Antonio Pascual de Borbón

Antonio Pascual de Borbón

Biografía
Nacemento	31 de decembro de 1755 Caserta, Italia
Morte	20 de abril de 1817 (61 anos) San Lorenzo de El Escorial, España
Lugar de sepultura	Panteón de Infantes
Outro
Título	Infante
Familia	Casa de Borbón-Anjou
Cónxuxe	Maria Amália de Espanha (1795–)
Pais	Carlos III de España   e María Amalia de Saxonia
Irmáns	María Ludovica de Borbón y Sajonia Maria Josefa de Espanha Infante Felipe, Duque de Calábria Carlos IV de España Gabriel de Borbón Fernando I das Dúas Sicilias Francisco Xavier de Espanha
Premios
Cabaleiro da Orde do Vélaro de Ouro  Comendador da Ordem de Santiago (pt)  Gran Cruz da Orde de Carlos lll

Zampoña andina.

Antonio Pascual de Borbón e Saxonia nado en Caserta, Reino de Nápoles, o 31 de decembro de 1755 e finado en San Lorenzo de El Escorial (Madrid), o 20 de abril de 1817), foi un infante de España, fillo de Carlos III e a súa esposa María Amalia de Saxonia, e irmán máis novo, por tanto, de Carlos IV de España e Fernando I de Borbón rei das Dúas Sicilias (e despois Fernando IV, rei de Nápoles).

Traxectoria

Calidades do personaxe

Nacido no Palacio Real de Caserta, en Nápoles, o 31 de decembro de 1755, fillo de Carlos III e a súa esposa María Amalia de Saxonia, e irmán máis novo, por tanto, de Carlos IV de España e Fernando I de Borbón rei das Dúas Sicilias (e despois Fernando IV, rei de Nápoles).

Foi bautizado como Antonio Pascual Francisco Javier Juan Nepomuceno Ángel Raimundo Silvestre de Borbón e Sajonia.

Como se pode apreciar no retrato que lle fixo Goya en 1800, gardaba un sorprendente parecido físico co seu irmán Carlos IV.

Ao dicir dalgúns panexiristas, este bondadoso infante foi "o máis intelixente e laborioso dos fillos de Carlos III, despois do seu defunto irmán Gabriel e, ao igual que este foi celebrado como humanista, e moi devoto das belas artes".

Porén, non todos pensan o mesmo. Para algúns, o infante pasou á historia como un dos membros máis simples da Real Familia española.

O que si está probado é que foi un experto carpinteiro, encadernador e bordador, e un virtuoso da arte de tocar a zampoña, un tipo de frauta de Pan.

Tamén está probado que tivo unha gran biblioteca, rica en impresos do século XVI que, á súa morte, pasou en parte a sos seus sobriños, entre eles a Fernando VII. Outra parte dispersouse, polo que non é raro encontrar o seu selo ou super libros en exemplares de moitas bibliotecas públicas ou privadas.

Segundo Pérez Galdós, en La Corte de Carlos IV, número 2 da Primeira Serie dos Episodios Nacionales, o infante:

(...) acostumbraba a matar los ocios de la vida regia alternando los oficios de carpintero y encuadernador con el cultivo del arte de la zampoña (...) jamás vi fisonomía tan bonachona. Tenía costumbre de saludar con tanta solemnidad como cortesanía a cuantas personas le salían al paso (...) se habría confundido con (...) cualquier sacristán de parroquia. (...) Era, entre todos los individuos de la regia familia, el que me parecía de mejor carácter. Más tarde conocí cuánto me había equivocado al juzgarle como el más benévolo de los hombres.

Foi o tío máis querido de Fernando VII. Durante toda a súa vida foi un firme partidario do absolutismo, congregando en torno seu o máis florido do partido realista.

Matrimonio

Casou o 25 de agosto de 1795 no Palacio Real de La Granja de San Ildefonso, coa súa sobriña María Amalia de Borbón (filla de Carlos IV), que tiña tan só 16 anos de idade (el era 24 anos maior que ela).

O 27 de xullo de 1798 María Amalia deu a luz un neno no Palacio Real de Madrid, infante que faleceu ao nacer, morrendo a nai do parto, á idade de 19 anos, polo que non houbo descendencia deste matrimonio.

O infante Antonio non volveu casar.

Época napoleónica

O infante Antonio Pascual era partidario do príncipe Fernando e, por tanto, aborrecía cordialmente ao da Paz.

O 10 de abril de 1808 o novo rei Fernando VII, non recoñecido polo seu pai Calos IV, despois do golpe de Estado que pasou á historia co nome de Motín de Aranjuez, tivo que viaxar a Francia convocado por Napoleón (e onde foi un dos principais protagonistas do lamentábel espectáculo das abdicacións de Baiona) o seu tío Antonio Pascual quedou en Madrid como presidente da Xunta Suprema de Goberno, encargada de dirixir os asuntos do reino na súa ausencia.

Pero pouco tempo aguantou no cargo. Cando o infante veu que Madrid non era sitio seguro debido á agresividade das tropas francesas do mariscal Murat, gran duque de Berg, cuñado de Napoleón e o seu Lugartenente en España, na madrugada do día 4 de maio de 1808, fuxiu cara a Baiona a lume de carozo, abandonando as súas funcións de presidente da Xunta Suprema. Ao fuxir, o infante deixou unha carta ao decano da Xunta, Gil y Lemos, na que dicía:

Al señor Gil. A la Junta para su gobierno le pongo en su noticia como me he marchado a Bayona, y digo a dicha Junta que ella sigue en los mismos términos como si yo estuviese en ella. Dios nos la de buena. A Dios señores, hasta el valle de Josafat.

Antonio Pascual

No escaso tempo en que o infante Antonio exerceu a presidencia da Xunta Suprema (do 10 de abril ao 3 de maio) tomou algunhas decisións extravagantes que sorprenderon a varias xeracións de historiadores. Por exemplo, decretou que os empregados públicos andaran na punta dos pés por corredores e despachos dos seus departamentos para non distraer o traballo dos seus compañeiros, que os selos en seco de papel que se fixaban nos documentos, que eran redondos, fosen cadrados para que no recordaran ás Sagradas Formas, e que os calvos conservaran posto o sombreiro nos seus lugares de traballo (non considerou o infante que debera explicar os motivos desta última ocorrencia.

Durante a guerra de la Independencia compartiu con resto da familia real o encerro no castelo de Valençay. De regreso a España, desempeñou altos cargos oficiais. Foi durante toda a súa vida un firme partidario do absolutismo, e reuniu ao seu redor o máis significativo do partido absolutista.

Regreso a España

No ocaso do poderío de Napoleón este, polo tratado de Valençay de 11 de decembro de 1813, recoñeceu a Fernando VII como rei de España. Fernando recuperou así o seu trono e todos os territorios e propiedades da Coroa e os seus súbditos antes de 1808, tanto en territorio nacional como no estranxeiro; a cambio, avíñase á paz con Francia, o desaloxo dos británicos e a súa neutralidade no que quedaba de guerra, así como ao pago dunha pensión anual de 30 millóns de reais aos seus pais e de 2 millóns a María Luisa, a súa nai, cando quedara viúva. Tamén acordou o perdón dos partidarios de Xosé I, os afrancesados. Aínda que o tratado non foi ratificado pola Rexencia, Fernando VII foi liberado, se lle concedeu pasaporte o 7 de marzo de 1814, saíu de Valençay o 14, viaxou cara a Tolosa e Perpiñán, cruzou a fronteira española e foi recibido en Figueres polo xeneral Copons oito días despois, o 22 de marzo de 1814.

E con Fernando, regresou seu tío o infante Antonio Pascual. Non así o o seu pai Carlos, que permaneceu prisioneiro de Napoleón, residindo en Marsella, até a derrota final do emperador en 1814. Fernando VII mantivo ao seu pai desterrado, por temor a que lle disputara o trono. Carlos e a súa esposa morreron exiliados na corte papal, onde residiron no palazzo Borghese.

De regreso en España, o infante Antonio recibiu altos honores. A Universidade de Alcalá concedeulle o título de doutor e desde entón o seu sobriño o rei chamáballe xocosamente en público meu tío o doutor. Fernando VII, noutra humorada das súas, nomeouno Almirante, e o infante, de contado, pediulle o mando dunha escuadra que, naturalmente, o rei non lle concedeu.

O infante Antonio na cultura popular: "facer o primo"

Como é sabido, era costume protocolaria da Casa Real española durante o século XVIII que se lle dera o tratamento de Primo do Rei aos Grandes de España, tanto en privado como en documentos oficiais. O que non era nada raro, se pensamos na altísima consanguinidade que existía entre toda a realeza española e a de alén das fronteiras. Literalmente, todos eran primos.

Tras os acontecementos do 2 de maio de 1808, cando o pobo de Madrid se levantou en armas para impedir que o infante Francisco de Paula fora sacado do país e enviado a Francia, o xeneral francés Joachim Murat, cuñado de Napoleón e o seu Lugartenente en España, escribiulle varias cartas ao infante Antonio Pascual e a Xunta Suprema de Goberno que el presidía e que (teoricamente) daquela gobernaba España en ausencia do novo rei Fernando VII, e nas que, tras o correspondente e protocolario Señor Primo, señores membros da Xunta, exixía ao infante que tomara unha serie de medidas drásticas e impopulares contra o pobo levantado, tales como "anunciade que todo pobo en que un francés sexa asasinado será queimado inmediatamente", "que os que se encontren mañá con armas, calesquera que sexan e, sobre todo, con puñais, serán condenados como inimigos dos españois e dos franceses e que inmediatamente serán pasados polas armas", medidas ás que cedeu causando, loxicamente, un gran descontento na poboación.

Neste feito está a orixe da expresión facer o primo, coa connotación pexorativa do incauto que foi enganado ou manipulado a vontade, ao quedar o infante, aos ollos do pobo, como un babeco.

Galería

• 
  La familia de Carlos IV, por Goya. Detrás do rei, á dereita, vese a cabeza do infante Antonio
• 
  O infante Antonio Pascual de Borbón aos 10 anos, retratado por Anton Raphael Mengs
• 
  Retrato do infante Antonio Pascual, por Vicente López Portaña, 1808
• 
  Tumba do infante Antonio (2ª pola esquerda) no Panteón dos Infantes do Escorial.

Xenealoxía

16. Lois XIV de Francia

8. Delfín Lois de Francia

17. María Tareixa de Austria e Borbón

4. Filipe V de España

18. Fernando María de Baviera

9. María Ana de Baviera

19. Henriqueta Adelaida de Savoia

2. Carlos III de España

20. Renato II Farnesio

10. Eduardo II Farnesio

21. Isabel de Este

5. Isabel de Farnesio

22. Filipe Guillerme I, elector palatino

11. Dorotea Sofía de Neoburgo

23. Isabel Amalia de Hesse-Darmstadt

1. Antonio Pascual de Borbón

24. Xoán Xurxo III de Saxonia

12. Augusto II de Polonia

25. Ana Sofía de Dinamarca

6. Augusto III de Polonia

26. Cristián Ernesto, Margrave de Brandeburgo-Bayreuth

13. Cristiana Eberardina de Brandeburgo-Bayreuth

27. Sofía Luísa de Württemberg

3. María Amalia de Saxonia

28. Leopoldo I de Habsburgo

14. Xosé I de Habsburgo

29. Leonor Magdalena de Palatinado-Neoburgo

7. María Xosefa de Austria

30. Juan Federico, Duque de Brunswick-Luneburgo

15. Guillermina Amalia de Brunswick-Luneburgo

31. Benedita Henriqueta de Simmern

Véxase tamén

Bibliografía

Libros de historia

• Artola, Miguel (1977): La guerra de la indpendencia. Madrid: Espasa-Calpe. ISBN 978-84-670-2624-5.
• Artola, Miguel (2008): La España de Fernando VII. Madrid: Espasa-Calpe. ISBN 978-84-670-2918-5.
• Aymes, Jean-René (2009): La Guerra de la Independencia en España (1808–1814): calas y ensayos. Madrid: CSIC / Ediciones Doce Calles, S.L. ISBN 978-84-00-08858-3 (CSIC) / ISBN 978-84-9744-091-2 (Doce Calles). Google books.
• Conde de Toreno (2008): Historia del levantamiento, guerra y revolución de España (1807-1814). Tomo I (1807-1808). Ed. de J. M. Martínez Valdueza. Astorga, León: Editorial Akrón. ISBN 978-84-936293-4-2. (A 1ª edición foi publicada en París, en 1851).
• Moliner Prada, Antonio (ed.) (2007): La guerra de la independencia en España, 1808–1814. Nabla Ediciones. ISBN 978-84-935926-2-2.
• Sánchez Mantero, Rafael (2001): Fernando VII. Borbones, 6. Madrid: Arlanza. ISBN 84-95503-23-9.

Novelas históricas

• Pérez-Reverte, Arturo (2007): Un día de cólera. Madrid: Editorial Alfaguara. ISBN 978-84-204-7280-5. Sinopse en perezreverte.com.
• Pérez Galdós, Benito (1983): La Corte de Carlos IV. Episodios Nacionales, 2. Madrid: Alianza Editorial, S. A. / Librería y Casa Ediotorial Hernando, S. A. ISBN 84-206-5002-1.

Outros artigos

• Abdicacións de Baiona
• Motín de Aranjuez
• Levantamento do 2 de maio
• Guerra da Independencia española
• Fernando VII