Canduas, Cabana de Bergantiños

Canduas
Vista de Canduas desde Cachadiña.
Concello	Cabana de Bergantiños
Provincia	A Coruña
Coordenadas	43°12′59″N 8°57′29″O
Poboación	917 (443 homes e 474 mulleres) hab. (2018)
Entidades de poboación	21
[ editar datos en Wikidata ]

San Martiño de Canduas é unha parroquia situada ao oeste do concello coruñés de Cabana de Bergantiños na comarca de Bergantiños. Segundo o Nacional de Estadística no ano 2018 tiña 917 habitantes (443 homes e 474 mulleres), 111 menos que no 2009, 173 menos que no 2004 e 291 menos que no 2000. Están distribuídos en 21 entidades de poboación.

Xeografía

Canduas limita ao norte coa ría de Corme e Laxe e o río Anllóns que a separa da parroquia pontecesán de Cospindo; ao leste coa parroquia de Cesullas, ao sur coa parroquia de Borneiro e ao oeste co concello de Laxe e o océano Atlántico. Esta parroquia é a unica de Cabana de Bergantiños bañada polo mar.

Muíño de Ferreiro (rego dos Muíños).

Canduas ten dous tipos de praias. Por unha banda están as bañadas polo océano Atlántico, dentro da ría de Corme e Laxe (Area das Vacas, As Maceiras, Rebordelo e San Pedro), e por outra, as que están dentro do estuario do río Anllóns (A Guieira e O Pendón).

Esta parroquia está bañada pola súa cara de nordés polo estuario que forma o río Anllóns e atravesada de oeste a leste polo rego dos Muíños, que é afluente do río Anllóns e que recibe este nome polos muíños de auga que ten (arredor duns 20 muíños), que vai recollendo as augas que flúen polos distinto regos que forman as ladeiras do val que forma este río.

Historia

Dende o século XIV hai constancia documentada da existencia do mosteiro de San Martiño de Canduas, convento feminino anexionado posteriormente a San Martiño Pinario de Santiago (Lucas Álvarez, 1999 - T.11:880-883). Despois converteuse en priorado segundo Frei Martín Sarmiento, que fixo noite neste lugar no seu paso pola comarca de Bergantiños (Pensado,1975:74).

Do antigo mosteiro apenas quedan restos. A casa reitoral sufriu grandes reformas, e as pedras do cabazo foron utilizadas como perpiaños para o revestimento da fachada da igrexa, unha idea que se lle ocorreu o párroco Manuel Costa, que foi o quen reformou o resto do templo.

Ao redor do mosteiro foise creando a aldea de Canduas, que aínda conserva a súa estrutura medieval. Cerca da casa parroquial atópase a casa dos Romero, que consta de dous edificios, un máis moderno e reformado con escudo, e outro máis antigo, datado de 1660 como se pode ler nun gravado que se atopa encima da entrada principal. O cruceiro que hai ao seu carón tamén foi mandado construír polos donos desta casa como se pode ler nun gravado que ten no seu pedestal.

Patrimonio

Castro de Sinde: Asentamento fortificado da Idade de Ferro. A súa croa, de forma case circular, posúe unhas medidas de 86 x 70 m de diámetro. Esta bordéase en todo o seu perímetro por un terraplén que a separa do terreo circundante. Contra a banda.Este castro localízase en terreos de cultivo e o seu estado de conservación é bo.

Capela de Fátima, Sinde: foi erguida durante a posguerra. Hoxe, semiderruída, aínda conserva o arco oxival e pinturas nas bóvedas do altar.

Igrexa de San Martiño de Canduas: a súa orientación é distinta á tradicional, xa que mira cara ao norte. Foi construída a comezos do século XX sobre os restos dun antigo mosteiros, aproveitando as doelas do hórreo. A nave e a capela lateral están cubertas por unha bóveda de canón lixeiramente apuntada; a capela leste cóbrese con falsas bóvedas de crucería.

Casa do concello da II República: Durante o século XIX e primeiras décadas do XX non existían Casas do Concello. Durante a II República, o alcalde Alejo Varela Centeno levantou estas dependencias municipais que nunca chegaron a cumprir a finalidade para a que foron construídas.

Rutas Turísticas

Vista da senda marítima.

Vistas da senda fluvial do Rego dos Muíños.

Canduas ten dúas das rutas turísticas guiadas ofrecidas polo concello de Cabana de Bergantiños. Ademais ten dúas sendas, unha marítima e outra fluvial:

• Ruta do Rego dos Muíños
• Senda do Anllóns
• Ruta 1. De Ponteceso de Cabana a Frexufre pola Carballa
• Ruta 7. Das Agrelas ó Briño por Fontefría

Puntos de interese

• Miradoiro das Grelas: é unha pequena área de descanso situada a dereita da estrada, con vista panorámica sobre A Barra e o Monte Branco. A Barra é unha lingua de area que separa as augas oceánicas da ría de Corme e Laxe das fluviais do esteiro do Anllóns.
• Monte do Castelo: é o pico máis alto da parroquia de Canduas, dende o que se observa a parroquia e os concellos lindantes, e albíscase a cidade da Coruña.

Festas

Nesta parroquia celébranse as festas de:

• San Brais o 3 de febreiro.
• O Carme o 28 de agosto.
• Santo Antón o 29 de agosto.
• San Martiño (patrón da parroquia) o 11 de novembro.
• Santa Lucía o 13 de decembro.
• San Expedito o 19 de abril

Personaxes populares

• Hermosinda de Tabuído: Cantareira, nada en Tabuído en 1914 e falecida en 1989. Natural dunha terra de importante tradición popular, e instruída nunha escola rural, xa creaba coplas dende moi pequena.
• Emilio Lema Pérez: cesteiro

Galería de imaxes

• 
  Vista de Canduas dende Semonte.

Véxase tamén

Bibliografía

• Ruta polas parroquias cabanesas de Borneiro, Canduas e Cesullas. Andando por Bergantiños. Instituto de Estudos Bergantiñáns. 2013. 

Outros artigos

• Lugares de Cabana de Bergantiños
• Camiño dos Faros

Ligazóns externas

• Páxina do Concello de Cabana de Bergantiños
• Canduas (vídeo en Youtube)