Wikipedia:Transliteracións

Esta páxina contén políticas e normas oficiais da Galipedia.
Ten unha ampla aceptación entre os editores desta Wikipedia e considérase un estándar que todos os usuarios deben seguir.

Atallo: WP:TRL

Agás para edicións pequenas, por favor, use a páxina de conversa para propoñer cambios nestas directrices.

Esta política aprobouse nesta votación que tivo lugar desde o 27/05/2014 ata o 26/06/2014.

Esta política de transliteracións estabelece cal é o sistema de transliteración empregado nesta Wikipedia para cada lingua, cando as políticas e normas da Galipedia teñan previsto facer transliteracións.

Consideracións xerais

Aspectos importantes

Un sistema de transliteración non é mellor ca outro. A escolla dun deles é necesaria por coherencia interna na Galipedia.
Para a inmensa maioría das linguas non existen nin probablemente existirán sistemas de transliteración específicos para o galego.
Non somos fonte primaria, polo que só podemos elixir un sistema xa existente e referenciado, sen facerlle cambios inventados por nós.
Pola súa propia natureza, esta política é limitada e sempre poderá ser ampliada con transliteracións para outras linguas aínda non incluídas. Ditas ampliacións deberán ser votadas e engadidas a esta política.

Para moitas linguas existen varios sistemas de transliteración empregados. Uns non son máis correctos que outros, mais a elección dun deles como preferente na wiki é necesaria a fin de acadar unha maior coherencia na mesma.

Exemplo: O topónimo ucraíno Харків pode ser romanizado como Khárkiv (romanización BGN/PCGN) ou Charkiw (romanización alemá), entre outras.

Exemplo: O ex presidente xeorxiano მიხეილ სააკაშვილი pode ser romanizado como Mikheil Saak'ashvili (romanización nacional) ou como Mixeil Saakašvili (romanización ISO 9984), entre outras.

Moitas linguas, malia seren escritas de xeito habitual noutros alfabetos, teñen tamén unha forma latina de escrita. Nestes casos, dita forma é a que debe ser empregada.

Exemplo: o serbio ten dúas escritas, cirílica e latina.

Observación: se un idioma ten tamén escrita latina non cómpre facer transliteración algunha, chega con tomar a forma latina.

Excepción ás normas de transliteración desta páxina son os nomes daquelas personalidades que teñen vivido no estranxeiro e empregado un nome cunha determinada escrita, especialmente deportistas e artistas, aínda que sexa diferente á da transliteración proposta.

Exemplos: Ilian Kiriakov no canto de "Iliyan Kiryakov"; Alexander Mostovoi no canto de "Aleksandr Mostovoj".

Na introdución do artigo debe aparecer cunha nota ao pé o sistema de transliteración empregado.

Exemplo: "Kharkiv^[1] é unha cidade de Ucraína." e, ao pé, 1. Segundo a romanización BGN/PCGN.

Observación: Outras transliteracións tamén poden aparecer nas notas ao pé.

Sobre as transliteracións propostas nesta política terán preferencia aquelas formas en uso en galego que estean ben asentadas, sempre que sexan correctas, e que deberán ser suficientemente referenciadas. Cómpre lembrar, porén, que segundo WP:NPP só se traducen algúns nomes, polo que convén ter coidado especialmente coas transliteracións do cirílico, xa que en moitos casos difúndese o nome traducido ao ruso no canto do nome orixinal, que será o que haberá que escoller segundo dita política.

Linguas que tamén teñen escrita latina

Moitas linguas escríbense en varios alfabetos, sexa de forma oficial ou non. O kazakh, por exemplo, é unha lingua con dous alfabetos oficiais (cirílico e árabe) e cun alfabeto aínda non oficial, nun proceso de transición para facer oficial o alfabeto latino en Kazakhstán pero que aínda está nun proceso de adaptación. Nestas linguas non cómpre facer romanización ningunha, e abonda con tomar a forma na escrita latina.

Kazakh

A lingua kazakh é escrita principalmente en 3 alfabetos. O cirílico no mesmo Kazakhstán, Mongolia e antigos países da URSS; o árabe en China, Irán e Afganistán. O latino non ten uso oficial, mais está ben consolidado e foi oficial no pasado (de feito, emprégase xunto ao cirílico e ao árabe na Wikipedia en kazakh). Na seguinte táboa amósase a correspondencia entre as tres escritas, e coa súa equivalencia no AFI.

Cirílico	Latino	Árabe	AFI
А а	A a	ا	/ɑ/
Ә ә	Ä ä	ٵ	/æ/
Б б	B b	ب	/b/
В в	V v	ۆ	/v/
Г г	G g	گ	/ɡ/
Ғ ғ	Ğ ğ	ع	/ʁ/
Д д	D d	د	/d/
Е е	E e	ه	/i̯ɘ/
Ё ё	Yo yo	يو	/jo/
Ж ж	J j	ج	/ʒ/
З з	Z z	ز	/z/

Cirílico	Latino	Árabe	AFI
И и	Ï ï	ٸ	/əj/, /ɘj/
Й й	Y y	ي	/j/
К к	K k	ك	/k/
Қ қ	Q q	ق	/q/
Л л	L l	ل	/l/
М м	M m	م	/m/
Н н	N n	ن	/n/
Ң ң	Ñ ñ	ڭ	/ŋ/
О о	O o	و	/u̯ʊ/
Ө ө	Ö ö	ٶ	/y̯ʉ/
П п	P p	پ	/p/

Cirílico	Latino	Árabe	AFI
Р р	R r	ر	/ɾ/
С с	S s	س	/s/
Т т	T t	ت	/t/
У у	W w	ۋ	/w/, /ʊw/, /ʉw/
Ұ ұ	U u	ۇ	/ʊ/
Ү ү	Ü ü	ٷ	/ʉ/
Ф ф	F f	ف	/f/
Х х	X x	ح	/x, χ/
Һ һ	H h	ھ	/h/
Ц ц	C c	تس	/ts/

Cirílico	Latino	Árabe	AFI
Ч ч	Ç ç	چ	/t͡ɕ/
Ш ш	Ş ş	ش	/ʃ/
Щ щ	Şş şş	شش	/ɕː/
Ъ ъ	(ʺ)	--	--
Ы ы	I ı	ى	/ə/
І і	İ i	ٴى	/ɘ/
Ь ь	(ʹ)	--	--
Э э	Ee (Éé)	ه	/e/
Ю ю	Yu yu	يۋ	/jʉw/, /jʊw/
Я я	Ya ya	يا	/jɑ/

Os símbolos entre parénteses son só para transliteración bidireccional (de latino a cirílico).

Exemplos: Қостанай → Qostanay; Дaниaл Ахметов → Danïal Axmetov.

Montenegrino

A lingua montenegrina pode ser escrita en dous alfabetos, cirílico e latino, polo que neste caso a elección non é tal, e simplemente cinguímonos ao xa existente. A equivalencia entre os alfabetos cirílico e latino para o montenegrino é a seguinte:

Cirílico	Latino
А а	A a
Б б	B b
В в	V v
Г г	G g
Д д	D d
Ђ ђ	Đ đ

Cirílico	Latino
Е е	E e
Ж ж	Ž ž
Зз	Z z
З́ з́	Ź ź
И и	I i
Ј ј	J j

Cirílico	Latino
К к	K k
Л л	L l
Љ љ	Lj lj
М м	M m
Н н	N n
Њ њ	Nj nj

Cirílico	Latino
О о	O o
П п	P p
Р р	R r
С с	S s
С́ с́	Ś ś
Т т	T t

Cirílico	Latino
Ћ ћ	Ć ć
У у	U u
Ф ф	F f
Х х	H h
Ц ц	C c
Ч ч	Č č

Cirílico	Latino
Џ џ	Dž dž
Ш ш	Š š

Exemplos: Мило Ђукановић → Milo Đukanović; Ој, свијетла мајска зоро → Oj, svijetla majska zoro.

Serbio

A lingua serbia pode ser escrita en dous alfabetos, cirílico e latino, polo que neste caso a elección non é tal, e simplemente cinguímonos ao xa existente. A equivalencia entre os alfabetos cirílico e latino para o serbio é a seguinte:

Cirílico	Latino
А а	A a
Б б	B b
В в	V v
Г г	G g
Д д	D d
Ђ ђ	Đ đ

Cirílico	Latino
Е е	E e
Ж ж	Ž ž
З з	Z z
И и	I i
Ј ј	J j
К к	K k

Cirílico	Latino
Л л	L l
Љ љ	Lj lj
М м	M m
Н н	N n
Њ њ	Nj nj
О о	O o

Cirílico	Latino
П п	P p
Р р	R r
С с	S s
Т т	T t
Ћ ћ	Ć ć
У у	U u

Cirílico	Latino
Ф ф	F f
Х х	H h
Ц ц	C c
Ч ч	Č č
Џ џ	Dž dž
Ш ш	Š š

Exemplos: Новак Ђоковић → Novak Đoković; Радован Караџић → Radovan Karadžić.
Observación: de haber outros nomes coñecidos, pódese crear unha redirección dende eles (Novak Djokovic → Novak Đoković).

Listaxe de transliteracións

Alfabeto árabe

Árabe

Convención: Para a Galipedia empregarase o sistema establecido no traballo Transliteración e adaptación do árabe: aplicación terminolóxica de Víctor Fresco Barbeito publicado orixinalmente no número 29 de Cadernos da lingua (2008). O propio autor menciona outros dous sistemas propostos para o galego publicados por Luz Méndez e Frías Conde respectivamente.

Consoantes

Árabe	Latino	Árabe	Latino	Árabe	Latino
ء	Non se transcribe	ﺭ	r	ﻍ	r
ﺏ	b	ﺯ	s	ﻑ	f
ﺕ	t	ﺱ	s	ﻕ	q
ﺙ	z	ﺵ	x	ﻙ	k
ﺝ	x	ﺹ	s	ﻝ	l
ﺡ	h	ﺽ	d	ﻡ	m
ﺥ	kh	ﻁ	t	ﻥ	n
ﺩ	d	ﻅ	d	ﻩ	h
ﺫ	d	ﻉ	Non se transcribe	ﻭ	w
				ﻱ	y

Unha imaxe deste conxunto pode verse tamén en s:Ficheiro:Artigo arabismos táboa transcrición e transliteración.PNG.

Vogais

O alfabeto árabe normalmente non escribe as vogais, polo que para determinalas fai falta ser un lector familiarizado co estándar árabe falado. Aínda así existen textos vocalizados que as inclúen utilizando diacríticos, xeralmente copias do Corán, textos de ensino e libros infantís. Na transliteración ao galego as vogais a utilizar serán a, i e u, agás que por tradición estean asentados outros usos, p. ex. Hosni Mubarak e non *Husni Mubarak.

Alfabeto armenio

Non existen para o armenio sistemas oficiais nin nacionais de romanización. Para textos literarios en armenio clásico e lingüística adóitase empregar o sistema Hübschmann-Meillet, mais non noutros ámbitos pola súa complicación. Existen tamén a transliteración BGN/PCGN de 1981, non reversible e que está considerada obsoleta; e o estándar internacional ISO 9985 (1996), de maior uso na actualidade.

Convención: Para o armenio emprégase na Galipedia o estándar internacional ISO 9985.^[1]
Exemplos: Արմավիա → Armavia; Աբովյան → Abovyan; Անդրանիկ Մարգարյան → Andranik Margaryan; Ռոբերտ Քոչարյան → Ṙobert K’očaryan.

Alfabeto cirílico

Bielorruso

Convención: Na Galipedia empregarase o sistema nacional de transliteración, presentado orixinalmente en 2001^[2] e modificado levemente en 2007.^[3] Tratou de achegar o sistema á escrita latina tradicional do bielorruso, non oficial (Łacinka).

Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino
А а	A a	Дж дж	Dž dž	З з	Z z	М м	M m	С с	S s	Х х	Ch ch	Ы ы	Y y
Б б	B b	Дз дз	Dz dz	І і	I i	Н н	N n	Т т	T t	Ц ц	C c	Ь ь	(acento)³
В в	V v	Е е	Je, ie¹	Й й	J j	О о	O o	У у	U u	Ч ч	Č č	Э э	E e
Г г	H h	Ё ё	Jo, io¹	К к	K k	П п	P p	Ў ў	Ŭ ŭ	Ш ш	Š š	Ю ю	Ju, iu¹
Д д	D d	Ж ж	Ž ž	Л л	L l	Р р	R r	Ф ф	F f	’	(non)²	Я я	Ja, ia¹
1. Para е, ё, ю, я, os dígrafos je, jo, ju, ja empréganse a comezo de palabra, logo dunha vogal, logo dun apóstrofo (’), dunha ь, ou ў. 2. Non se transcribe. 3. O acento combínase coa letra anterior.

Exemplos: Баранавiчы → Baranavičy; Сяргей Сідорскі → Siarhiej Sidorski; Аляксандр Лукашэнка → Aliaksandr Lukašenka.
Observación: Antes disto, empregábase na Galipedia unha copia do sistema inglés.

Búlgaro

Convención: Na Galipedia empregarase o sistema directo de transliteración, oficializado polo goberno en 2006.^[4]^[5]

Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino
А а	A a	Ж ж	Zh zh	М м	M m	Т т	T t	Ш ш	Sh sh
Б б	B b	З з	Z z	Н н	N n	У у	U u	Щ щ	Sht sht
В в	V v	И и	I i	О о	O o	Ф ф	F f	Ъ ъ	A a²
Г г	G g	Й й	Y y	П п	P p	Х х	H h	Ь ь	Y y
Д д	D d¹	К к	K k	Р р	R r	Ц ц	Ts ts	Ю ю	Yu yu
Е е	E e	Л л	L l	С с	S s	Ч ч	Ch ch	Я я	Ya ya³
1. A combinación <ДЖ> transcríbese como <dzh>. 2. Agás na verba "Bulgaria". 3. A final de palabra, a combinación <-ия> transcríbese como <-ia>.

Exemplos: Марица → Maritsa; Христо Стоичков → Hristo Stoichkov.

Macedonio

Convención: na Galipedia emprégase para o macedonio o sistema de transliteración empregado polo goberno no catastro macedonio e en documentos oficiais.^[6]^[7] Este sistema é, ademais, practicamente igual ao empregado polo Macedonian Journal of Medical Sciences.^[8]

Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino
А а	A a	Ж ж	Zh zh	Љ љ	Lj lj	С с	S s	Ч ч	Ch ch
Б б	B b	З з	Z z	М м	M m	Т т	T t	Џ џ	Dj dj
В в	V v	Ѕ ѕ	Dz dz	Н н	N n	Ќ ќ	Kj kj	Ш ш	Sh sh
Г г	G g	И и	I i	Њ њ	Nj nj	У у	U u
Д д	D d	Ј ј	J j	О о	O o	Ф ф	F f
Ѓ ѓ	Gj gj	К к	K k	П п	P p	Х х	H h
Е е	E e	Л л	L l	Р р	R r	Ц ц	C c

Exemplos: Ѓорге Иванов → Gjorge Ivanov; Никола Груевски → Nikola Gruevski.

Mongol

O mongol ten unha escrita tradicional, que foi substituída na República de Mongolia por unha escrita latina entre 1931 e 1941, e que dende entón se escribe en alfabeto cirílico. A ONU non propuxo ningún sistema de romanización, e durante moito tempo só existiu o BGN/PCGN. Porén, en 2012 Mongolia estabeleceu un sistema estándar de romanización (MNS 5217:2012).^[9]

Convención: Na Galipedia emprégase o sistema nacional de transliteración de 2012.

Cirílico	Latino
А а	A a
Б б	B b
В в	V v
Г г	G g
Д д	D d
Е е	Ye ye
Ж ж	J j

Cirílico	Latino
З з	Z z
И и	I i
Й й	I i
К к	K k
Л л	L l
М м	M m
Н н	N n

Cirílico	Latino
О о	O o
П п	P p
Р р	R r
С с	S s
Т т	T t
У у	U u
Ф ф	F f

Cirílico	Latino
Х х	Kh kh
Ц ц	Ts ts
Ч ч	Ch ch
Ш ш	Sh sh
Щ щ	Sh sh
Ъ ъ	I i
Ы ы	Y y

Cirílico	Latino
Ь ь	I i
Э э	E e
Ю ю	Yu yu
Я я	Ya ya
Ё ё	Yo yo
Ү ү	Ü ü
Ө ө	Ö ö

Exemplos: Цахиагийн Элбэгдорж → Tsakhiagiin Elbegdorj; Нацагийн Багабанди → Natsagiin Bagabandi; Намбарын Энхбаяр → Nambaryn Enkhbayar.

Kirguiz

Para o kirguiz só existen tres propostas, a ISO, a ALA-LC e a BGN/PCGN. A primeira baséase na transliteración científica, a segunda é a empregrada na Biblioteca do Congreso dos Estados Unidos e a terceira é a máis semellante ao resto de romanizacións dende o cirílico, polo que se escolle esta.

Convención: para o kirguiz emprégase a romanización BGN/PCGN.^[10]

Ruso

Convención: para o ruso emprégase o sistema oficializado polo goberno en 2013,^[11] que é o mesmo que o sistema ICAO^[12] O sistema é o mesmo que o empregado dende hai dúas décadas en pasaportes, mais engadindo a letra Ъ, transliterada como IE.

Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino
А а	A a	Е е	E e	Й й	I i	О о	O o	У у	U u	Ш ш	Sh sh	Э э	E e
Б б	B b	Ё ё	E e	К к	K k	П п	P p	Ф ф	F f	Щ щ	shch	Ю ю	Iu iu
В в	V v	Ж ж	Zh zh	Л л	L l	Р р	R r	Х х	Kh kh	Ъ ъ	Ie ie	Я я	Ia ia
Г г	G g	З з	Z z	М м	M m	С с	S s	Ц ц	Ts ts	Ы ы	Y y
Д д	D d	И и	I i	Н н	N n	Т т	T t	Ч ч	Ch ch	Ь ь	(non)

Exemplos: Россия → Rossiia; Дмитрий Медведев → Dmitrii Medvedev; Михаил Фрадков → Mikhail Fradkov.

Ucraíno

Convención: Na Galipedia emprégase o sistema nacional de transliteración, presentado orixinalmente en 1996 para nomes xeográficos, e estendido posteriormente a todos os ámbitos.^[13]

Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino	Cirílico	Latino
А а	A a	Д д	D d	И и	Y y	Л л	L l	Р р	R r	Х х	Kh kh	Ь ь	(non)
Б б	B b	Е е	E, e	І і	I i	М м	M m	С с	S s	Ц ц	Ts ts	Ю ю	Yu, iu²
В в	V v	Є є	Ye, ie²	Ї ї	Yi, i²	Н н	N n	Т т	T t	Ч ч	Ch ch	Я я	Ya, ia²
Г г	H h, gh¹	Ж ж	Zh zh	Й й	I, y²	О о	O o	У у	U u	Ш ш	Sh sh	’	(non)
Ґ ґ	G g	З з	Z z	К к	K k	П п	P p	Ф ф	F f	Щ щ	Shch
1) A combinación de letras "зг" é transliterada como "zgh" (e.g., Згорани – Zghorany, Розгон Rozghon) para diferenciar de "zh" – a equivalente da ucraína "ж". 2) Y, Ya, Ye, Yi, Yo e Yu empréganse a comezo de palabra.

Exemplos: Віктор Ющенко → Viktor Yushchenko; Харків → Kharkiv; Краматорськ → Kramatorsk.
Observación: Antes disto empregábanse solucións inconsistentes entre si, e transliteracións ad hoc sen referenciar.

Alfabeto grego

Convención: Na Galipedia emprégase para o grego moderno o sistema recomendado pola ONU, presentado en 1987 e amplamente empregado en Grecia e Chipre.^[14]

Grego	Latino	Grego	Latino	Grego	Latino	Grego	Latino	Grego	Latino	Grego	Latino	Grego	Latino	Grego	Latino
Α α	A a	Ζ ζ	Z z	Λ λ	L l	Π π	P p	Φ φ	F f	αυ	av, af¹	ου	ou	γχ	nch
Β β	V v	Η η	I i	Μ μ	M m	Ρ ρ	R r	Χ χ	Ch ch	ει	ei	υι	yi	μπ	b, mp²
Γ γ	G g	Θ θ	Th th	Ν ν	N n	Σ σ ς	S s	Ψ ψ	Ps ps	ευ	ev, ef¹	γγ	ng	ντ	nt
Δ δ	D d	Ι ι	I i	Ξ ξ	X x	Τ τ	T t	Ω ω	O o	ηυ	iv, if¹	γξ	nx
Ε ε	E e	Κ κ	K k	Ο ο	O o	Υ υ	Y y	αι	ai	οι	oi	γκ	gk
1) A primeira forma emprégase antes das consonantes β, γ, δ, ζ, λ, μ, ν, ρ e de todas as vogais. A segunda forma antes das consonantes θ, κ, ξ, π, σ, τ, φ, χ, ψ e a final de palabra. 2) A primeira forma ao comezo ou ao final de palabra, a segunda no interior.

Exemplos: Μύκονος → Mykonos; Νάξος → Naxos; Θεόδωρος Κατσανέβας → Theodoros Katsanevas; Αλέξης Τσίπρας → Alexis Tsipras.
Observación: Moitos dos topónimos gregos teñen unha versión latinizada empregada de xeito clásico en galego. Ditas versións terán preferencia, mais cómpre que estean referenciadas.

Alfabeto xeorxiano

Convención: na Galipedia emprégase, para o xeorxiano e para as demais linguas caucásicas meridionais que empregan este alfabeto, o sistema nacional de transliteración, oficializado polo goberno en 2002 para os topónimos e empregado nas licenzas de conducir dende 1998.^[15]

Xeorxiano	Latino	Xeorxiano	Latino	Xeorxiano	Latino	Xeorxiano	Latino	Xeorxiano	Latino
ა	a	თ	t	პ	p'	ქ	k	წ	ts'
ბ	b	ი	i	ჟ	zh	ღ	gh	ჭ	ch'
გ	g	კ	k'	რ	r	ყ	q'	ხ	kh
დ	d	ლ	l	ს	s	შ	sh	ჯ	j
ე	e	მ	m	ტ	t'	ჩ	ch	ჰ	h
ვ	v	ნ	n	უ	u	ც	ts
ზ	z	ო	o	ფ	p	ძ	dz

Exemplos: ბორჯომი → Borjomi; თონის პური → Tonis p'uri.
Observación: Antes disto, empregábase na Galipedia unha copia do sistema inglés.

Alfabeto coreano

Convención: na Galipedia emprégase para o coreano o coñecido como sistema de romanización revisado, oficial en Corea do Sur desde o ano 2000. Con todo o propio sistema presenta algunhas excepcións, como os nomes de familia ou os nomes de empresas e compañías que seguen a escribirse como antes do ano 2000, seguindo o sistema de transliteración antes oficial, o McCune–Reischauer.
Romanización revisada do coreano: [1]
McCune-Reischauer: [2]

Escrita chinesa

Chinés

O Hanyu Pinyin, na súa forma actual aprobada polo Consello de Estado da China en 1978 é hoxe en día o estándar aceptado internacionalmente para a trascrición do chinés.

Convención: para a romanización do chinés séguense as convencións académicas actuais, que a grandes trazos empregan o pinyin sen as marcas tonais.
Exemplos:

上海 (chinés) → Shànghǎi (pinyin) → Shanghai.

高行健 (chinés) → Gāo Xíngjiàn (pinyin) → Gao Xingjian.

西安 (chinés) → Xī'ān (pinyin) → Xi'an.

Excepcións: Excepcións a esta norma (uso do pinyin simplificado) son aquelas persoas coñecidas popularmente por outra romanización. Un bo exemplo disto é Mao, coñecido pola transliteración Wade-Giles (Mao Tse Tung) no canto do pinyin (毛泽东 (chinés) → Máo Zédōng (pinyin) → Mao Zedong).

Escrita ge'ez

Amhárico

Convención: Na Galipedia emprégase para o amhárico o sistema BGN/PCGN de 1967, amplamente empregado a nivel internacional.^[16]

Táboa xeral

	(1)	(2)	(3)	(4)	(5)	(6)¹	(7)
(1)	ሀ	ሁ	ሂ	ሃ	ሄ	ህ	ሆ
	hā	hu	hī	ha	hē	h/hi	ho
(2)	ለ	ሉ	ሊ	ላ	ሌ	ል	ሎ
	le	lu	lī	la	lē	l/li	lo
(3)	ሐ	ሑ	ሒ	ሓ	ሔ	ሕ	ሖ
	hā	hu	hī	ha	hē	h/hi	ho
(4)	መ	ሙ	ሚ	ማ	ሜ	ም	ሞ
	me	mu	mī	ma	mē	m/mi	mo
(5)	ሠ	ሡ	ሢ	ሣ	ሤ	ሥ	ሦ
	se	su	sī	sa	sē	s/si	so
(6)	ረ	ሩ	ሪ	ራ	ሬ	ር	ሮ
	re	ru	rī	ra	rē	r/ri	ro
(7)	ሰ	ሱ	ሲ	ሳ	ሴ	ስ	ሶ
	se	su	sī	sa	sē	s/si	so
(8)	ሸ	ሹ	ሺ	ሻ	ሼ	ሽ	ሾ
	she	shu	shī	sha	shē	sh/shi	sho
(9)	ቀ	ቁ	ቂ	ቃ	ቄ	ቅ	ቆ
	k’e	k’u	k’ī	k’a	k’ē	k’/k’i	k’o
(10)	በ	ቡ	ቢ	ባ	ቤ	ብ	ቦ
	be	bu	bī	ba	bē	b/bi	bo
(11)	ቨ	ቩ	ቪ	ቫ	ቬ	ቭ	ቮ
	ve	vu	vī	va	vē	v/vi	vo
(12)	ተ	ቱ	ቲ	ታ	ቴ	ት	ቶ
	te	tu	tī	ta	tē	t/ti	to
(13)	ቸ	ቹ	ቺ	ቻ	ቼ	ች	ቾ
	che	chu	chī	cha	chē	ch/chi	cho
(14)	ኀ	ኁ	ኂ	ኃ	ኄ	ኅ	ኆ
	hā	hu	hī	ha	hē	h/hi	ho
(15)	ነ	ኑ	ኒ	ና	ኔ	ን	ኖ
	ne	nu	nī	na²	nē	n/ni	no
(16)	ኘ	ኙ	ኚ	ኛ	ኜ	ኝ	ኞ
	nye	nyu	nyī	nya	nyē	ny/nyi	nyo
(17)³	አ	ኡ	ኢ	ኣ	ኤ	እ	ኦ
	ā/’ā	u/’u	ī/’ī	a/’a	ē/’ē	i/’i	o/’o

	(1)	(2)	(3)	(4)	(5)	(6)¹	(7)
(18)	ከ	ኩ	ኪ	ካ	ኬ	ክ	ኮ
	ke	ku	kī	ka	kē	k/ki	ko
(19)	ኸ	ኹ	ኺ	ኻ	ኼ	ኽ	ኾ
	he	hu	hī	ha	hē	h/hi	ho
(20)	ወ	ዉ	ዊ	ዋ	ዌ	ው	ዎ
	we	wu	wī	wa	wē	w/wi	wo
(21)	ዐ	ዑ	ዒ	ዓ	ዔ	ዕ	ዖ
	‘ā	‘u	‘ī	‘a	‘ē	‘/‘i	‘o
(22)	ዘ	ዙ	ዚ	ዛ	ዜ	ዝ	ዞ
	ze	zu	zī	za	zē	z/zi	zo
(23)	ዠ	ዡ	ዢ	ዣ	ዤ	ዥ	ዦ
	zhe	zhu	zhī	zha	zhē	zh/zhi	zho
(24)	የ	ዩ	ዪ	ያ	ዬ	ይ	ዮ
	ye⁴	yu	yī	ya	yē	y/yi	yo
(25)	ደ	ዱ	ዲ	ዳ	ዴ	ድ	ዶ
	de	du	dī	da	dē	d/di	do
(26)	ጀ	ጁ	ጂ	ጃ	ጄ	ጅ	ጆ
	je	ju	jī	ja	jē	j/ji	jo
(27)	ገ	ጉ	ጊ	ጋ	ጌ	ግ	ጎ
	ge	gu	gī	ga	gē	g/gi	go
(28)	ጠ	ጡ	ጢ	ጣ	ጤ	ጥ	ጦ
	t’e	t’u	t’ī	t’a	t’ē	t’/t’i	t’o
(29)	ጨ	ጩ	ጪ	ጫ	ጬ	ጭ	ጮ
	ch’e	ch’u	ch’ī	ch’a	ch’ē	ch’/ch’i	ch’o
(30)	ጰ	ጱ	ጲ	ጳ	ጴ	ጵ	ጶ
	p’e	p’u	p’ī	p’a	p’ē	p’/p’i	p’o
(31)	ጸ	ጹ	ጺ	ጻ	ጼ	ጽ	ጾ
	ts’e	ts’u	ts’ī	ts’a	ts’ē	ts’/ts’i	ts’o
(32)	ፀ	ፁ	ፂ	ፃ	ፄ	ፅ	ፆ
	ts’e	ts’u	ts’ī	ts’a	ts’ē	ts’/ts’i	ts’o
(33)	ፈ	ፉ	ፊ	ፋ	ፌ	ፍ	ፎ
	fe	fu	fī	fa	fē	f/fi	fo
(34)	ፐ	ፑ	ፒ	ፓ	ፔ	ፕ	ፖ
	pe	pu	pī	pa	pē	p/pi	po

As combinacións con W, WA, YA e a inicial especial son as seguintes

Combinacións con W
	(1)	(3)	(5)	(6)
(1)	ቈ	ቊ	ቌ	ቍ
	k’wā	k’wī	k’wē	k’wi
(2)	ኈ	ኊ	ኌ	ኍ
	hwā	hwī	hwē	hwi
(3)	ኰ	ኲ	ኴ	ኵ
	kwā	kwī	kwē	kwi
(3)	ጐ	ጒ	ጔ	ጕ
	gwā	gwī	gwē	gwi

Combinacións con WA (4)
ሏ	ቧ	ዟ	ጧ
lwa	bwa	zwa	t’wa
ሟ	ቷ	ዧ	ጯ
mwa	twa	zhwa	ch’wa
ሯ	ቿ	ጇ	ጿ
rwa	chwa	jwa	ts’wa
ሷ	ኗ	ዷ	ፏ
swa	nwa	dwa	fwa
ሿ	ኟ
shwa	nywa

Combinacións con YA e inicial especial
ፘ	ፙ	ፚ	ኧ
rya	mya	fya	e

1. Dependendo da pronuncia.
2. Cando "ና" representa a palabra amhárica co significado de "e" (conxunción copulativa), a súa romanización (na) debe separarse das palabras precedente e seguinte e nunca levar maiúscula.
3. Na fila 17, as primeiras formas correspóndense á romanización a comezo de palabra, e as outras no seu interior.
4. Cando "የ" representa a preposición amhárica, a súa romanización (ye) debe ir en maiúscula e escrita xunto á seguinte palabra, tamén en maiúscula.

Exemplos: አበ ጉበኛ → Abe Gubenya; ሀዲስ ዓለማየሁ → Hādīs Alemayehu; ወረዳ → wereda.

Escrita devanágari

Convención: para o hindi, o nepalés, e demais linguas índicas que empregan a escrita devanágari, úsase na Galipedia o sistema de romanización hunteriano, que é o sistema nacional da India, na súa versión simple.^[17]

Consoantes

Devanágari	Latino¹
क	k
ख	kh
ग	g
घ	gh
ङ	n
च	ch
छ	chh
ज	j
झ	jh

Devanágari	Latino
ञ	n
ट	t
ठ	th
ड	d
ढ	dh
ण	n
त	t
थ	th
द	d

Devanágari	Latino
ध	dh
न	n
प	p
फ	ph
ब	b
भ	bh
म	m
य	y
र	r

Devanágari	Latino
ल	l
व	w, v²
श	sh³
ष	sh
स	s
ह	h
क़	q
ख़	kh
ग़	gh

Devanágari	Latino
ड़	r
ढ़	rh
फ़	f
ज़	z
झ़	zh
क्ष	ksh
त्र	tr
ज्ञ	gy
श्र	shr

1. Vogal implícita /a/. Dentro da palabra, amosala ou non depende da pronuncia. A final de palabra sempre se suprime.

Vogais

Devanágari (ind.)	Devanágari (comb. क्)	Latino¹
अ	क	a
आ	का	ā, a¹
इ	कि	i
ई	की	ī, i¹

Devanágari (ind.)	Devanágari (comb. क्)	Latino¹
उ	कु	u
ऊ	कू	ū, u¹
ए	के	e
ऐ	कै	ai

Devanágari (ind.)	Devanágari (comb. क्)	Latino¹
ओ	को	o
औ	कौ	au
अं	कं	m, n
अः	कः	h

Devanágari (ind.)	Devanágari (comb. क्)	Latino¹
ऋ	कृ	ri
ॠ	कॄ	ri

1. /a/, /i/ e /u/ en posición final de palabra.

Diacríticos

Devanágari	Descrición
ं	Nasalización (n)
ः	Son fricativo (h)
ँ	Nasalización (m)

Exemplos (hindi): बलरामपुर → Balrampur; सिक्म → Sikkim; इन्दिरा गांधी → Indira Gāndhi (nótese o diacrítico de nasalización, engadindo un /n/); उत्तर प्रदेश → Uttar Pradesh; जवाहरलाल नेहरू → Jawaharlāl Nehru.
Exemplos (nepalés): काठमांडौ → Kāthmāndau; पोखरा → Pokhara; धौलागिरी → Dhaulāgiri, मनास्लु → Manāslu.

Escrita tailandesa

Convención: Na Galipedia emprégase para o tailandés o sistema de transliteración oficializado polo goberno (Real Sistema de Transcrición Xeral Tailandés), do que a última versión data de 1999.^[18]

Consoantes

Entre parénteses, a forma ao final de sílaba.

Tailandés	Latino	Tailandés	Latino	Tailandés	Latino
ก	k (k)	ฐ ฒ ถ ท ธ	th (t)	ร	r (n)
ข ฃ ค ฅ ฆ	kh (k)	ณ น	n (n)	ฤ	rue, ri, roe (-)
ง	ng (ng)	บ	b (p)	ฤๅ	rue (-)
จ ฉ ช ฌ	ch (t)	ป	p (p)	ล ฬ	l (n)
ซ ศ ษ ส	s (t)	ผ พ ภ	ph (p)	ฦ ฦๅ	lue (-)
ญ	y (n)	ฝ ฟ	f (p)	ว	w (-)
ฎ ฑ ด	d (t)	ม	m (m)	ห ฮ	h (-)
ฏ ต	t (t)	ย	y (-)

Vogais

Tailandés	Latino	Tailandés	Latino	Tailandés	Latino
–ะ, –ั, รร –า	a¹	โ–ะ, –, โ–, เ–าะ, –อ	o	โ–ย, –อย	oi
รร	an²	เ–อะ, เ–ิ, เ–อ	oe	เ–ย	oei
–ำ	am	เ–ียะ, เ–ีย	ia	เ–ือย	ueai
–ิ, –ี	i	เ–ือะ, เ–ือ	uea	–วย	uai
–ึ, –ื	ue	–ัวะ, –ัว, –ว–	ua	–ิว	io
–ุ, –ู	u	ใ–, ไ–, –ัย, ไ–ย, –าย	ai	เ–็ว, เ–ว	eo
เ–ะ, เ–็, เ–	e	เ–า, –าว	ao	แ–็ว, แ–ว	aeo
แ–ะ, แ–	ae	–ุย	ui	เ–ียว	iao

Notas:
Xeral: As vogais inherentes (ver exemplos) son /a/ nas sílabas abertas e /o/ nas sílabas pechadas (exemplo: ถนน → "thA.nOn".

Exemplos: จันทบุรี → Chanthaburi; เปรม ติณสูลานนท์ → Prem Tinsulanontha; ทักษิณ ชินวัตร → Thaksin Chinawatra.

Escrita xaponesa

Convención: Para o xaponés emprégase a romanización Hepburn revisada.^[19]

Na Galipedia vense empregando para o xaponés a romanización Hepburn revisada, a de maior uso na actualidade e a que, por tanto, se seguirá a empregar. A seguinte táboa resume dito sistema:

Gojūon										Yōon
あア	a	いイ	i	うウ	u	えエ	e	おオ	o	Yōon
かカ	ka	きキ	ki	くク	ku	けケ	ke	こコ	ko		きゃキャ	kya	きゅキュ	kyu	きょキョ	kyo
さサ	sa	しシ	shi	すス	su	せセ	se	そソ	so		しゃシャ	sha	しゅシュ	shu	しょショ	sho
たタ	ta	ちチ	chi	つツ	tsu	てテ	te	とト	to		ちゃチャ	cha	ちゅチュ	chu	ちょチョ	cho
なナ	na	にニ	ni	ぬヌ	nu	ねネ	ne	のノ	no		にゃニャ	nya	にゅニュ	nyu	にょニョ	nyo
はハ	ha	ひヒ	hi	ふフ	fu	へヘ	he	ほホ	ho		ひゃヒャ	hya	ひゅヒュ	hyu	ひょヒョ	hyo
まマ	ma	みミ	mi	むム	mu	めメ	me	もモ	mo		みゃミャ	mya	みゅミュ	myu	みょミョ	myo
やヤ	ya			ゆユ	yu			よヨ	yo
らラ	ra	りリ	ri	るル	ru	れレ	re	ろロ	ro		りゃリャ	rya	りゅリュ	ryu	りょリョ	ryo
わワ	wa	ゐヰ	i/wi¹			ゑヱ	e/we¹	をヲ	o/wo²
								んン	n/n'
がガ	ga	ぎギ	gi	ぐグ	gu	げゲ	ge	ごゴ	go		ぎゃギャ	gya	ぎゅギュ	gyu	ぎょギョ	gyo
ざザ	za	じジ	ji	ずズ	zu	ぜゼ	ze	ぞゾ	zo		じゃジャ	ja	じゅジュ	ju	じょジョ	jo
だダ	da	ぢヂ	ji	づヅ	zu	でデ	de	どド	do		ぢゃヂャ	ja	ぢゅヂュ	ju	ぢょヂョ	jo
ばバ	ba	びビ	bi	ぶブ	bu	べベ	be	ぼボ	bo		びゃビャ	bya	びゅビュ	byu	びょビョ	byo
ぱパ	pa	ぴピ	pi	ぷプ	pu	ぺペ	pe	ぽポ	po		ぴゃピャ	pya	ぴゅピュ	pyu	ぴょピョ	pyo
1) Estes caracteres son históricos, e non se atopan en xaponés moderno. Romanízanse de xeito variable, con ou sen [w]. 2) Estes caracteres non se adoitan empregar, e a súa romanización segue as regras anteriores, mais aparecen en palabras estranxeiras, onde se romanizan como "wo".

Outros aspectos

As consoantes xeminadas márcanse dobrando a que segue ao sokuon (っ). No caso dos dígrafos dóbrase a primeira consoante, agás no caso do [ch], que queda como [tch].
Cando [ha (は)] funciona como partícula, escríbese [wa]. Cando o fai [he (へ)] escríbese [e]. Cando [wo (を)] se usa como partícula, escríbese [o].
As vogais longas márcanse co chōonpu (ー), e represéntanse con macrons (ā, ī, ū, ē, ō).
As combinacións "a + a", "e + e", "o + o" e "u + u" escríbense [ā], [ē], [ō] e [ū]; agás cando hai un separador de palabra entre elas, que se escribe [aa], [ee], [oo] e [uu] (p.ex, じゃあく） → ji + ya + a + ku → jaaku). A combinación "i + i" escríbese sempre [ii].
Exemplos: ほんしゅう → Honshū; はとやまゆきお → Hatoyama Yukio; ぶんきょうく → Bunkyō.

Notas e referencias

↑ "Armenian Romanization" (PDF).
↑ National System of Geographic Names Transmission into Roman Alphabet in Belarus. Ninth United Nations Conference on the Standardization of Geographical Names. New York, 21–30 August 2007
↑ О внесении изменений и дополнений в Инструкцию по транслитерации географических названий Республики Беларусь буквами латинского алфавита
↑ Правилник за издаване на българските документи за самоличност (Regulamentacións para os documentos de identidade búlgaros) (en búlgaro)
↑ Наредба № 3 за транслитерация на българските географски имена на латиница (Ordenanza para a transliteración de nomes búlgaros ao alfabeto latino) (en búlgaro)
↑ "Катастар".
↑ "Machine Readable Travel Documents" (PDF). pp. 89–91.
↑ "Transliteration of Macedonian Cyrillic Alphabet into English Latin".
↑ Монгол кирил үсгийн латин хөрвүүлгийн шинэ стандарт батлагдлаа
↑ Romanization of Kyrgyz
↑ "Orde No. 320". 15 de outubro de 2012.
↑ ICAO, ed. (2006). Machine Readable Travel Documents, Doc 9303, Part 1, Volume 1 (PDF).
↑ Resolución N. 55 do Gabinete de Ministros de Ucraína do 27 de xaneiro de 2010.
↑ UNITED NATIONS ROMANIZATION SYSTEMS FOR GEOGRAPHICAL NAMES - GREEK
↑ United Nations Group of Experts on Geographical Names (2007). Technical reference manual for the standardization of geographical names (PDF). p. 64. ISBN 978-92-1-161500-5.
↑ Romanization System for Amharic
↑ Transliteration of Hindi, Marathi & Nepali
↑ Nitaya Kanchanawan (Xullo-setembro de 2006). "Romanization, Transliteration, and Transcription for the Globalization of the Thai Language" (PDF). The Journal of the Royal Institute of Thailand 31 (3): 5–8.
↑ Japanese Romanization

Véxase tamén

Outros artigos

Wikipedia:Restricións técnicas nos títulos

Volver á páxina de axuda.

[1] "Armenian Romanization" (PDF).

[2] National System of Geographic Names Transmission into Roman Alphabet in Belarus. Ninth United Nations Conference on the Standardization of Geographical Names. New York, 21–30 August 2007

[3] О внесении изменений и дополнений в Инструкцию по транслитерации географических названий Республики Беларусь буквами латинского алфавита

[4] Правилник за издаване на българските документи за самоличност (Regulamentacións para os documentos de identidade búlgaros) (en búlgaro)

[5] Наредба № 3 за транслитерация на българските географски имена на латиница (Ordenanza para a transliteración de nomes búlgaros ao alfabeto latino) (en búlgaro)

[6] "Катастар".

[7] "Machine Readable Travel Documents" (PDF). pp. 89–91.

[8] "Transliteration of Macedonian Cyrillic Alphabet into English Latin".

[9] Монгол кирил үсгийн латин хөрвүүлгийн шинэ стандарт батлагдлаа

[10] Romanization of Kyrgyz

[11] "Orde No. 320". 15 de outubro de 2012.

[Doc_9303-12] ICAO, ed. (2006). Machine Readable Travel Documents, Doc 9303, Part 1, Volume 1 (PDF).

[13] Resolución N. 55 do Gabinete de Ministros de Ucraína do 27 de xaneiro de 2010.

[14] UNITED NATIONS ROMANIZATION SYSTEMS FOR GEOGRAPHICAL NAMES - GREEK

[15] United Nations Group of Experts on Geographical Names (2007). Technical reference manual for the standardization of geographical names (PDF). p. 64. ISBN 978-92-1-161500-5.

[16] Romanization System for Amharic

[17] Transliteration of Hindi, Marathi & Nepali

[18] Nitaya Kanchanawan (Xullo-setembro de 2006). "Romanization, Transliteration, and Transcription for the Globalization of the Thai Language" (PDF). The Journal of the Royal Institute of Thailand 31 (3): 5–8.

[19] Japanese Romanization

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]