Chicoria

Chicoria

Valor nutricional por 100 g
Enerxía	96 kJ (23 kcal)
Carbohidratos	4.7 g
Azucres	0.7 g
Fibra alimentaria	4 g
Graxas	0.3 g
Proteínas	1.7 g
Vitaminas	Cantidade %DV†
Vitamina A equiv. beta-caroteno luteína zeaxantina	36% 286 μg 32% 3430 μg 10300 μg
Tiamina (B1)	5% 0.06 mg
Riboflavina (B2)	8% 0.1 mg
Niacina (B3)	3% 0.5 mg
Ácido pantoteico (B5)	23% 1.159 mg
Vitamina B6	8% 0.105 mg
Ácido fólico (B9)	28% 110 μg
Vitamina C	29% 24 mg
Vitamina E	15% 2.26 mg
Vitamina K	283% 297.6 μg
Minerais	Cantidade %DV†
Calcio	10% 100 mg
Ferro	7% 0.9 mg
Magnesio	8% 30 mg
Manganeso	20% 0.429 mg
Fósforo	7% 47 mg
Potasio	9% 420 mg
Sodio	3% 45 mg
Cinc	4% 0.42 mg
Ligazón á base de datos USDA
Units μg = microgramos • mg = miligramos IU = Unidades internacionais
†As porcentaxes son aproximadas empregando a recomendación de US para os adultos. Fonte: Base de datos USDA Nutrient

Aspecto xeral.

Flor co seu pedúnculo longo, rexo e estriado.

Aquenios

A chicoria (Cichorium intybus) é unha planta herbácea perenne da familia das asteráceas, de follas ásperas pode acadar o metro de altura, medra en abas pedregosas e terreos estériles sempre que lle dea o sol. Cómense as súas follas tenras e coa súa raíz prepárase unha infusión, tamén denominada chicoria, con propiedades medicinais que se consumiu profusamente ata mediados do século XX.

Descrición

É unha herba robusta perenne, máis ou menos pubescente, que pode acadar 1 metro de altura. De profunda raíz única, cónica, grosa e pivotante. Amosa numerosas ramificacións; as follas basais son espatuladas, semicarnosas, suavemente dentadas, e as situadas na parte superior do talo se encontran reducidas a brácteas. A floración, entre xullo e setembro, dá lugar a inflorescencias liguladas de cor azul-lila máis ou menos intensa e incluso rosa ou branca, sostidas por un pedúnculo longo, rexo e estriado lonxitudinalmente; a flor ten a particularidade de non se abrir máis que a pleno sol, e seguir a traxectoria deste ao igual que os tornasois. Son hermafroditas, de reprodución autógama a maioría das veces. O froito é un aquenio poligonal, cunha coroa (papo) moi curta de miúdas escamas.

Usos

Gastronomía

Dende o século XVII a infusión da súa raíz torrada utilízase coma sucedáneo do café ou como adulterante deste último, un uso particularmente frecuente nas ocasións en que as restricións ao transporte impediron a importación de produtos tropicais e que levou á expansión do seu cultivo durante as Guerras Napoleónicas.

Como vexetal de ensalada o seu uso remóntase só ao século XIX, pois o marcado sabor amargo da intibina que contén fai que as follas maduras non sexan polo xeral aptas para o consumo.

Medicina

Dende a Idade Media C. intybus emprégase coma menciña; co nome de solsequim aparece xa nas leis agrarias ditadas por Carlomagno. Paracelso recomendábaa en emplastos para as irritacións da pel, e en infusión para tratar enfermidades do sistema dixestivo e do fígado, e como estimulante da bile. Esta planta tamén pode utilizarse para lavaxe de eccemas, aínda que en persoas proclives pode provocar reaccións alérxicas.

Propiedades

• estimula o funcionamento axeitado do fígado;
• estimula a secreción da bile,
• desintoxicante e depurativa (colagogos e coleréticos);
• cicatrizante;
• sedante;
• diurética.
• expulsión de vermes intestinais.

Táxones infraespecíficos

Todos os descritos son considerados meros sinónimos.

Taxonomía

Cichorium intybus foi descrita por Carl von Linné e publicado en Species Plantarum, vol. 2, p. 813 en 1753.

Sinonimia:

• Cichorium balearicum Porta
• Cichorium byzantinum Clementi
• Cichorium caeruleum Gilib. nom. invalid.
• Cichorium cosnia C.B.Clarke
• Cichorium cicorea Dumort.
• Cichorium commune Pall.
• Cichorium divaricatum Heldr. ex Nyman non Schousb.
• Cichorium glabratum C.Presl
• Cichorium glaucum Hoffmanns. & Link
• Cichorium hirsutum Gren.
• Cichorium illyricum Borb.
• Cichorium intybus f. alba Farw.
• Cichorium intybus subsp. balearicum (Porta) Gand.
• Cichorium intybus var. callosum (Pomel) Maire
• Cichorium intybus f. crispum Makino
• Cichorium intybus subsp. foliosum (Hegi) Janch.
• Cichorium intybus var. foliosum Hegi
• Cichorium intybus var. glabratum (C.Presl) Batt.
• Cichorium intybus subsp. glabratum (C.Presl) Arcang.
• Cichorium intybus var. glabrum (C.Presl) Gren. & Godr.
• Cichorium intybus subsp. glaucum (Hoffmanns. & Link) Tzvelev
• Cichorium intybus var. longipes Faure & Maire
• Cichorium intybus var. radicosum Alef.
• Cichorium intybus f. rubicunda Farw.
• Cichorium intybus f. sativum (DC.) Bisch.
• Cichorium intybus subsp. sylvestre
• Cichorium intybus var. eglandulosum Freyn & Sint.
• Cichorium intybus var. indivisum Vis.
• Cichorium officinale Gueldenst.
• Cichorium perenne Stokes
• Cichorium rigidum Salisb. nom. illeg.
• Cichorium sylvestre (Tourn.) Lam. nom.illeg.
• Cichorium sylvestre Garsault nom. invalid.
• Endivia hortensis Hill

Véxase tamén

Bibliografía

• Recetario Patagónico de Flores y Plantas Medicinales Nativas y Exóticas, Lic. Biológia Marcelo R. Lauría Sorge. (en castelán)

Ligazóns externas

• Cichorium intybus en Cichorieae Portal.