Fiji

Fiji

Republic of Fiji (en) Matanitu Tugalala o Viti (fj) Fidźi Ganaradźja (hif) Viti (fj)
Bandeira Brasón
Himno	Meda dau doka
Lema	«Rerevaka na Kalou ka Doka na Tui» «Fear God and honour the Queen» «Бой се от Бога, почитай кралицата» «Ble mae Hapusrwydd yn eich Canfod»
Localización
18°S 178°L
Capital	Suva
Contén a división administrativa	División Central, Fidxi División Norte División Occidental División Oriental, Fidxi Rotuma
Poboación
Poboación	905.502 (2017) (49,55 hab./km²)
Lingua oficial	lingua inglesa Lingua fidxiana Hindi de Fidxi
Xeografía
Parte de	Melanesia lista negra dos paraísos fiscais da Unión Europea (2019–)
Superficie	18.274 km²
Punto máis alto	Monte Tomanivi (1.324 m)
Punto máis baixo	Océano Pacífico (0 m)
Comparte fronteira con	Illas Salomón
Datos históricos
Precedido por	Dominio de Fidxi
Creación	1970
Organización política
• Presidente	Wiliame Katonivere (2021–)
• Primeiro ministro	Sitiveni Rabuka (2022–)
Órgano lexislativo	Parlamento de Fidxi , (Escano: 51)
Membro de	Organización Mundial da Saúde Organización Hidrográfica Internacional Grupo de Estados de África, Caribe e Pacífico ../... 23+
PIB nominal	4.296.235.428 $ (2021)
Moeda	Dólar fidxiano
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC+12:00 Pacific/Fiji (en)
Dominio de primeiro nivel	.fj
Prefixo telefónico	+679
Teléfono de emerxencia	Emergência 000 (pt) , 911 e 919 (pt)
Código de país	FJ
Sitio web	fiji.gov.fj…

Fiji, Fixi ou Fidxi (ⁱ/ˈfiːdʒi/ en inglés: Fiji; en fidxiano: Matanitu ko Viti; en hindustano: फ़िजी, فِجی,), oficialmente a República de Fiji, é un país insular en Melanesia, parte de Oceanía no sur do océano Pacífico. Atópase a uns 20000 km. ao nordés de Nova Zelandia. Fiji está formado por un arquipélago de máis de 330 illas, das cales unhas 110 están habitadas permanentemente, e máis de 500 illotes, o que supón unha superficie total duns 18.300 km². O grupo de illas máis periférico é Ono-i-Lau. Aproximadamente o 87% da poboación total de 924.610 habitantes vive nas dúas illas principais, Viti Levu e Vanua Levu. Cerca de tres cuartas partes dos Fijiáns viven nas costas de Viti Levu: ben na cidade capital de Suva ou en centros urbanos máis pequenos como Nadi, onde o turismo é a principal industria local, ou en Lautoka, onde a industria da cana de azucre é dominante. O interior de Viti Levu está pouco habitado debido ao seu terreo.

A maioría das illas de Fiji formáronse pola actividade volcánica que comezou hai uns 150  millóns de anos. Algunha actividade xeotérmica aínda ocorre hoxe nas illas de Vanua Levu e Taveuni. Os sistemas xeotérmicos de Viti Levu son de orixe non volcánica e teñen descargas superficiais de baixa temperatura (entre aproximadamente 35 º e 60 °C).

Os humanos viven en Fiji desde o segundo milenio antes de Cristo, primeiro os austronesios e máis tarde os melanesios, con algunhas influencias polinesias. Os europeos visitaron Fiji por primeira vez no século XVII. En 1874, despois dun breve período no que Fiji era un reino independente, os británicos estableceron a colonia de Fiji. Fiji funcionou como colonia da Coroa ata 1970, cando se independizou e pasou a ser coñecida como Dominio de Fiji. En 1987, tras unha serie de golpes de estado, o goberno militar que tomara o poder declarouno república. Nun golpe de estado de 2006, o comodoro Frank Bainimarama tomou o poder. En 2009, o Tribunal Superior de Fiji determinou que o liderado militar era ilegal. Nese momento, o Presidente "Ratu" Josefa Iloilo, a quen os militares mantiveran como xefe de estado nominal, derogou formalmente a Constitución de 1997 e volveu nomear a Bainimarama como primeiro ministro. Máis tarde, en 2009, "Ratu" Epeli Nailatikau sucedeu a Iloilo como presidente. O 17 de setembro de 2014, despois de anos de atrasos, tiveron lugar unhas eleccións democráticas. O partido FijiFirst de Bainimarama obtivo o 59,2% dos votos, e os observadores internacionais consideraron que as eleccións eran cribles.

Fiji ten unha das economías máis desenvolvidas do Pacífico polos seus abundantes recursos forestais, minerais e pesqueiros. A moeda é o dólar Fijiano, sendo as principais fontes de divisas a industria turística, as remesas dos Fijiáns que traballan no estranxeiro, as exportacións de auga embotellada e a cana de azucre. O Ministerio de Goberno Local e Desenvolvemento Urbano supervisa o goberno local de Fiji, que toma a forma de concellos de cidades e vilas.

Historia

Os primeiros habitantes de Fiji chegaron do Sueste Asiático tempo antes de que fosen descubertas por exploradores europeos no século XVII. Con todo, non foi ata o século XIX, que os europeos viñeron ás illas a establecerse de forma permanente. As illas sometéronse ao control británico como colonia en 1874. A independencia foi concedida en 1970, aínda que a raíña Isabel II seguía reinando no país. En 1987 un golpe de estado promulgaría a República, que se mantén hoxe día. Realizouse unha nova constitución, igualitaria entre as dúas grandes etnias do país, indios e os nativos Fijianos. Dez anos despois, no 2000, George Speight nacionalista nativo cometeu un golpe de estado que foi contrarrestado por outro realizado por Frank Bainimarama que restaurou a normalidade democrática impondo a Laisenia Qarase como primeiro ministro.

O 4 de decembro de 2006, o comodoro Bainimarama realiza un golpe de estado contra Qarase. Bainimarama volveuse contra o goberno pola clemencia coa que actuaba Qarase ante os golpistas de Speight. As tropas rodearon a residencia de Qarase, apartándoa do resto da capital. Homes armados formaron barricadas por toda a capital, incluíndo os arredores da oficina de Qarase. Os soldados tamén atacaron comisarías e fixéronse coas armas da única unidade armada da policía, ademais de desarmar aos gardacostas do propio Qarase. Bainirama converteuse no presidente de facto do país, impondo a Jona Senilagakali como primeiro ministro. A situación acougouse en parte o 5 de xaneiro de 2007 ao devolver Bainimarama a presidencia a Ratu Josefa Iloilo. Un día despois Iloilo nomeaba ao comodoro primeiro ministro do país.

Política

Fiji é unha república desde 1987 tras un golpe de estado na que o poder executivo pasou do gobernador británico a un Consello de Ministros encabezado por un primeiro ministro. A constitución de 1990 foi redactada para que os nativos Fijianos monopolizasen o poder político do país pero foi emendada en 1997 permitindo aos non nativos unha maior participación.

O presidente é o xefe do Estado, elixido polo Parlamento, con poderes bastante limitados agás en caso de crise. O primeiro ministro do país ha de ser elixido por maioría polo parlamento coa arbitraxe do presidente e é quen dirixe o goberno. O parlamento é bicameral, hai un Senado con 34 escanos (24 dos cales estaban reservados para os nativos das Illas Fiji de Melanesia, 9 para a poboación doutras razas e 1 para a illa polinesia de Rotuma) e un Congreso de 70 escanos (37 para os nativos de Fiji, 27 para cidadáns de orixe india, 5 para representantes doutras etnias e 1 para a illa de Rotuma). O sistema legal baséase no británico.

Organización político-administrativa

Artigo principal: Subdivisións de Fidxi.

Mapa das divisións administrativas de Fiji

Fiji divídese en catro grandes divisións que se dividen en 14 provincias. Son:

• División Central ten 5 provincias: Naitasiri, Namosi, Rewa, Serua, e Tailevu.
• División Oriental ten 3 provincias: Kadavu, Lau e Lomaiviti.
• División Norte ten 3 provincias: Bua, Cakaudrove e Macuata.
• División Occidental ten 3 provincias: Ba, Nadroga-Navosa e Ra.

Á parte, a illa de Rotuma, ao norte do arquipélago, ten o status de dependencia.

Fiji dividiuse en tres confederacións ou gobernos durante o reinado de Seru Epenisa Cakobau, aínda que estas non se consideran divisións políticas, aínda se consideran importantes nas divisións sociais dos indíxenas Fijiáns:

Confederación	Xefe
Kubuna	Vacante
Burebasaga	Ro Teimumu Vuikaba Kepa
Tovata	Ratu Naiqama Tawake Lalabalavu

Xeografía

Artigo principal: Lista de Illas de Fidxi.

Mapa de Fiji

Fiji consiste en 322 illas, das cales ao redor dun terzo están habitadas. Ademais, hai outras 522 illas menores. As dúas illas máis importantes son Viti Levu e Vanua Levu. En Viti Levu están a capital Suva, Lautoka e Nadi (sede do principal aeroporto internacional de Fiji). En Vanua Levu, as principais cidades son Labasa e Savusavu. Ambas as illas son montañosas, con picos de máis de 1.200 metros, e están cubertas por bosque tropical. Viti Levu concentra aproximadamente dous terzos da poboación do país, e combinada con Vanua Levu representan máis do 80% da poboación do país.

Outras illas importantes de Fiji son Taveuni, Kadavu (a terceira e cuarta illa en tamaño respectivamente), o grupo de Mamanuca e o grupo Yasawa son populares destinos turísticos, cos grupos Lomaiviti e Lau. Rotuma atópase a cincocentos quilómetros ao norte do arquipélago.

Economía

Artigo principal: Economía de Fidxi.

Demografía

A poboación actual alcanza os 905.949 (estimada en xullo de 2006), cunha densidade de 49 hab/km². Os Fijianos nativos son unha mestura de polinesios e melanesios, resultado das antigas migracións que tiveron lugar no Pacífico Sur séculos atrás. A poboación Fijiana de orixe india creceu rapidamente entre 1879 e 1916 para traballar nos campos de cana de azucre. E logo continuou crecendo debido á migración voluntaria ata alcanzar a maioría, pero tras o golpe de estado de 1879 comezou a decrecer pola emigración. Tamén hai minorías de europeos e chineses. A lingua oficial é o inglés, pero a lingua falada polos nativos é o Fijiano, lingua da familia malaio-polinesia, e polos habitantes de orixe india é o hindi Fijiano, variedade local do hindustano.

Relixión

A maioría dos Fijianos nativos son cristiáns, sendo sobre todo metodistas e católicos. En canto aos indo-Fijianos, son un 77% de relixión hindú, máis de 15% musulmáns e 6% cristiáns. Hai tamén uns poucos sijs. A denominación cristiá máis grande é a Igrexa Metodista de Fiji e Rotuma. Ten a poboación máis grande en Fiji que en ningunha outra nación (36.2% da poboación de Fiji pertence a esta igrexa). A igrexa católica tamén é significante (8.9%).

Os hindús pertencen á seita Sanatan (74.3% dos hindús), mentres que o 22% non especifican a cal seita pertencen. A maioría dos musulmáns son sunnitas. Outras relixións que existen pero con menos poboación son o sikhismo e o bahaísmo.

Cultura

Debido á súa diversidade étnica e relixiosa. A cultura do país é o resultado dun mosaico entre as tradicións indíxena, india e europeas. A cultura dos nativos ten características entre melanesias e polinesias, aínda que experimentou cambios debido á cristianización.

O deporte preferido no país é o Rugby, habendo participado o equipo nacional en varios campionatos do mundo. Doutra banda, tamén existe unha selección de fútbol, situada no posto 150º da clasificación mundial da FIFA. A súa mellor participación nun torneo internacional foi un terceiro posto na Copa de Oceanía de 1998.

As festas oficiais de Fiji reflicten a súa diversidade cultural

Festas

Data	Nome en galego	Nome local	Notas
1 de xaneiro	Día de ano novo	New Year´s Day	As celebracións poden continuar durante unha semana e ata un mes nalgunhas zonas.
Febreiro/marzo	Festival de cores	Holi	Festa hindú
Marzo/abril	Ram Naumi	Ram Naumi	Celebración hindú en honra do señor Ram
Marzo/abril	Semana Santa	Easter	Son festa oficial o domingo e o venres
30 de maio	Día de Ratu Sir Lala Sukuna	Sir Lala Sukuna's Day	Festa que fai honra ao primeiro presidente do país independente
Xullo	Día da constitución	Constitution Day	Conmemora a adopción da constitución de Fiji
Xullo	Día do nacemento de Mahoma	-	Festa musulmá
Setembro	Festival do azucre	Sugar Festival	Celebrado en Lautoka
10 de outubro	Día de Fiji	Fiji Day	É o aniversario tanto da cesión ao Reino Unido como a obtención da independencia en 1970
Outubro/novembro	Festival das luces	Diwali	Festa hindú en honra de Lakshmi deusa da riqueza e a prosperidade.
25 de decembro	Nadal	Christmas	Festival de Nadal

Véxase tamén

Goberno

• Goberno das Illas Fiji Arquivado 08 de decembro de 2020 en Wayback Machine. (en inglés)
• Chief of State and Cabinet Members
• Fiji Bureau of Statistics

Información xeral

• Geologic Map
• Wikimedia Atlas de Fiji.
• Fiji. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
• Fiji at UCB Libraries GovPubs
• Fiji en Curlie (en inglés)
• Fiji profile from the BBC News