Castelán colombiano

Castelán colombiano
Outros nomes:	Español colombiano
Falado en:	Colombia
Total de falantes:	49,6 millóns (2018)
Familia:	Indoeuropea  Itálica   Románica    Occidental     Galoibérica      Iberorrománica       Ibero-occidental        Castelán         Castelán colombiano
Escrita:	Alfabeto latino
Status oficial
Lingua oficial de:	Colombia
Regulado por:	Academia Colombiana da Lingua
Códigos de lingua
ISO 639-1:	es
ISO 639-2:	spa
ISO 639-3:	spa
SIL:	SPN
Mapa
Status

O castelán colombiano é a variedade da lingua castelá ou español que é falado na República de Colombia como a súa lingua nacional oficial e común. É o segundo país do mundo con máis falantes nativos de castelán en cifras absolutas, logo de México. O 99,2% da poboación fala castelán, sobre unha poboación de máis de 50 millóns de persoas (2020). O termo ten máis relevancia xeográfica ca lingüística, xa que os dialectos que se falan nas diversas rexións de Colombia son bastante diversos. As falas das áreas costeiras tenden a exhibir innovacións fonolóxicas típicas do castelán caribeño, mentres que as variedades das terras altas foron historicamente máis conservadoras. O castelán é cooficial nos territorios de grupos étnicos de linguas e dialectos indíxenas, e a educación neles é bilingüe. No país fálanse arredor de 10 dialectos da lingua castelá. A fala de Bogotá, unha variedade polo xeral conservadora do castelán colombiano, ten un alto prestixio social entre os falantes de castelán de toda América Latina.

Principais dialectos

En Colombia existen distintos dialectos como resultado da súa complexa xeografía marcada por tres cordilleiras dos Andes que deu como resultado pouco acceso e comunicación entre as rexións. Son distinguibles para calquera falante de castelán os dialectos andinos e os dialectos costeiros do Caribe e do Pacífico.

En liñas xerais, os dos macrodialectos colombianos, os costeiros e os de interior, amosan claros paralelismos cos dialectos meridionais e setentrionais de España respectivamente. O castelán do interior, semellante ao español setentrional, de consonantismo forte, articula con claridade a -s postvocálica ou final de palabra, ten -n final alveolar firme e non debilita o -l preconsonántico en [r]. O castelán costeiro é semellante ao español meridional de España, de consonantismo débil, debilita o -s postvocálico ou final ("los costeños" > "loh cohteño"), articula o -n como velar (camión > camiong) e nalgunhas zonas debilita o -l preconsántico en [r] ("alguno > arguno"). En morfoloxía, o de interior conserva de forma parcial o voseo antigo castelán (zona occidental) mentres que o costeiro fai uso extenso de tú como en toda a conca do Caribe. Cómpre sinalar que no sur da Guajira e o norte de Cesar, úsase un voseo verbal semellante ao do veciño estado venezolano de Zulia.

A partir destas 2 "superzonas" dialectais, pódese realizar a seguinte división:

• Superdialecto costeiro
  • Zona Caribe (castelán caribeño ou "costeño")
  • Zona Pacífica (castelán ecuatorial ou "chocoano")

• Superdialecto Central (Rexión Andina)
  • Zona Occidental
    • Subzona Paisa (castelán paisa ou antioqueño)
    • Subzona Caucana (castelán vallecaucano ou valluno/caleño)
    • Subzona Nariñense (castelán pastuso)
  • Zona Oriental
    • Subzona Cundiboyacense (castelán cundiboyacense, castelán bogotano ou rolo)
    • Subzona Santandereana (castelán santandereano)
    • Subzona Opita (castelán tolimense e huilense)
• Castelán llanero
• Castelán amazónico

Véxase tamén

Outros artigos

• Linguas de Colombia

Bibliografía

• Canfield, D. Lincoln (1981). Spanish Pronunciation in the Americas. Chicago: University of Chicago Press. pp. 34–38, "Colombia". ISBN 978-0-226-09262-1. 
• Díaz Collazos, Ana María (2015). Desarrollo sociolingüístico del voseo en la región andina de Colombia. Berlín: De Gruyter. ISBN 978-3-11-040414-2. doi:10.1515/9783110404142. Arquivado dende o orixinal o 05-05-2019. Consultado o 01-12-2020. 
• Flórez, Luis (1964). El español hablado en Colombia y su atlas lingüístico: Presente y futuro de la lengua española 1. Madrid: OFINES. pp. 5–77. 
• Garrido, Marisol (2007). Language Attitude in Colombian Spanish: Cachacos vs. Costeños. LLJournal 2. Arquivado dende o orixinal o 23 de abril de 2012. Consultado o 2011-11-04. 
• Lipski, John M. (1994). Latin American Spanish. Longman. ISBN 978-0-582-08761-3. 
• Low, Peter (2015), Colombian Spanish: Phrases, Expressions and Tips to Help You Speak Like a Local, Travelloco Publishing, ISBN 978-1-5262-0248-2
• Ringer Uber, Diane (1985). The Dual Function of usted: Forms of Address in Bogotá, Colombia. Hispania 68. pp. 388–392. JSTOR 342216. doi:10.2307/342216.