Roseira brava

A roseira brava ou silva macho (Rosa canina) é un arbusto espiñento, rubideiro e perenne da familia das rosáceas, nativo de Europa, o noroeste de África e Asia occidental. Tamén foi introducido en América do Norte e outras partes do mundo. Actualmente a súa distribución é bastante ampla. En Galicia é unha especie brava moi común en lugares frescos.

Etimoloxía

O nome científico foille dado pola forma das espiñas, semellantes aos caninos dos cans. O froito, as bagas de roseira brava son tamén chamados peros de can pola mesma razón. O nome galego claramente é porque non deixa de ser unha roseira silvestre. Tamén, como rosácea e coa semellanza coa silveira, leva o nome de silva.

Outros nomes dialectais en galego: silva macha, silvo macho', gabanceira, agavanzo, agabanza, agarbanza, silva madre, silvarda, silvardo, silvarro.

Descrición

Arbusto de até 2 m de altura, con talos pénsiles de cor verde, cubertos de espiñas miúdas, fortes e curvas. As follas compóñense de 5 a 7 folíolos dentados ovais.

As flores, solitarias ou agrupadas en corimbos, son de cor rosa pálido ou abrancanzadas, de 4 a 6 cm de diámetro, con cinco pétalos, e maduran nunha froita ovoide de cor rubia intensa cun tamaño entre 1,5 e 2 cm chamada pero de can. En realidade é un falso froito carnoso no que o receptáculo da flor ou tálamo ten forma cóncava (con forma de copa), está inchado e contén no seu interior numerosos aquenios, que serían os froitos verdadeiros. O froito salienta polo alto contido en vitamina C (malia conter tamén carotenoides e Vitamina P) e por ser usado para facer marmeladas, confeituras e infusións. A roseira brava florece de maio a xullo e produce froitos a finais do verán ou a comezos do outono.

Distribución

É unha planta nativa de Europa, as Illas Canarias, Madeira, o noroeste de África (Alxeria, Marrocos e Tunisia), o oeste de Asia (Afganistán, Irán, Iraq, Líbano, Palestina, Siria, Armenia, Azerbaidján, Xeorxia, o sur de Rusia e Tadjiikistán) e o subcontinente indio. Porén, áchase naturalizada practicamente en todo o mundo, incluíndo América, Australia (sobre todo en Tasmania) e Nova Zelandia.

Na Península Ibérica, agás na beiramar das Canarias e nalgunhas zonas puntuais da costa andaluza e murciana con clima tropical, atópase en calquera parte, desde o nivel do mar deica os 1.500 m de altitude. En Galicia é moi común en todo o territorio pola fertilidade do solo e a abundante precipitación.

Hábitat

Considérase unha especie de clima atlántico e mediterráneo (zonas temperadas).

Non ten preferencia por solos específicos; incluso prefire zonas montañosas ou semi-montañosas, como o sotobosque arbustivo de especies caducifolias, mais tamén pode medrar noutros bosques, sebes, beiras dos camiños etc., e até en áreas costeiras, pois atura ben a salinidade. Agradece os solos con boa drenaxe e húmidos, algo fértiles e cun pH neutro (6,1-7,8).

As necesidades de auga fican arredor dos 675–900 mm ao ano. Pode soportar temperaturas moi baixas, até de -23 °C (zona de rusticidade: 7 a 10).

Etnoloxía

A roseira brava empregouse en Galiza coma planta medicinal. Ademais adoitaba ser unha das herbas máxicas de San Xoán.

Taxonomía

Flores de roseira brava.

Flor de silvo macho.

• Subespecies de Rosa canina
• Rosa canina forma:

Rosa canina f. andegavensis (Bastard) Rapin

Rosa canina f. brachypoda (Déségl. & Ripart) Vukic.

Rosa canina f. calophylla H.Christ ex J.B.Keller

Rosa canina f. capitata Braeucker

Rosa canina f. dumalis (Bechst.) H.Christ

Rosa canina f. euoxyphylla Borbás

Rosa canina f. firmula Godet

Rosa canina f. fissidens Borbás

Rosa canina f. glaberrima H.Christ

Rosa canina f. glaucescens Lej.

Rosa canina f. grandiflora Braeucker

Rosa canina f. hispidissima H.Christ

Rosa canina f. kirghisorum Tkatsch.

Rosa canina f. lasiostylis Borbás

Rosa canina f. laxiphylla Borbás

Rosa canina f. lentiscifolia H.Christ

Rosa canina f. lucorum (Heinr.Braun) Vukic.

Rosa canina f. mucronulata (Déségl.) Heinr.Braun

Rosa canina f. pulchella Vuk.

Rosa canina f. purpurea Braeucker

Rosa canina f. semibiserrata Borbás

Rosa canina f. sphaerophylla Vuk.

Rosa canina f. squarrosa (A.Rau) Borbás

Rosa canina f. suffulta H.Christ

Rosa canina f. syntrichostyla (Ripart ex Déségl.) R.Keller

Rosa canina nothosubsp. andegavensis (Bastard) Nyman

Rosa canina nothosubsp. corymbifera (Borkh.) C.Vicioso

Rosa canina nothosubsp. dumalis (Bechst.) Nyman

Rosa canina nothovar. concinnoides (Wolley-Dod) P.V.Heath

Rosa canina nothovar. permiscibilis (Schmidely) P.V.Heath

Rosa canina nothovar. rufescens (Wolley-Dod) P.V.Heath

Rosa canina nothovar. surreyana (Wolley-Dod) P.V.Heath

Rosa canina staxon andegavensis (Bastard) Crép.

Rosa canina staxon burboniana Redouté & Thory

Rosa canina staxon collina (Jacq.) Fr.

Rosa canina staxon collina (Jacq.) J.Lloyd

Rosa canina staxon cymosa Wahlenb.

Rosa canina staxon dumalis Crép.

Rosa canina staxon dumetorum (Thuill.) Crép.

Rosa canina staxon emarginata hort. ex Andrews

Rosa canina staxon fusiformis Crép.

Rosa canina staxon genuina Crép.

Rosa canina staxon glauciformis Almq.

Rosa canina staxon globularis Crép.

Rosa canina staxon oreogeton Heinr.Braun & Halácsy

Rosa canina staxon rubiginosa Griess.

Rosa canina staxon rubra hort. ex Andrews

Rosa canina staxon sarmentosa Godet

Rosa canina staxon semiduplex hort. ex Andrews

Rosa canina staxon separabilis (Déségl.) Heinr.Braun

Rosa canina staxon sepium W.D.J.Koch

Rosa canina staxon sphaerica (Gren.) Crép.

Rosa canina staxon subobtusa J.B.Keller

Rosa canina staxon urbica (Léman) Crép.

Rosa canina staxon variegata hort. ex Andrews

Rosa canina staxon villosula (Gand.) J.B.Keller

Rosa canina staxon virens Wahlenb.

Véxase tamén

Outros artigos

• Rosa
• Roseira

Ligazóns externas

• As roseiras en botanical-online.com (en castelán)
• O mundo das roseiras (en alemán)