Saltar ao contido

David Gulpilil

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Modelo:BiografíaDavid Gulpilil

(2006) Editar o valor en Wikidata
Biografía
Nacemento(en) David Gulpilil Ridjimiraril Dalaithngu Editar o valor en Wikidata
1 de xullo de 1953 Editar o valor en Wikidata
Maningrida, Australia Editar o valor en Wikidata
Morte29 de novembro de 2021 Editar o valor en Wikidata (68 anos)
Murray Bridge, Australia Editar o valor en Wikidata
Causa da mortecancro de pulmón Editar o valor en Wikidata
Grupo étnicoPobo yolŋu Editar o valor en Wikidata
Actividade
Campo de traballoFilme, Actuación e danza Editar o valor en Wikidata
Ocupaciónbailarín, actor de cinema, guionista, actor Editar o valor en Wikidata
Período de actividade1971 Editar o valor en Wikidata - 2019 Editar o valor en Wikidata
Outro
Condenado porasalto (2011) Editar o valor en Wikidata
Premios
Descrito pola fonteObálky knih, Editar o valor en Wikidata
Sitio webgulpilil.com Editar o valor en Wikidata
IMDB: nm0347858 Allocine: 6081 Rottentomatoes: celebrity/david_gulpilil Allmovie: p29235 TCM: 78068
BNE: XX1621290 Musicbrainz: c94e480a-0b02-4869-a4ac-b8c62b6992e5 Discogs: 1460642 WikiTree: Dalaithngu-1 Editar o valor en Wikidata

David Gulpilil Ridjimiraril Dalaithngu (Gurlpilil tamén é lingüisticamente correcta aínda que ás veces tamén aparece nos créditos como David Gumpilil), nado en Maningrida, Terra de Arnhem, Territorio do Norte, o 1 de xullo de 1953 e finado en Murray Bridge, Australia Meridional o 29 de novembro de 2021, foi un actor australiano de ascendencia aborixe. O seu primeiro papel nun filme foi en Walkabout.

Traxectoria

[editar | editar a fonte]

É un home yolngu, do grupo lingüístico mandhalpuyngu e de lingua djinba.[1] Cando era novo era un cumprido cazador, rastrexador, e bailarín cerimonial. A diferenza de moitos aborixes australianos da súa xeración, Gulpilil foi criado ó xeito tradicional sen influencias da cultura anglo-australiana. Tamén asistiu á escola da misión de Maningrida, Terra de Arnhem, mais cando acadou a idade axeitada, foi iniciado no grupo tribal dos Mandhalpuyngu. Despois de aparecer no seu primeiro filme, Walkabout (1971), engadiu o inglés ás varias linguas tribais das que xa era un falante fluído.[1]

Últimos anos e morte

[editar | editar a fonte]

Diagnosticáronlle cancro de pulmón en 2017, e retirouse da actuación en 2019. A súa doenza impediulle acudir aos premios NAIDOC de 2019, nos que se lle outorgou un premio pola súa traxectoria.[2]

Gulpilil morreu na súa casa de Murray Bridge o 29 de novembro de 2021.[3][4] Após o seu pasamento, a súa familia solicitou que se lle faga referencia como David Dalaithngu durante un tempo por razóns culturais.[5][6]

Filmografía

[editar | editar a fonte]
Ano Título Personaxe Notas Referencia
1964 In Song and Dance documentary [7]
1971 Walkabout Mozo aborixe credited as David Gumpilil [8]
1973 No Bag Limit documental [7]
1974 The Morning Star Painter documental [7]
1975 The Rainbow Serpent curtametraxe [7]
1976 Mad Dog Morgan Billy [8]
Storm Boy Bill Candidato a un premio AACTA ao mellor actor[9] [8]
To Shoot a Mad Dog documental [7]
Felix curtametraxe [7]
1977 The Last Wave Chris Lee nos créditos como Gulpilil [8]
1978 The Magic Arts curtametraxe [7]
Little Boy Lost [7]
Three Dances by Gulpilil documental [7]
1980 The Painter: Wunuwun in Sydney documental [7]
Billy West curtametraxe [7]
1981 Great Barrier Reef documental [7]
1984 The Hunting Party documental [7]
1986 Crocodilo Dundee Neville Bell [8]
1985 Rainbow Serpent: A Changing Culture documental [7]
1983 The Right Stuff Aborixe [8]
1987 Dark Age Adjaral [10]
1991 Until the End of the World David [8]
1996 Dead Heart Segundo home no deserto [11]
2001 Serenades Rainman [12]
2002 The Tracker O rastrexador Premio AACTA ao mellor actor[13]
Premio FCCA ao mellor actor[14]
Premio Inside Film ao mellor actor[15] 		[8]
Rabbit-Proof Fence Moodoo Candidato a un premio AACTA como mellor actor secundario[13] [8]
Gulpilil: One Red Blood El mesmo documental [7]
Mimi curtametraxe [7]
Following the Rabbit-Proof Fence documental [7]
2005 The Proposition Jacko [8]
2006 Ten Canoes Narrador [8]
Crocodile Dreaming Burrimmilla curtametraxe [7]
2008 Australia King George [8]
2013 Satellite Boy Jagamarra [8]
2014 Charlie's Country Charlie Premio AACTA ao mellor actor[16]
Premio AFCA ao mellor actor[17]
Premio AFCA ao mellor guión[17]
Premio do Festival de Cinema de Cannes ao mellor actor[18]
 [8]
2016 Goldstone Jimmy [8]
Crazy Days at the Old Brumby Moon Mick [19]
2017 Cargo Daku [20]
2019 Amigos para sempre Pai de Bill [21]
2021 My Name is Gulpilil El mesmo [22]

Televisión

[editar | editar a fonte]
Ano Título Personaxe Notas Referencias
1972 Boney Mozo aborixe / Balinga / Bailarín / Tonto / David Ooldea 5 episodios [7]
1973 Spinifex Breed episodio: "Pilot" [7]
1974 Homicide Gary Willis episodio: "Slow Fuse" [7]
1976 Rush Satchel episodio: "The Kadaitcha Man" [7]
Luke's Kingdom Mozo aborixe episodio: "The Dam and the Damned" [7]
Taggart's Treasure telefilme [7]
1977 The Outsiders Billy Potter episodio: "Sophie’s Mob" [7]
1979 Skyways Koiranah episodio: "Koiranah" [7]
The Dreamtime Narrador [7]
This is Your Life El mesmo 1 episodio [7]
1980 The Timeless Land Bennelong [7]
Young Ramsay Aborixe episodio: "Dreamtime" [7]
1989 Naked Under Capricorn Activity [7]
1995 The Man from Snowy River Manulpuy episodio: "The Savage Land" [7]
2000 BeastMaster Xamán episodio: "Valhalla" [7]
Der Paradiesvogel [7]
2017 The Leftovers Christopher Sunday 2 episodios [23][24]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ 1,0 1,1 "Biography: Who is David Gulpilil?". gulpilil.com. 2001. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  2. ↑ Kwan, Biwa. "Fans pay tribute to legendary actor David Gulpilil after he wins top NAIDOC award". Special Broadcasting Corporation. Consultado o 8 de xullo de 2019. 
  3. ↑ "Legendary SA actor, artist David Gulpilil Ridjimiraril Dalaithngu dies". The Advertiser. 29 de novembro de 2021. 
  4. ↑ "David Dalaithngu, a titanic force in Australian cinema, dies after lung cancer diagnosis". The Guardian. 29 de novembro de 2021. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  5. ↑ Maddox, Garry (29 de novembro de 2021). "David Dalaithngu was a mesmerising movie presence". The Age. Consultado o 20 de novembro de 2021. 
  6. ↑ Buckmaster, Luke (30 de novembro de 2021). "Vale David Dalaithngu: the inimitable actor who changed the movies, and changed us". The Guardian. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  7. ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 7,11 7,12 7,13 7,14 7,15 7,16 7,17 7,18 7,19 7,20 7,21 7,22 7,23 7,24 7,25 7,26 7,27 7,28 7,29 7,30 7,31 7,32 7,33 "David Dalaithngu screenography". Australian Screen: an NSFA website. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  8. ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 8,13 8,14 "David Gulpilil". British Film Institute. Arquivado dende o orixinal o 08 de xuño de 2016. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  9. ↑ "1977 AACTA Awards: Winners & Nominees". www.aacta.org. Arquivado dende o orixinal o 27 de setembro de 2021. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  10. ↑ Buckmaster, Luke (9 de agosto de 2015). "Dark Age rewatched: John Jarratt in a creature feature 'so crazy it worked'". the Guardian. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  11. ↑ "Dead Heart". newtownfilms.com.au. Arquivado dende o orixinal o 30 de novembro de 2021. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  12. ↑ "Serenades". Buninyong Film Festival. 2002. Arquivado dende o orixinal o 2 de abril de 2020. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  13. ↑ 13,0 13,1 "2002 AACTA Awards: Winners & Nominees". www.aacta.org. Arquivado dende o orixinal o 1 de decembro de 2021. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  14. ↑ "Award Archive". Film Critics Circle of Australia. 14 de xaneiro de 2014. Arquivado dende o orixinal o 14 de xaneiro de 2014. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  15. ↑ "The Tracker best feature in IF awards". The Age. 8 de novembro de 2002. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  16. ↑ "4th AACTA Awards: Winners & Nominees". www.aacta.org. Arquivado dende o orixinal o 1 de decembro de 2021. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  17. ↑ 17,0 17,1 "AFCA 2015 Film & Writing Awards". Australian Film Critics Association. Arquivado dende o orixinal o 19 de outubro de 2021. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  18. ↑ Williams, Fiona (24 de maio de 2014). "2014 Cannes Film Festival: David Gulpilil wins best actor in Un Certain Regard". SBS Movies. Arquivado dende o orixinal o 01 de decembro de 2021. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  19. ↑ McLennan, Chris (20 de outubro de 2016). "Crazy days film features local actors". Katherine Times. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  20. ↑ Mattes, Ari. "The Australian zombie horror Cargo is burdened by its own gravitas". The Conversation. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  21. ↑ "David Gulpilil, Australian Indigenous star of ‘Walkabout,’ dies". The Washington Post. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  22. ↑ Godfrey, Nicholas. "My Name is Gulpilil: a candid, gentle portrait of one of Australia's best actors". The Conversation. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  23. ↑ Kachka, Boris. "Scott Glenn on His Bonkers Episode of The Leftovers". Vulture. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  24. ↑ "How The Leftovers Learned to Stop Worrying and Love the Bomb". Paste. 27 de maio de 2017. Consultado o 1 de decembro de 2021. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=David_Gulpilil&oldid=6739720»