José Gomes Ferreira

José Gomes Ferreira

Biografía
Nacemento	9 de xullo de 1900 Porto, Portugal
Morte	8 de febreiro de 1985 (84 anos)
Actividade
Ocupación	poeta, escritor, xornalista, revolucionario
Premios
Grande-Oficial da Ordem da Liberdade (pt)  Gran oficial da Orde militar de Santiago da Espada

José Gomes Ferreira, nado no Porto o 9 de xuño de 1900 e finado en Lisboa o 8 de febreiro de 1985, foi un escritor, poeta, compositor e político portugués.

Traxectoria

José Gomes Ferreira naceu no Porto a 9 de xuño de 1900. Con catro anos de idade mudouse para Lisboa. O pai, Alexandre Branco Ferreira (Porto, Miragaia, 4 de novembro de 1877 - Lisboa, 15 de marzo de 1950), home de ascendencia moi humilde que, mercé á súa curiosidade intelectual e iniciativa, se tornou un empresario de éxito, participando tamén activamente na política; Demócrata Republicano, chegou a ser Concelleiro do Concello de Lisboa e Deputado durante a Primeira República. Establecido na actual zona do Lumiar, en Lisboa, Alexandre Branco Ferreira viría a doar as súas propiedades para a construción da Casa de Repouso dos Inválidos do Comércio. A nai era Maria do Carmo Cosme, nacida en Braga, San Lázaro, o 10 de agosto de 1874.

José Gomes Ferreira estudou nos liceinstitutos Camões e Gil Vicente, con Leonardo Coímbra, onde tivo o primeiro contacto coa poesía. Colaborou con Fernando Persoa, aínda moi mozo, nun soneto para a revista Ressurreição.

A súa consciencia política comezou a florecer tamén cedo, sobre todo por influencia do pai (demócrata republicano). Licénciase en Dereito en 1924, traballando posteriormente como cónsul na cidade de Kristiansund, en Noruega. Paralelamente seguiu unha carreira como compositor, chegando a ter a súa obra Suite Rústica estreada pola orquestra de David de Sousa.

Regresa a Portugal en 1930. Fixo colaboracións importantes tales como nas publicacións Presença, Seara Nova, Descobrimento, Imagem, Sr. Doutor, Gazeta Musical e de Todas as Artes e Ilustração (1926-1975). Tamén traduciu filmes co pseudónimo de Gomes, Álvaro.

Iníciase na poesía co poema "Viver sempre também cansa" en 1931, publicado na revista Presença. A pesar de xa ter feito algunhas publicacións especialmente os libros Lírios do Monte e Longe, foi só en 1948 que comezou a publicación seria do seu traballo, con Poesia I e Homenagem Poética a António Gomes Leal (colaboración).

Comparece a todos os grandes momentos "democráticos e antifascistas" e, pouco antes do MUD (Movemento de Unidade Democrática), colabora con outros poetas neo-realistas nun álbum de cancións revolucionarias compostas por Fernando Lopes Graza, coa súa canción "Não fiques para trás, ó companheiro". José Gomes Ferreira foi un representante do artista social e politicamente comprometido, nas súas reaccións e revoltas fronte aos problemas e injustizas do mundo.

Tornouse Vicepresidente da Asociación Portuguesa de Escritores en 1978 e foi candidaato en 1979, da APU (Alianza Pobo Unido), por Lisboa, nas eleccións lexislativas intercalares dese ano. Asociouse ao PCP (Partido Comunista Portugués) en febreiro do ano seguinte.

En 1983 foi sometido a unha delicada intervención cirúrgica.

José Gomes Ferreira morreu en Lisboa, o 8 de febreiro de 1985, vítima dunha doenza prolongada.

En 1985 o Concello de Lisboa homenaxeou o escritor dando o seu nome a unha rúa situada entre a Rúa Silva Carvalho e a Avenida Enxeñeiro Duarte Pacheco en Lisboa.

Traxectoria musical

Nacido nunha familia moi ligada coa música, iniciou os seus estudos musicais aos 8 anos. Integrando, como pianista e bandolinista, un agrupamento de cámara - o Quarteto Beethoven, liderado por Manfredo Peixoto - Gomes Ferreira compuxo varios valses, fados e variacións. A súa obra de maior repercusión pública foi, no entanto, o poema sinfónico Idílio Rústico, estreado pola Orquestra Sinfónica do Teatro Politeama, baixo a dirección de David de Sousa, en 1918. Despois dun hiato de máis de cinco anos, retomou a súa actividade de compositor durante a segunda metade da década de 1920, no período en que exercía funcións de cónsul portugués en Kristiansund (Dinamarca).

Obras

Poesía

• Lírios do Monte (1918)
• Longe (1921)
• Marchas, Danças e Canções (colaboración) (1946)
• Poesía I (1948)
• Homenagem Poética a Gomes Leal (colaboración) (1948).

• Poesia III (1962)

• Poesia IV (1970)
• Poesia V (1973)
• Poeta Militante I (1978). En Dom Quixote, 1990. con prefacio de Mário Querías Dionísio.
• Poeta Militante II (1978). En Dom Quixote, 1991.
• Poeta Militante III (1978). En Dom Quixote, 1998.

Ficción

• O Mundo Desabitado (1960)
• O Mundo dos Outros - histórias e vagabundagens (1950). Con prefacio de Mário Dionísio. En Dom Quixote, 1990.
• Os segredos de Lisboa (1962)
• O Irreal Quotidiano - histórias e invenções (1971)
• Gaveta de Nuvens - tarefas e tentames literários (1975)
• O sabor das Trevas - Romance-alegoria (1976)
• Coleccionador de Absurdos (1978)
• Caprichos Teatrais (1978)
• O Enigma da Árvore Enamorada - Divertimento em forma de Novela quase Policial (1980)

Crónicas

• Revolução Necessária (1975)
• Intervenção Sonâmbula (1977)

Memorias e Diarios

• A Memória das Palavras - ou o gosto de falar de mim (1965). En Dom Quixote, 1991.
• Imitação dos Dias - Diário Inventado (1966)
• Relatório de Sombras - ou a Memória das Palavras II (1980)
• Dias Comuns I .Passos efémeros (1990). En Dom Quixote, 2000.
• Dias Comuns II. A Idade do Malogro. En Dom Quixote, 2000.
• Dias Comuns III. Ponte Inquieta. En Dom Quixote, 2002.
• Dias Comuns IV. Laboratório de Cinzas - Diário. En Dom Quixote, 2004.
• Dias Comuns V. Continuação do Sol. En Dom Quixote, 2010.
• Dias Comuns VI. Memória possível. En Dom Quixote, 2013.
• Dias Comuns VII. Rasto cinzento. En Dom Quixote, 2015.
• Dias Comuns VIII. Livro das Insónias sem Mestre. En Dom Quixote, 2017.
• Dias Comuns IX. Derrota pairante. En Dom Quixote, 2018.

Contos

• Contos (1958)
• Tempo Escandinavo (1969). En Dom Quixote, 2009.

Literatura Infantil

• Aventuras Maravilhosas de João Sem Medo. En BIS, 2009.

Ensaios e Estudos

• Guilherme Braga (colaboración na Perspectiva da Literatura Portuguesa do século XIX) (1948)
• Líricas (colaboración) (1950)
• Folhas Caídas de Almeida Garrett (introdución) (1955)
• Contos Tradicionais Portugueses (colaboración na escolla e comentarios; prefacio) (1958)
• A Poesia de José Fernandes Fafe (1963)
• Situação da Arte (colaboración) (1968)
• Vietnam (os escritores tomam posição) (colaboración) (1968)
• José Régio (colaboración no In Memorium de José Régio) (1970)
• A Filha do Arcediago de Camilo Castelo Branco (nota preliminar) (1971)
• Lisboa na Moderna Pintura Portuguesa (colaboración) (1971)
• Uma Inútil Nota Preambular de Aquilino Ribeiro (introdución a Um Escritor confessa-se) (1972)
• Música - Minha Antiga Companheira Desde os Ouvidos da Infância (2003). Campo das Letras.

Antoloxías

• Raiz de Granito. Antologia de textos sobre o Porto (2000). Dom Quixote.

Traducións

• A Casa de Bernarda Alba de Federico García Lorca (colaboración)
• O Libro das Mil e Uma Noites (1926)

Discografía

• Poesia (1969, Philips, serie Poesia Portuguesa)
• Poesia IV (1971, Philips, serie Poesia Portuguesa)
• Poesia V (1973, Decca / Valentim de Carvalho, serie A Voz e o Texto)
• Entrevista 12 - José Gomes Ferreira (1973, Guilda da Música/Sassetti, série Disco Falado)
• Parece impossível mas sou uma Nuvem

Premios e homenaxes

• 1961: Grande Prémio da Poesia da Sociedade Portuguesa de Escritores, con Poesia III.
• 1965: Prémio da Casa da Imprensa, cpor A Memória das Palavras.
• 1978: Foi proxectada en Lisboa polo seu fillo Raul Hestnes Ferreira a Escola Secundária de Benfica, que viria ser Escola Secundária de José Gomes Ferreira na súa homenaxe.
• 1981: Grau de Grande-Oficial da Antiga, Nobilíssima e Esclarecida Ordem Militar de Sant'Iago da Espada, do Mérito Científico, Literário e Artístico, polo Presidente Ramalho Eanes.
• 1985: Grau de Grande-Oficial da Ordem da Liberdade.
• 1983: Homenaxe da Sociedade Portuguesa de Autores.

Documental

O ano do centenario do nacemento do poeta (1900—2000), a Videoteca do Concello de Lisboa produciu un documental biográfico sobre José Gomes Ferreira, titulado Um Homem do Tamanho do Século, xa exhibido na RTP2 e na RTP Internacional. Foi realizado polo director da Videoteca António Cunha, coa interpretación do actor João Moto, dicindo diversos poemas de José Gomes Ferreira. Tamén a pianista Gabriela Canavilhas participou no documental, interpretando unha peza musical practicamente inédita, composta por Gomes Ferreira para piano.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Obra musical no Centro de Información da Música Portuguesa
• Um Homem do Tamanho do Século na IMDb (en inglés).