Saltar ao contido

Portal:Finlandia

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Finlandia (en finés: Suomi, en sueco: Finland (Suomi_Finland.ogg pronunciación )), oficialmente República de Finlandia (Gl-República de Finlandia.ogg pronunciación ) (en finés: Suomen tasavalta, en sueco: Republiken Finland) é un país nórdico situado no norte de Europa. O país fai fronteira polo oeste con Suecia, polo leste con Rusia e polo norte con Noruega. Polo oeste e polo sur está rodeada polo mar Báltico, que separa de Suecia e Estonia, atravesando o golfo de Finlandia. A capital e maior cidade do país é Helsinqui.

No ano 2009, Finlandia tiña unha poboación de 5,3 millóns de habitantes nunha área de 338.145 quilómetros cadrados. A meirande parte da poboación do país atópase no extremo sur, na costa do golfo de Finlandia e proximidades. Finlandia é o sexto país máis grande de Europa en termos de área, e conta cunha baixa densidade de poboación de 15,5 habitantes por quilómetro cadrado, o que o converte no país menos densamente poboado dentro da Unión Europea. A maioría dos finlandeses falan o finés como a súa lingua materna, a cal é unha das poucas linguas oficiais da Unión Europea que non descenden da familia indoeuropea. A segunda lingua oficial de Finlandia é o sueco, o cal é lingua materna dun 5,5% da poboación nacional.

Previamente Finlandia foi parte de Suecia e dende 1809 a 1917, cando obtivo a súa independencia, o país foi o autónomo Gran Ducado de Finlandia como parte da Rusia Imperial. Hoxe en día, Finlandia é unha república, parlamentaria e democrática. O país é membro das Nacións Unidas e da Unión Europea dende 1995. A economía de Finlandia é unha das máis prosperas do continente, baseándose nos importantes sectores de servizos así como de manufactura. No país existe un estado de benestar así como unha política altamente democrática e con niveis sumamente baixos de corrupción. O país conta co euro como moeda oficial dende o 28 de febreiro de 2002, substituído ao marco finlandés.

Artigo destacado

editar

Hai 53 municipios en Finlandia nos que o finés non é a única lingua oficial. En Finlandia, en decembro de 2013, o 89,3% da poboación falaba finés, o 5,3% sueco, e o 0,04% linguas saamis. Tanto o finés como o sueco son linguas oficiais de Finlandia. Oficialmente, un municipio é bilingüe se a poboación que fala a lingua minoritaria é canto menos o 8% da poboación total, ou ten canto menos 3 000 falantes. Un municipio previamente bilingüe mantense co status se a proporción da lingua minoritaria descende por baixo do 8%, ata o 6%. Se cae por debaixo do 6%, é posible que o municipio se manteña bilingüe por decreto gobernamental, por recomendación do consello municipal, durante dez anos máis. Entre os municipios que fan uso da regra dos 3 000 falantes inclúense a capital Helsinqui e no centro cultural da comunidade sueca finesa, Turku. No arquipélago das Åland, onde o finés está case ausente da vida diaria, a lei lingüística non se aplica. No continente, a maior proporción de falantes de lingua sueca encóntrase na costa occidental, en Ostrobotnia.

Dos 317 municipios de Finlandia, 16 son unilingües en lingua sueca. 33 municipios son bilingüe en finés e sueco; e deles, 15 teñen como lingua maioritaria o sueco e en 18 é o finés a lingua maioritaria. Catro municipios, todos localizados en Laponia, teñen como lingua maioritaria o finés e algunha lingua saami como lingua minoritaria: Enontekiö, Inari, Sodankylä e Utsjoki. Inicialmente, só a lingua sueca recibiu o bilingüismo oficial, a través da acta lingüística de 1922; disposicións similares extendéronse ás linguas saamis a través dunha lei de 1991. A lei de 1922 foi remprazada por unha nova mais en boa parte similar en 2003.

Cidade destacada

editar

Tampere (en sueco Tammerfors) é unha cidade de Finlandia, capital da rexión de Pirkanmaa (provincia de Finlandia Oriental). Segundo o censo do 31 de xaneiro de 2012 ten unha poboación de 215.315 hatibantes. A cidade está situada ao sur do país, entre os lagos Näsijärvi e Pyhäjärvi. É a terceira cidade máis poboada de Finlandia por detrás de Helsinqui e Espoo.

Tampere está situada entre dous lagos, o Näsijärvi e o Pyhäjärvi. Como entre ambos lagos hai un desnivel de 18 metros, os rápidos que os comunican, Tammerkoski, teñen sido unha importante fonte de enerxía ao longo da historia da cidade, máis recentemente xerando electricidade. Tampere é alcumada a "Manchester de Finlandia" polo seu pasado industrial como antigo centro da industria finlandesa.

Orixinalmente fundada como mercado á beira da canle Tammerkoski en 1775 por Gustavo III de Suecia, catro anos despois, o 1 de outubro de 1779, concedéronselle dereitos de cidade.

Divisións administrativas
Categorías
Biografía destacada

editar

Tove Jansson, nada en Helsinqui o 9 de agosto de 1914 e finada na mesma localidade o 27 de xuño de 2001, foi unha escritora finlandesa de expresión sueca, especialmente coñecida como creadora da serie de libros infantís Mumintroll e que recibiu o Premio Hans Christian Andersen en 1966.

De pais artistas, Jansson estudou arte entre 1930 e 1938 en Estocolmo, Helsinqui e posteriormente en París. A súa primeira exposición artística en solitario tivo lugar en 1943. Ao mesmo tempo, ela escribiu historias curtas e artigos para a súa publicación, así como creando os debuxos para capas de libros e outros fins. Ela continuou a traballar como artista durante o resto da súa vida, amais da súa carreira como escritora. Jansson residiu en nunha pequena illa das illas Pellinki (no Golfo de Finlandia) nunha casa no campo que seus país tiñan preto da cidade de Porvoo.

A partir da súa obra semiautobiográfica Bildhuggarens dotter en 1968, Jansson escribiu seis novelas e cinco libros de historias curtas para adultos.

Imaxe destacada

editar

Antiga igrexa de madeira en Petäjävesi.
Vexa o artigo Finlandia Central.


Sabías que...?

editar

Larin Paraske.

  • ...cando se concluiu en 1967, o MS Finlandia era o maior ferry do mundo?
  • ...Larin Paraske, unha poetisa oral finlandesa, podía recitar máis de 32 000 versos de poesía?
  • ...Tuomas, o primeiro bispo de Finlandia coñecido, renunciou logo de confesar tortura e falsificación?


Artigos de calidade e bos
Proxectos relacionados
Portais relacionados
Proxectos irmáns

editar

Wikimedia Commons
Wikimedia Commons

en Commons