Arco de ferradura

Arco de ferradura no Arco visigótico de Panxón (Nigrán). Declarado Monumento Nacional en 1964, data de finais do século VII.

O arco de ferradura é un tipo de arco que ten unha abertura que supera a media circunferencia co centro situado por riba da liña de impostas (a curva é máis ampla que a dun semicírculo) e que ten forma de ferradura. É moi característico da arquitectura árabe mais aparece en abundantes exemplos anteriores á ocupación árabe. En Galicia temos poucos exemplos pola feble influencia musulmá, mais si aparece nalgunhas construcións de orixe xermánica como a Igrexa de Santa Comba de Bande en Bande (Ourense), ou nos restos da Igrexa visigótica de Panxón, en Nigrán (Pontevedra), ambos os dous do século VII, en estilo prerrománico. Tamén aparece un arco de ferradura no Templo de Santalla de Bóveda, en Lugo, construído en épocas da invasión romana de Lucus, entre os séculos II e IV.

É probábel que o arco de ferradura sexa unha creación dos antigos pobos prerromanos da Península Ibérica, e que de aí pasara, a través dos romanos, á arte visigoda (século VII), os cales foron os que lle deron o seu primeiro pulo importante. Dos visigodos pasou á arte hispanomusulmá e, de aí, pasou á arte mozárabe e ao mudéxar. Con todo, o arco visigodo é menos fechado que o musulmán e, ademais, este ten moitas veces a rosca excéntrica.

Na arte musulmá hai numerosas variantes de arcos, case todas derivadas do arco de ferradura: arcos apuntados de ferradura (ou túmidos), arcos lobulados (do século X en diante), arcos entrelazados, arcos mixtilíneos, arcos cortina (que aparecen no século XI) e angrelados-acampanados (dende o século XIV). En todo caso, estes arcos enmárcanse cun alfiz e as súas doelas adoitan posuír os motivos decorativos (esta alternancia no conxunto de doelas tamén se toma da arte hispano-visigoda ou, incluso, da arte hispano romana).

Galería de imaxes

• 
  Esquema dun arco de ferradura.
• 
  Arco de ferradura no Templo de Santalla de Bóveda (Lugo), templo pagán do século II, construído xa en épocas da invasión romana en Lucus.
• 
  Arco de ferradura na Igrexa de Santa Comba de Bande (Ourense), templo do século VII.
• 
  Bufarda con forma de Arco de ferradura no lintel na Capela de San Miguel de Celanova (Ourense), de influencia mozárabe.
• 
  Arco de ferradura no lintel na Capela de San Miguel de Celanova (Ourense), de influencia mozárabe.
• 
  Arco visigótico de Panxón (Nigrán), ao fondo o Templo Votivo do Mar, obra de Antonio Palacios.
• 
  Arcos de ferradura na Mesquita de Uqba, en Kairouan, Tunisia.
• 
  Sofisticado arco de ferradura, principalmente apuntado (túmido), mais con decoración de arco lobulado e alfiz, procede da Aljafería de Zaragoza.
• 
  Arcos de ferradura no Mosteiro das Claras, Tordesillas (de estilo mudéxar).
• 
  Igrexa de San Xoán de Baños, en Palencia, portal con arco de ferradura premusulmán
• 
  Arcos lobulados e arcos entrelazados.
• 
  Arco mixtilíneo.
• 
  Hórreo con arco de ferradura nunha das miniaturas das Cantigas de Santa María, século XIII.

Véxase tamén

Bibliografía

• López Carreira, Anselmo (2019). Arte e escritura na Galicia medieval. Xerais. ISBN 978-84-9121-561-5. 

Outros artigos

• Arco de medio punto