Afonso IV de Portugal

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Afonso IV.

Afonso IV de Portugal

Biografía
Nacemento	8 de febreiro de 1291 (Gregoriano) Coímbra, Portugal
Morte	28 de maio de 1357 (Gregoriano) (66 anos) Lisboa, Portugal
Lugar de sepultura	Catedral de Lisboa
Monarca de Portugal
7 de xaneiro de 1325 – 28 de maio de 1357 ← Dinis de Portugal – Pedro I de Portugal →
Datos persoais
Outros nomes	o Bravo o Ousado
Relixión	Cristianismo
Actividade
Ocupación	monarca
Outro
Título	Rei de Portugal (1325 (Gregoriano)–1357 (Gregoriano))
Familia	Casa de Borgoña
Cónxuxe	Beatriz de Castela (1309 (Gregoriano), 1309 (Gregoriano)–1357 (Gregoriano)), morte
Fillos	Maria Afonso de Borgoña, Bâtarde de Portugal, Maria de Portugal, Pedro I de Portugal, Isabel of Portugal, Leonor de Portugal
Pais	Dinis de Portugal   e Sabela de Portugal
Irmáns	Costanza de Portugal Don Pedro, conde de Barcelos Afonso Sánchez
Descrito pola fonte	Enciclopedia de Otto Encyclopedic Lexicon (en)

Afonso IV de Portugal, nado en Santarém o 8 de febreiro de 1291 e finado en Lisboa o 28 de maio de 1357, alcumado O Bravo, foi o sétimo rei de Portugal. Era fillo do rei Dinís de Portugal e da súa muller a raíña Santa Sabela, princesa de Aragón. Afonso IV sucede a seu pai o 7 de febreiro de 1325.

Traxectoria

A pesar de ser o único fillo lexítimo de seu pai, Afonso non sería, segundo algunhas fontes, o favorito do rei Dinís, que prefería a compaña de D. Afonso Sanches, un dos seus bastardos (lexitimado). Esta preferencia deu lugar a unha rivalidade entre os dous irmáns que, algunhas veces, deu lugar a enfrontamentos armados. En 1325, Afonso IV, converteuse no rei, como primeira decisión, exiliouse Afonso Sanches para Castela, retirándolle todas as terras, títulos e feudos concedidos polo pai de ambos. O exiliado non se conformou e do outro lado da fronteira orquestrou unha serie de manobras políticas e militares co fin de se converter el mesmo rei. Despois de varios intentos de invasión fallos, os irmáns asinaron un tratado de paz, baixo o patrocinio da Raíña Santa Isabel.

En 1309, Afonso IV casou coa princesa Beatriz, filla do rei Sancho IV de Castela. A primoxénita desta unión, a princesa María de Portugal, casou con Afonso XI de Castela en 1328, mais o casamento revelouse como infelices, xa que o rei de Castela maltratada abertamente a muller. Afonso IV non quedou contento por ver a súa filla menosprece e atacou as terras fronteirizas de Castela en resposta. A paz chegou catro anos máis tarde, coa intervención da propia María de Portugal, un tratado foi asinado en Sevilla en 1339. No ano seguinte, en outubro de 1340, tropas portuguesas participaron na gran vitoria da Batalla do Salado contra os mouros merínidas.

En 1343 houbo no reino grande carestía de cereais, en 1347 ocorreu un sismo que abalou Coímbra, tendo causado enormes prexuízos, e en 1348 a peste negra, vinda de Europa, asola o país. De todos os problemas foi a peste, o máis grave, vítima gran parte da poboación e causando gran desorde no reino. O rei reaccionou axiña, tendo promulgado lexislación a reprimir a mendicidade e a ociosidade.

A última parte do reinado de Afonso IV foi marcada por intriga política e conflitos internos que en gran parte débense á presenza en chan portugués de refuxiados da guerra civil entre Pedro I de Castela e o seu medio irmán, Henrique de Trastámara. Entre os exiliados contaban-se varios nobres, afeitos ao poder, que pronto crearon a súa propia facción dentro da Corte portuguesa. Cando Inés de Castro se fai amante do príncipe herdeiro Pedro, os nobres casteláns creceron en poder e favor real. Afonso IV non quedou compracer co favoritismo concedidos aos casteláns e procurou de varias formas afastar Inés do fillo. Sen éxito, porque Pedro asumiría tanto a relación coa castelá, como os fillos ilexítimos que dela tivo, engadido en 1349 a negativa de facer a casar con outra que non ela. Co paso dos anos, Afonso IV perdeu o control da situación, a facción castelá e Inés aumentar o seu poder, mentres que o único fillo lexítimo de Pedro, o futuro rei Fernando, medraba coma un neno enfermo. Preocupado pola vida do único neto que recoñecía e co aumento de poder estranxeiro dentro de fronteiras, Afonso IV ordena a morte de Inés de Castro en 1355. Ao contrario do que esperaba, o seu fillo non se aproximou de si. Perdendo a cabeza, Pedro entrou en guerra aberta contra o seu pai e saqueou a rexión do Entre-Douro-e-Minho. A reconciliación chegou só no ano 1357 e Afonso IV morreu pouco tempo despois.

Como rei, Afonso IV se lembra como un soldado e comandante valente, de aí o alcume de O Bravo. A súa maior contribución a nivel económico e administrativo foi a importancia dada á mariña. Afonso IV subvencionou a construción dunha mariña mercante e financiou as primeiras viaxes de exploración Atlántica. As Illas Canarias foron descubertas no seu reinado.

Descendencia

Do seu casamento con Beatriz de Castela (1293-1359) naceron:

• María de Portugal (1313-1357), casada co rei Afonso XI de Castela, a «Fermosíssima María» referida por Luís de Camões na obra Os Lusíadas.
• Afonso de Portugal (1315), morto á nacenza.
• Dinís de Portugal (1317-1318), morreu na infancia.
• Pedro I de Portugal (1320-1367), sucesor do seu pai no trono portugués.
• Isabel de Portugal (1324-1326), morreu na infancia.
• Xoán de Portugal (1326-1327), morreu na infancia.
• Leonor de Portugal (1328-1348), casada co rei Pedro IV de Aragón.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• (en portugués)Chonica de ElRei Dom Afonso o Quarto, Rui de Pina (1440-1522), Lisboa: Biblion, 1936, na Biblioteca Nacional Digital

Rei de Portugal
Segue a: Dinis de Portugal	Afonso IV de Portugal (1325-1357)	Precede a: Pedro I de Portugal
	Dinastía de Borgoña