Censos (poboación de feito) Padrón municipal
Século XXI
[editar | editar a fonte]| 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 287 | 281 | 268 | 264 | 271 | 261 | 260 | 256 | 250 | 253 |
| 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
| 257 | 254 | 247 | 246 | 241 | 235 | 228 | |||
| Fonte: IGE (padrón municipal)[18] | |||||||||
| Gráfica de evolución demográfica de Fervenzas entre 1887 e 2017 |
 |
| Poboación de feito segundo os censos de poboación. Poboación segundo o padrón municipal. |
Cultura
[editar | editar a fonte]Toponimia
[editar | editar a fonte]Fervenzas é un topónimo latino que debe o seu nome ás fervenzas que se forman o longo do río de Vexo.[19][20]
Patrimonio
[editar | editar a fonte]Existen tres castros recoñecidos, O Valló, Casarellos, e o máis importante o das Cotorras, onde hai un pequeno petróglifo. Atopáronse numerosos obxectos prehistóricos, como un muíño de man nas proximidades da mámoa da Calzada de Mato, datado entre o 2500 e o 2000 a. C,[21] así como o primeiro entrelazado castrexo coñecido da provincia da Coruña no muro da cabeceira da igrexa parroquial.[22] Tamén se acharon dúas aras romanas adicadas a Xúpiter, conservadas no Museo das Mariñas: a primeira en 1967 baixo o altar da mesma igrexa de San Vicente e a segunda en 2023 nunha casa das inmediacións do propio templo.[23][22] Escritos antigos sitúan no Monte do Gato un castelo no século XII, a torre de Teodomiro, cuxos restos foron identificados en 2021 onda o límite parroquial.[24]
Etnografía
[editar | editar a fonte]Fervenzas na cultura popular
[editar | editar a fonte]- Labradores de Fervenzas / y todos los de Galicia, / cuánto os añoro, / en esta tierra argentina. / Aún recuerdo aquellos paseos, / que dábamos por sus campiños, / que triste es pensar ahora, / que no te veré jamás.[25]
Galería de imaxes
[editar | editar a fonte]-
![Muíño de man datado entre o 2500 e o 2000 a. C. atopado nas proximidades da mámoa da Calzada do Mato.[21]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Muinhodeman.jpg/120px-Muinhodeman.jpg)
-
![Ara galaico-romana adicada a Xúpiter atopada na igrexa parroquial.[23]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Ara_galaico-romana_adicada_a_X%C3%BApiter.jpg/86px-Ara_galaico-romana_adicada_a_X%C3%BApiter.jpg)
Ara galaico-romana adicada a Xúpiter atopada na igrexa parroquial.[23] -
![Antiga baliza anepigráfica do Camiño Real.[26]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Baliza_anepigr%C3%A1fica_em_Ferven%C3%A7as.jpg/120px-Baliza_anepigr%C3%A1fica_em_Ferven%C3%A7as.jpg)
Antiga baliza anepigráfica do Camiño Real.[26] -
![Antiga baliza quilométrica que indica a dirección a Lugo.[26]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Baliza_em_Ferven%C3%A7as_%282%29.jpg/120px-Baliza_em_Ferven%C3%A7as_%282%29.jpg)
-
Fonte de Fervenzas. -
Igrexa parroquial. -
Cruceiro da igrexa parroquial. -
Capela de Milreu.
![Muíño de man datado entre o 2500 e o 2000 a. C. atopado nas proximidades da mámoa da Calzada do Mato.[21]](/wiki/Ficheiro:Muinhodeman.jpg)
![Ara galaico-romana adicada a Xúpiter atopada na igrexa parroquial.[23]](/wiki/Ficheiro:Ara_galaico-romana_adicada_a_X%C3%BApiter.jpg)
![Antiga baliza anepigráfica do Camiño Real.[26]](/wiki/Ficheiro:Baliza_anepigr%C3%A1fica_em_Ferven%C3%A7as.jpg)
![Antiga baliza quilométrica que indica a dirección a Lugo.[26]](/wiki/Ficheiro:Baliza_em_Ferven%C3%A7as_(2).jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Lugares e parroquias
[editar | editar a fonte]Lugares de San Vicente de Fervenzas
[editar | editar a fonte]| Lugares da parroquia de San Vicente de Fervenzas no concello coruñés de Aranga | |
|---|---|
|
A Aldea de Arriba | Atá | Boqueixón | A Carballeira | Os Casarellos | O Fervencedo | Fongarandón | A Fonte Vella | A Igrexa | O Mato | Mende | Milreu | Muros | O Painzal | Os Paraños | Penas do Porto | Portoscalvos | Río de Bexo | Silvarredonda | O Sisto | A Torre Lavandeira | A Tragallía | Vallo | O Valló |
Parroquias de Aranga
[editar | editar a fonte]Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ 1,0 1,1 DECRETO 189/2003, do 6 de febreiro, polo que se aproba o nomenclátor correspondente ás entidades de poboación da provincia da Coruña.
- ↑ "Arciprestado de Xanrozo". Arquidiocese de Santiago de Compostela. Arquivado dende o orixinal o 08 de decembro de 2018. Consultado o 8.12.2018.
- ↑ 3,0 3,1 Madoz, Pascual (1847). Ferbenzas (San Vicente de). Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar (en castelán) VIII (Madrid). p. 34.
- ↑ Monteoliva Díaz 2013 (mapa).
- ↑ "Nomenclátor de Galicia: San Vicente de Fervenzas (San Vicente)". Xunta de Galicia. Consultado o 8.12.2018.
- ↑ Censo de Población de la Corona de Castilla. Marqués de la Ensenada 1752 (PDF) (en castelán). II: Nomenclatores. Madrid: INE. 2016 [1993]. p. 142. ISBN 978-84-260-2716-0.
- ↑ Censo de Aranda (PDF) (en castelán). IX: Diócesis de Santiago, Segorbe y Segovia. Madrid: INE. 2013 [2011]. p. 178. ISBN 978-84-260-3760-2.
- ↑ Censo de 1787 “Floridablanca” (PDF) (en castelán). IV: Comunidades autónomas del Norte Atlántico. Madrid: INE. 2016 [1990]. p. 3856. ISBN 978-84-260-1970-7.
- ↑ Miñano, Sebastián (1826). Ferbenzas (San Vicente de). Diccionario geográfico-estadístico de España y Portugal (en castelán) IV (Madrid). p. 135.
- ↑ Fariña Jamardo, Xosé (1990). Os concellos galegos. Parte Xeral. Fundación Barrié. p. 145. ISBN 978-84-87819-06-3.
- ↑ Nomenclátor de los pueblos de España (en castelán). Madrid. 1858. p. 250.
- ↑ Nomenclátor estadístico de las parroquias que componen la provincia de La Coruña (en castelán). A Coruña. 1863. pp. 20–21. Arquivado dende o orixinal o 17 de novembro de 2018. Consultado o 16 de novembro de 2018.
- ↑ "Provincia de La Coruña". Nomenclátor de las ciudades, villas, lugares, aldeas y demás entidades de población de España en 1.º de enero de 1888 (en castelán). III: Ciudad Real á Gerona. Madrid. 1892. p. 12.
- ↑ 14,00 14,01 14,02 14,03 14,04 14,05 14,06 14,07 14,08 14,09 Pazo Labrador, Alberto Xosé; Santos Solla, Xosé Manuel (1995). Poboación e territorio. As parroquias galegas nos últimos cen anos. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia. p. 31. ISBN 978-84-605-3156-2.
- ↑ Torres Luna, María Pilar de; Pérez Fariña, María Luisa; Santos Solla, Xosé Manuel (1989). Municipios y parroquias de Galicia (en castelán). Universidade de Santiago de Compostela. p. 25. ISBN 978-84-7191-529-0.
- ↑ "Nomenclátor estatístico de Galicia. Ano 1999". Instituto Galego de Estatística (IGE). Arquivado dende o orixinal (XLS) o 17 de novembro de 2018. Consultado o 18 de novembro de 2018.
- ↑ "Nomenclátor estatístico de Galicia. Ano 2000". Instituto Galego de Estatística (IGE). Arquivado dende o orixinal (XLS) o 17 de novembro de 2018. Consultado o 18 de novembro de 2018.
- ↑ Nomenclátor estatístico de Galicia. Anos "2001", arquivado dende o orixinal (XLS) o 17 de novembro de 2018, consultado o 21 de novembro de 2018; "2002", arquivado dende o orixinal (XLS) o 17 de novembro de 2018, consultado o 21 de novembro de 2018; "2003" (XLS); "2004", arquivado dende o orixinal (XLS) o 18 de novembro de 2018, consultado o 21 de novembro de 2018; "2005", arquivado dende o orixinal (XLS) o 18 de novembro de 2018, consultado o 21 de novembro de 2018; "2006" (XLS); "2007", arquivado dende o orixinal (XLS) o 18 de novembro de 2018, consultado o 21 de novembro de 2018; "2008", arquivado dende o orixinal (XLS) o 18 de novembro de 2018, consultado o 21 de novembro de 2018; "2009", arquivado dende o orixinal (XLS) o 18 de novembro de 2018, consultado o 21 de novembro de 2018; "2010", arquivado dende o orixinal (XLS) o 18 de novembro de 2018, consultado o 21 de novembro de 2018; "2011", arquivado dende o orixinal (XLS) o 17 de novembro de 2018, consultado o 21 de novembro de 2018; "2012", arquivado dende o orixinal (XLS) o 17 de novembro de 2018, consultado o 21 de novembro de 2018; "2013", arquivado dende o orixinal (XLS) o 17 de novembro de 2018, consultado o 21 de novembro de 2018; "2014", arquivado dende o orixinal (XLS) o 17 de novembro de 2018, consultado o 21 de novembro de 2018; "2015", arquivado dende o orixinal (XLS) o 17 de novembro de 2018, consultado o 21 de novembro de 2018; "2016", arquivado dende o orixinal (XLS) o 17 de novembro de 2018, consultado o 21 de novembro de 2018 e "2017", arquivado dende o orixinal (XLS) o 17 de novembro de 2018, consultado o 21 de novembro de 2018. Instituto Galego de Estatística (IGE).
- ↑ Cabeza Quiles, F. (1992). Os nomes de lugar. Topónimos de Galicia: a súa orixe e o seu significado. Vigo: Edicións Xerais de Galicia.
- ↑ Sánchez Pardo, JC.; Andrade Cernadas, JM (Dirección) (2008). "Territorio y poblamiento en Galicia entre la antigüedad y la plena Edad Media (Tese)". Universidade de Santiago de Compostela: 1051.
- ↑ 21,0 21,1 "Muíño de man". Galicia 100.
- ↑ 22,0 22,1 Tomé, Alba (13 de marzo de 2023). "Achada unha ara romana adicada ao deus Xúpiter nunha casa en ruínas". GCiencia.
- ↑ 23,0 23,1 Vales Villamarín, Francisco (1993). "Notas arqueológicas: Una nueva ara galaico-latina" (PDF). Anuario Brigantino. 16 (en castelán): 25–28.
- ↑ Pérez, Antares (3 de xullo de 2021). "El arqueólogo de Monte do Gato confirma la existencia de una fortificación altomedieval". La Opinión A Coruña (en castelán) (Aranga).
- ↑ "Lugar de referencia: Aranga". Portal de ditados tópicos galegos.
- ↑ 26,0 26,1 Malde, Antom (xaneiro de 2013). A vía per Loca Marítima ao seu paso polo territorio Mariñas-Betanzos (PDF) (2.ª ed.). Asociación de Desenvolvemento Rural «Mariñas-Betanzos». pp. 29–31.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: San Vicente de Fervenzas, Aranga  |
Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Monteoliva Díaz, Ángel L. (2013). Aranga: Poboación (Mapa). 1:25.000. Plan Xeral de Ordenación Municipal.
- Veiga Ferreira, Xosé María; Sobrino Ceballos, Juan (2017) [1995, corrixido e aumentado en 2016]. "San Vicente de Fervenzas". Patrimonio da comarca da Mariñas (artigos publicados na revista A Xanela: Revista Cultural das Mariñas. Na sección O Noso Patrimonio). Betanzos: A. C. Eira Vella. pp. 47–50. ISBN 978-84-697-2988-5.
Outros artigos
[editar | editar a fonte]
| Control de autoridades |
|
|---|
