Saltar ao contido

New wave of British heavy metal

Este é un artigo de calidade da Galipedia
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

New wave of British heavy metal
Orixe musicalHeavy metal
Hard rock
Punk rock
Pub rock
Rock progresivo
Orixe culturalAnos 1970
Reino Unido Reino Unido
Instrumentos típicosVoz, guitarra eléctrica, baixo, batería
DerivadosBlack metal, power metal, speed metal, thrash metal
Xéneros de fusión
Street punk
Escenas rexionais
Reino Unido Reino Unido

O new wave of British heavy metal (literalmente en galego: nova onda do heavy metal británico), abreviado comunmente como NWOBHM ou N.W.O.B.H.M., foi un movemento musical de contexto nacional que tivo lugar no Reino Unido a finais dos anos 1970 e acadou unha atención internacional a comezos dos anos 1980. O xornalista Geoff Barton cuñou o termo na edición de maio de 1979 da revista musical británica Sounds para describir o xurdimento de novos grupos de heavy metal a finais da década dos anos 1970, durante un período de declive do punk rock e dominación da música new wave.

Malia abranguer estilos diversos de correntes principais e underground, a música do NWOBHM caracterizouse por tomar o heavy metal dos anos 1970 e infundirlle a intensidade do punk rock para producir cancións rápidas e agresivas. A actitude DIY dos novos grupos de heavy metal favoreceu a expansión de gravacións de produción propia cun son cru e a proliferación de discográficas independentes. As letras das cancións adoitaban tratar temas de escapismo, como a mitoloxía, a fantasía, a ciencia ficción o terror e o estilo de vida da música rock.

O NWOBHM comezou como un fenómeno de movemento underground medrando en paralelo ó punk e ignorado en gran parte polos medios. A promoción por parte do DJ de música rock Neal Kay e as campañas publicitarias da revista Sounds fixeron que este movemento chegase á conciencia pública, gañando tempo de emisión na radio, recoñecemento e éxitos no Reino Unido. O movemento incluía na súa maioría músicos e afeccionados mozos, de raza branca e de clase obreira, que sufrían as duras condicións do aumento do desemprego durante anos trala recesión de 1973–1975. Como reacción a súa situación social, crearon unha comunidade separada do mainstream. O NWOBHM recibiu fortes críticas por mor da grande expectación xerada polos medios locais a favor dun gran número de músicos considerados sen talento. Non obstante, foi o motor dunha renovación do xénero da música heavy metal e avanzou o progreso da subcultura do mesmo, actualizando os seus códigos visuais e de comportamento, que foron adoptados rapidamente por afeccionados ó heavy metal de todo o mundo trala expansión da súa música ata a Europa continental, Norteamérica e o Xapón.

Dentro do movemento xurdiron unha gran cantidade de grupos de heavy metal, mais só uns poucos deles sobreviviron á chegada da MTV e a popularidade do glam metal máis comercial na segunda metade da década dos anos 1980. Entre eles, Iron Maiden e Def Leppard convertéronse en grupos de fama internacional, mentres que outros como Motörhead e Saxon obtiveron un éxito considerable. Outros grupos, como por exemplo Diamond Head, Venom e Raven, mantivéronse na corrente underground, pero aínda así foron unha influencia principal nos subxéneros de metal extremo que xurdiron a finais dos anos 1980 e comezos dos anos 1990. Moitos dos grupos do NWOBHM volveron a reunirse nos anos 2000, manténdose activos por medio de actuacións en directo e da publicación de novos álbums de estudio.

Contexto

[editar | editar a fonte]

Malestar social no Reino Unido

[editar | editar a fonte]
Véxase tamén: Recesión de 1973–1975 no Reino Unido.
Manifestación de mineiros en folga en Londres no ano 1984

Na segunda metade dos anos 1970 o Reino Unido atopábase nun estado de malestar social e pobreza estendida[1] como resultado de políticas sociais non efectivas por parte dos gobernos conservadores e laboristas durante un período de recesión económica que durou tres anos.[2][3] Como consecuencia dunha desindustrialización, a taxa de desemprego era excepcionalmente alta, especialmente entre os mozos de clase traballadora.[4] O desemprego continuou aumentando a comezos dos anos 1980, chegando o seu punto máis alto en febreiro de 1983.[5] O descontento xeneralizado dun número tan alto de xente xerou un malestar social con folgas frecuentes, culminando nunha serie de disturbios como os de Brixton e Toxteth.[6] Durante este período a masa de mozos, privados de esperanzas de tan sequera obter traballos pouco cualificados dispoñibles para xeracións previas, procuraron outras maneiras de obter ingresos nos negocios da música e do entretemento.[7] A explosión de novos grupos e estilos musicais procedentes do Reino Unido a finais dos anos 1970 foi un resultado dos seus esforzos para saír adiante na depresión económica que azoutou o país antes dos gobernos de Margaret Thatcher.[7]

A desesperación e reacción violenta dunha xeración privada dun futuro asegurado quedou ben representada no movemento punk británico de 1977–1978, que continuou a súa rebelión contra o establishment diluíndose na música new wave e post-punk dos anos 1980.[8] Estes autoproclamados punks eran militantes políticos, caracterizados por unha actitude anarquista e prácticas escénicas como os bailes "pogo".[9] Adoitaban levar peiteados curtos e de punta ou a cabeza afeitada, habitualmente con elementos estéticos de pinchos e roupas resgadas,[9][10] e consideraban a habilidade musical pouco importante mentres que a música fose simple e ruidosa.[4] Porén, non tódolos mozos de clase traballadora acolleron o movemento punk, preferindo escapar da súa realidade por medio da música heavy metal, igual de efectiva para darlles diversión, alivio do estrés e compañeirismo perante a falta de empregos.[11][6]

Heavy rock no Reino Unido

[editar | editar a fonte]

O Reino Unido foi un berce para a primeira onda do heavy metal que naceu a finais dos anos 1960 e que floreceu a comezos dos anos 1970.[12] Dos numerosos grupos británicos que xurdiron durante ese período, Led Zeppelin, Black Sabbath e Deep Purple acadaron o éxito mundial e a aclamación da crítica.[13] O éxito deste xénero musical, habitualmente chamado heavy rock naquel momento,[14] xerou unha comunidade de afeccionados británicos con fortes lazos á psicodelia, as doutrinas hippies e a subcultura moteira.[15][16] Cada un destes grupos sufriron crises a mediados e finais dos anos 1970: Led Zeppelin viuse envolto en discordias e traxedias persoais que reduciron de forma drástica a súa actividade,[13][17] Black Sabbath despediu o seu carismático pero pouco fiable vocalista Ozzy Osbourne,[18] e Deep Purple separouse.[19] Como consecuencia disto, o movemento do heavy metal perdeu gran parte do seu pulo e interese dos medios, que pasou a centrarse no que o escritor británico Malc Macmillan denominou "os mercados máis de moda ou lucrativos do día", como a música disco, o glam, o mod revival, o new wave e a música electrónica.[20] Da mesma forma que outros grupos de rock progresivo e outras correntes principais dos anos 1970, os grupos de heavy rock estaban vistos, en palabras do xornalista Garry Bushell, como "torpes dinosauros" por parte do xornalismo musical que centrou o seu obxectivo no punk rock e no new wave.[21][22] Algúns escritores chegaron incluso a proclamar a defunción prematura do conxunto do heavy metal.[23][24]

A crise dos chamados "xigantes" do heavy rock británico deixou lugar a ascensión doutros grupos de rock a mediados dos anos 1970,[25] incluíndo Queen,[26] Hawkwind,[27] Budgie,[28] Bad Company,[29] Status Quo[30] e Nazareth,[31] todos eles con múltiples entradas nas listas de éxitos británicas e con xiras internacionais de éxito.[20][32] As listas de éxitos británicas deste período indican que aínda existía unha grande audiencia para a música heavy metal no país, con grupos nacentes como Thin Lizzy,[33] UFO[34] e Judas Priest,[35] acadando éxitos tanxibles e cobertura dos medios a finais dos anos 1970.[20][36] Os grupos estranxeiros de hard rock como os estadounidenses Blue Öyster Cult e Kiss,[37][38] os canadenses Rush,[39] os alemás Scorpions[40] e particularmente os australianos AC/DC[41] subiron ós postos máis altos das listas británicas nese mesmo período.[20][32]

Motörhead

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Motörhead.
Lemmy Kilmister de Motörhead está considerado coma unha figura de referencia para o movemento.[42]

O grupo Motörhead fundouse en 1975 trala unión de músicos xa experimentados.[43] O seu líder Lemmy Kilmister formara parte do grupo de space rock Hawkwind,[44] Larry Wallis tocara en Pink Fairies[45] e Eddie Clarke fora membro de Curtis Knight Zeus.[46] As súas experiencias previas é un dos elementos que dividen a opinión dos críticos e afeccionados sobre se o grupo pertence ó movemento NWOBHM ou non.[47][20][48] Parte deles afirman que o grupo debería estar considerado coma unha inspiración para o movemento, mais non parte del xa que tiñan asinado contratos, realizado xiras e subido ás listas de éxitos antes de que calquera grupo do NWOBHM chegara a saír da escena local de clubs.[47][20][48][49] Motörhead foi tamén o único grupo de heavy metal do período que gravou temas co DJ veterano da BBC radio John Peel para o seu programa Peel Sessions,[50] e o primeiro grupo en acadar a posición número 1 das listas de álbums no Reino Unido co disco de directo No Sleep 'til Hammersmith en xuño de 1981.[49] O propio Lemmy afirmou que "o NWOBHM ... non nos fixo moito ben", xa que Motörhead "apareceu algo cedo de máis".[51]

Outros críticos ven a Motörhead como o primeiro expoñente significativo do movemento,[52][53][54] e o primeiro grupo en levar a cabo por completo unha mestura entre o punk rock e o heavy metal.[55] A súa rápida música, a renuncia á virtuosidade técnica en favor do volume puro, e a súa actitude intransixente foi ben recibida tanto polos punks coma polos afeccionados ó heavy metal.[55] Motörhead realizou xiras co apoio de moitos grupos do NWOBHM,[17][56] ademais de compartir escenario co grupo de punk amigo de Lemmy The Damned.[57] O estilo musical de Motörhead tornouse moi popular durante a época do NWOBHM, facendo deles unha referencia fundamental para o nacente movemento e para músicos de varios subxéneros do heavy metal en décadas posteriores.[58][59]

Historia

[editar | editar a fonte]

Movemento underground

[editar | editar a fonte]
Paul Di'Anno e Steve Harris de Iron Maiden. A aparencia e personalidade de Di'Anno facíalle parecer máis un cantante de punk que un metalhead.[60][61]

Thin Lizzy, UFO e Judas Priest xa realizaban actuacións en escenarios internacionais,[62][63][64] cando novos grupos de heavy metal, compostos por xente moi nova, debutaron en pequenos escenarios en moitas cidades do Reino Unido.[9] Os principais escenarios do país adoitaban reservarse para os grupos de música disco do máis alto das listas, xa que o seu uso para actuacións de música rock considerábase moito menos beneficioso economicamente.[65] Ó igual que moitos outros grupos británicos do pasado, os novos grupos pasaron os seus anos formativos tocando en directo en clubs, pubs, salas de baile e círculos sociais de clase baixa. Este adestramento mellorou as súas capacidades musicais, creou unha base de afeccionados locais e permitiulles poñerse en contacto con representantes e axentes das discográficas.[66]

Angel Witch, Iron Maiden, Praying Mantis e Samson de Londres,[67] Son of a Bitch (posteriormente Saxon) de Barnsley,[68] Diamond Head de Stourbridge,[69] Marseille de Liverpool,[70] White Spirit de Hartlepool,[71] Witchfynde de Derbyshire,[72] Vardis de Wakefield,[73] Def Leppard de Sheffield,[74] Raven e Tygers of Pan Tang de Newcastle,[75] e Holocaust de Edimburgo[76] foron os grupos de heavy metal máis importanes fundados entre os anos 1975 e 1977 que animaron a escena de clubs nas súas respectivas cidades e vilas.[77] Os primeiros grupos deste novo movemento musical competían por espaacio de actuación con outros grupos de punk, habitualmente provocando unha especialización dos clubs que pasaron a traballar só con grupos dun dos dous estilos.[78] As diferenzas en ideoloxía, actitude e aparencia tamén provocou unha gran rivalidade entre as dúas audiencias.[9][78]

O que os músicos punk e do NWOBHM tiñan en común era a súa actitude "do it yourself" do negocio musical e a consecuente práctica de producir e distribuír eles mesmos o seu material gravado en forma de casetes de demos, ou producindo sinxelos privados para os afeccionados locais.[6] Isto deu lugar tamén ó nacemento e difusión de pequenas discográficas independentes, habitualmente como unha extensión das tendas de discos e estudios de gravación independentes, que en ocasións producían tanto publicacións punk coma heavy metal.[79] As discográficas independentes considéranse un factor importante da evolución do movemento, xa que eliminaron a intrusión de empresas corporativas que entorpeceran o progreso da música rock nos anos 1970, e déronlle unha oportunidade ós grupos locais para experimentar con formas máis extremas de música.[80]

Mentres que os medios británicos e internacionais daban unha intensa cobertura ó punk, o novo movemento grassroots do heavy metal mantívose underground ata 1978, ignorado case por completo por publicacións musicais coma New Musical Express, The Face e Melody Maker e polas estacións de radio.[5] As novas sobre os grupos e a súa música circulaba de boca en boca e por medio de fanzines,[81][82] ou a través de DJs interesados nela que viaxaban polo país de club en club.[83] Neal Kay era un destes DJs. Comezou a traballar no ano 1975 nun club nocturno chamado The Bandwagon en Kingsbury, no noroeste de Londres, situado na trastenda do pub Prince of Wales e equipado cun sistema de son masivo.[84][85] Transformou The Bandwagon no "The Heavy Metal Soundhouse", un lugar especializado no hard rock e no heavy metal no que a xente podía escoitar álbums de grupos xa establecidos e demos de novos grupos,[86][85] que circulaban entre os afeccionados por medio do intercambio de casetes.[87]

O NWOBHM foi unha ficción, realmente, unha invención de Geoff Barton e Sounds. Foi unha enxeñosa estrataxema para aumentar a circulación. Dito isto, si representou a unha morea de grupos que foran completamente ignoradas polos medios principais. Por mor diso converteuse en algo real e a xente acabou por seguilo.
—Bruce Dickinson (Tradución do orixinal)[17]

Ademais de participar en competicións de air guitar[88] e ver actuacións en directo,[85] a audiencia podía votar polas escollas de Kay.[89] O DJ facía unha lista semanal das 100 cancións de heavy metal máis solicitadas no The Soundhouse, e enviáballa ás tendas de dicsos e á revista musical Sounds, a única publicación que amosou interese na escena que estaba a desenvolverse.[89] Moitos músicos mozos decatáronse de que non estaban sós dentro do heavy metal grazas a esa lista semanal, que incluía grupos de todo o país.[90][91] Naquel entón, Geoff Barton traballaba para Sounds escribindo artigos sobre os incipientes grupos de heavy metal, polos que se considera un piar na dirección que tomou a subcultura dos metalheads.[17][92] Seguindo unha suxestión do seu editor Alan Lewis e nun intento de atopar un elemento estilístico común na música dos grupos, usou o termo "New Wave of British Heavy Metal" por vez primeira na súa crítica dunha actuación da xira Metal Crusade que incluía a Angel Witch, Iron Maiden e Samson no local The Music Machine de Londres o 8 de maio de 1979,[9][93] termo que pasaría a converterse no identificador do movemento musical.[94]

Primeira ondada de grupos

[editar | editar a fonte]

A comezos da década dos anos 1980 comezaron a circular álbums compilatorios que incluían temas dos grupos do movemento nacente, publicados por Neat Records, Heavy Metal Records e Ebony Records, compañías que se converterían e líderes do mercado das discográficas independentes do heavy metal durante os anos 1980.[95][96][80] A difusión por medio das listas de Neal Kay, a atención de Sounds e as múltiples compilacións publicadas polas discográficas independentes fixeron que os novos grupos centrasen os seus esforzos na produción de demos e sinxelos.[97] The Soundhouse Tapes de Iron Maiden é unha das coleccións máis coñecidas destas demos.[60] En palabras do propio Barton: "Había centos destes grupos. Quizais incluso miles. Non pasaba un día sen que chegase unha rolada de novos sinxelos NWOBHM á oficina de Sounds".[17]

Tommy Vance, locutor da BBC, decatouse do fenómeno e comezou a emitir sinxelos dos novos grupos de heavy metal no seu programa nocturno Friday Rock Show na BBC Radio 1.[98] Xunto coa emisión de John Peel,[17][99] o programa de Vance era o único programa de radio corporativa que incluía cancións de grupos de heavy metal, moitos deles invitados a tocar en directo nos estudios da BBC baixo a supervisión do produtor Tony Wilson.[100] Alice's Restaurant Rock Radio, unha estación de radio FM pirata de Londres,[101] avogou tamén polos novos grupos na radio e coa súa propia xira de actuacións en pubs e clubs de rock.[102]

Saxon no Wacken Open Air de 2016
Judas Priest no concerto "Redeemer of Souls" de 2014 en Brooklyn

Malia a transición dos novos grupos dende as escenas locais ata a realización de xiras extensivas polo Reino Unido, as principais discográficas non recoñeceron a súa tendencia emerxente.[103][36] Por este motivo gran parte dos novos grupos asinaron contratos con pequenas discográficas independentes, que só podían permitirse producir edicións limitadas de sinxelos e álbums e habitualmente só ofrecían unha distribución nacional.[95][96] Moitos outros grupos, incluíndo Iron Maiden, Def Leppard e Diamond Head, autoproduciron as súas primeiras publicacións e vendéronas por correo ou nos seus concertos.[104][105][106][107] Saxon foi o primeiro grupo en asinar cunha discográfica internacional, a francesa Carrere Records,[108] seguido de Def Leppard con Phonogram en agosto de 1979[109] e Iron Maiden con EMI en decembro de 1979.[110] A comezos de 1980, EMI probou o mercado co álbum compilado por Neal Kay Metal for Muthas e cunha xira polo Reino Unido coas bandas que contribuíran nesta compilación,[111] asinando eventualmente ós grupos Angel Witch[112] e Ethel the Frog.[113]

Sounds fixo unha dura crítica de Metal for Muthas, mais o álbum foi un éxito comercial[114] e considerase fundamental na estimulación das principais discográficas para asinar a varios outros grupos.[115] A II Z,[116] Fist,[96] White Spirit[96] e Praying Mantis[117] viron estes contratos finalizados trala publicación dos seus primeiros álbums, mentres que Tygers of Pan Tang,[96] Samson,[118] More,[119] Demon[120] e Girlschool[121] obtiveron un éxito maior e estiveron máis tempo baixo contrato das principais discográficas. As novas publicacións destes grupos tiñan unha mellor produción e algúns deles, co apoio de xiras intensivas polo Reino Unido e Europa,[122] obtiveron bos resultados nas listas de vendas.[123][124][125] Os mellores resultados nas listas dese período foron para ó álbum de estrea homónimo de Iron Maiden e para Wheels of Steel de Saxon, que acadaron o número 4 e o número 5 na lista de álbums do Reino Unido respectivamente, mentres que os seus sinxelos "Running Free", "Wheels of Steel" e "747 (Strangers in the Night)" situáronse dentro das 50 primeiras posicións da lista de sinxelos do Reino Unido.[126][127] A consecuencia máis inmediata destes éxitos foi un aumento da cobertura dos medios para os grupos de heavy metal,[128] incluíndo aparicións nos programas da televisión británica Top of the Pops[129][130] e The Old Grey Whistle Test.[131] O xurdimento de moitos novos grupos no período entre 1978 e 1980 foi outro efecto destacado da promoción do movemento ata o nivel de fenómeno nacional relevante.[6][a]

O pulo do movemento NWOBHM tamén beneficiou a grupos xa establecidos, que reclamaron o foco de atención con novas publicacións de éxito.[147][148] O ex-vocalista de Deep Purple Ian Gillan volveu ó grupo no álbum Mr. Universe en 1979[149] e estivo na primeira liña da escena musical do heavy metal británico co seu grupo Gillan nos anos seguintes.[150][151] O seu antigo compañeiro en Deep Purple Ritchie Blackmore chegou tamén os postos máis altos das listas do Reino Unido coas publicacións do seu grupo de hard rock Rainbow Down to Earth (1979) e Difficult to Cure (1981).[152][153][154] Black Sabbath recuperouse e volveu a obter éxitos cós álbums Heaven and Hell (1980) e Mob Rules (1981),[155][156] xunto co ex-vocalista de Rainbow Ronnie James Dio.[157] No ano 1980 houbo outras entradas nas primeiras 10 posicións das listas de éxitos británicas por parte de grupos de hard rock e heavy metal: O primeiro álbum de Michael Schenker Group chegou ó posto número 8,[158] Ready an' Willing de Whitesnake acadou a posición número 6,[159] British Steel de Judas Priest e Ace of Spades de Motörhead chegaron o posto número 4,[35][49] mentres que Back in Black de AC/DC conseguiu situarse no primeiro posto da lista.[41]

Como proba do éxito do rexurdimento do hard rock británico e da súa escena heavy metal, as xiras e concertos de grupos novos e vellos vendían tódalas entradas, tanto domesticamente coma noutros países europeos, alí onde chegara a influencia do movemento.[160][161][162] Os grupos que xurdían do NWOBHM xa non quedaban descartados para as xiras mundiais e adoitaban ser as actuacións de apoio para outros grupos máis destacados nos grandes concertos. Iron Maiden actuou xunto a Kiss en Europa no ano 1980,[163] realizando a súa primeira xira mundial como cabeza de cartel en 1981,[164] ademais de actuar xunto a Judas Priest e UFO nos Estados Unidos.[165] Def Leppard visitou os Estados Unidos por primeira vez en 1980 para unha xira de tres meses apoiando a Pat Travers, Judas Priest, Ted Nugent, AC/DC e Sammy Hagar.[166] Saxon actuou xunto a Judas Priest en Europa e como apoio de Rush e AC/DC nos Estados Unidos no ano 1981.[167][168] Os grupos do NWOBHM estiveron presentes no cartel do Reading Festival de 1980,[169][170] pasando a ser cabezas de cartel nas edicións do festival de 1981[171] e 1982.[172] A edición de 1980 destacou tamén polas violentas protestas contra Def Leppard, que tras declarar o seu interese no mercado americano recibiu unha mala acollida por parte dos afeccionados británicos.[173][174] A maiores de Reading, no ano 1980 creouse un novo festival en Castle Donington, o Monsters of Rock, que incluiría só grupos de hard rock e heavy metal no seu cartel.[175][176]

Popularidade

[editar | editar a fonte]
Steve "Steaming" Clark, guitarrista de Def Leppard. O cabelo longo e os rápidos solos de guitarra foron unha das características da música heavy metal dos anos 1980.[177]

O movemento NWOBHM atopou eventualmente o seu espazo nas publicacións e revistas musicais fóra de Sounds.[178][179] Melody Maker chegou a publicar unha lista semanal de heavy metal baseada no número de vendas en tendas de discos.[180] A editorial de Sounds aproveitou o seu apoio do movemento para lanzar o primeiro número de Kerrang! en xuño de 1981, unha revista a cor dirixida por Geoff Barton adicada en exclusiva ó hard rock e ó heavy metal.[181][6] Kerrang! obtivo un éxito inesperado e converteuse na revista de referencia para os metalheads de todo o mundo,[181][6] seguida en pouco tempo das publicacións estadounidenses Circus e Hit Parader, a alemá Metal Hammer e a británica Metal Forces.[182][183] A atención dos medios internacionais supuxo un aumento do número de vendas de discos e un maior número de xiras mundiais para os grupos do NWOBHM,[184][185][168] que situaron os seus álbums en moitas listas de vendas estranxeiras.[186][187][188][189][190] A súa escalada nas listas británicas culminou co álbum The Number of the Beast de Iron Maiden, que chegou o máis alto da lista de álbums no Reino Unido o 10 de abril de 1982 e mantívose no primeiro posto durante dúas semanas.[191][192] O álbum acadou o posto número 33 nos Estados Unidos,[193] onde o grupo adquiriu unha reputación de adoradores do Diabo por mor da escena infernal representada na portada do álbum.[194]

O éxito da música producida polo movemento e a súa transición de fenómeno underground cara a un xénero mainstream empuxou o seu principal promotor, Geoff Barton, a declarar o NWOBHM coma finalizado no ano 1981,[195][196] decepcionado pola baixa calidade dos novos grupos e frustrado pola facilidade coa que as discográficas explotaban o entusiasmo polo heavy metal.[197][198] Coincidiu ese mesmo ano co peche do Bandwagon e coa demolición do pub Prince of Wales para construír un restaurante no seu lugar.[199] Malia que o movemento perdera parte do seu atractivo para os afeccionados máis conservadores, como evidencia o incremento na popularidade e vendas das publicacións AOR de influencia americana,[200] mantivo unha vitalidade suficiente para o xurdimento dunha segunda ondada de grupos que partiron do underground e publicaron os seus primeiros álbums en 1982 e 1983.[201][b]

Varios grupos do NWOBHM realizaron xiras polos Estados Unidos pero sen chegar a recibir tempo de emisión na radio suficiente como para deixar unha impresión significativa nas listas estadounidenses.[209] Def Leppard foi a primeira excepción co álbum Pyromania a comezos de 1983, un álbum cunha aproximación máis melódica e achegada á radio FM en comparación co son máis agresivo da súa música anterior.[210][211][212] Con este disco conseguiron o seu obxectivo de acadar unha audiencia internacional, que incluía moitas afeccionadas femininas,[213][174] situando a Pyromania no número 2 da lista Billboard 200 só por detrás de Thriller de Michael Jackson.[214] Grazas a unha serie de sinxelos de éxito e a unha aparición continuada dos seus vídeos musicais na recentemente creada MTV, o álbum superou os seis millóns de copias vendidas nos Estados Unidos no ano 1984 e alzou a Def Leppard ó status de estrela internacional.[215] O éxito internacional conseguido por Pyromania foi un aliciente para que os grupos británicos e estadounidenses tentasen seguir o exemplo de Def Leppard,[216][217][218] dándolle un pulo decisivo ó glam metal máis comercial e melódico e anunciando a fin do NWOBHM.[162]

Declive

[editar | editar a fonte]

Cando a MTV comezou a súa emisión en 1982, a importancia dos vídeos musicais medrou de forma considerable, pasando de ser un engadido publicitario adicional a un medio indispensable para darse a coñecer á audiencia.[219] MTV encheu os seus programas con moitos vídeos de grupos de hard rock e heavy metal,[220] pero a produción destes era demasiado cara para aqueles grupos que non tiñan un contrato discográfico ou estaban contratados por selos independentes moi pequenos.[221] A maiores disto, os vídeos musicais resaltaban o atractivo visual dos grupos, unha área na que algúns grupos británicos de heavy metal presentaban deficiencias.[222][223][224] O movemento NWOBHM sufriu o mesmo declive ca outros fenómenos musicais baseados en producións de baixo orzamento e audiencias underground.[225]

Moitos dos considerados líderes do movemento, coma Diamond Head, Tygers of Pan Tang, Angel Witch e Samson foron incapaces de continuar cos seus éxitos iniciais, e os seus intentos de actualizar a súa aparencia e o seu son para acadar as novas expectacións da audiencia máis xeral fracasaron e só conseguiron anoxar os seus afeccionados orixinais.[226][161][227] A mediados dos anos 1980 popularizouse o glam metal, centrado na imaxe persoal e celebrante do sexo, emanando de Sunset Strip en Hollywood. Liderado por Van Halen e seguido por grupos como Mötley Crüe, Quiet Riot, Dokken, Great White, Ratt e W.A.S.P., o glam metal substituíu rapidamente os outros estilos de heavy metal nos gustos de moitos afeccionados británicos.[162] O grupo de Nova Jersey Bon Jovi e os suecos Europe, grazas a súa fusión de hard rock e pop romántico,[228] acadaron unha gran popularidade no Reino Unido, con estes últimos chegando a ser cabezas de cartel na edición de 1987 do festival Monsters of Rock.[229] As compañías de discos acolléronse ó subxénero máis puído do glam metal pasando por riba dos grupos do NWOBHM, que mantiveron unha base de afeccionados en Europa pero viron como os éxitos destes grupos americanos lles quitaban a coroa nos mercados do Reino Unido e dos Estados Unidos.[162]

Mentres que os grupos do NWOBHM recibían cada vez menos atención, unha nova sucesión de subxéneros menos comerciais comezou a xurdir e atraer a moitos metalheads británicos.[230][231] O power metal e o thrash metal, ámbolos dous partindo do NWOBHM e mantendo gran parte dos seus valores,[232] comezaron a gañar a aclamación da crítica e éxitos comerciais na segunda metade dos anos 1980 practicando un son aínda máis rápido e pesado.[233][234] Grupos coma Helloween,[235] Savatage,[236] Metallica,[237] Slayer,[238] Megadeth[239] e Anthrax conseguiron gran parte da cota de mercado daqueles afeccionados ó heavy metal que non estaban contentos co son ou estilo dos grupos máis populares por aquel entón.[231][240]

The N.W.O.B.H.M. Encyclopedia de Malc Macmillan lista a máis de 500 grupos con gravacións publicadas na década que vai dende o ano 1975 ata o ano 1985 que tiveron relación co movemento.[180][c] Con probabilidade houbo máis grupos que naceron nesa mesma época pero que non saíron das escenas de clubs locais ou non chegaron a gravar máis que demos ou edicións limitadas de sinxelos de produción propia.[105][245] A falta de interese das discográficas, as malas prácticas de dirección, loitas internas e escollas musicais incorrectas que disuadiron a gran parte dos afeccionados orixinais, tiveron como resultado a disolución e desaparición da maioría dos grupos deste movemento a finais da década.[161][162][199] Algúns dos grupos máis coñecidos, como Praying Mantis no Xapón e Saxon, Demon e Tokyo Blade en Europa, sobreviviron nos mercados estranxeiros.[246][247][248] Outros grupos coma Raven, Girlschool e Grim Reaper tentaron saír adiante no mercado estadounidense asinando con discográficas americanas, mais os seus intentos non tiveron éxito.[249][250][251][252] Non obstante, dous dos grupos máis populares do movemento si chegaron a conseguir un éxito considerable e duradeiro. Iron Maiden converteuse nun dos grupos de heavy metal máis influentes e con máis éxito de tódolos tempos,[253] incluso tras adoptar un estilo máis progresivo.[61] Pola súa banda, Def Leppard obtivo un maior éxito, chegando ó mercado rock mainstream dos Estados Unidos co seu son de hard rock máis refinado.[210]

Rexurdimento

[editar | editar a fonte]

A popularidade de Internet a finais dos anos 1990 e comezos dos anos 2000 axudou os afeccionados e músicos do NWOBHM a reconectar e recuperar o seu entusiasmo compartido.[105] O movemento experimentou un leve rexurdimento, destacando polo bo número de vendas de vellos vinilos e obxectos de colección e pola demanda de novas actuacións en directo.[254] As afirmacións de aprecio ós grupos do NWOBHM por parte dos grupos de heavy metal dos anos 1990,[255][256] [257] o éxito das bandas tributo, as reedicións dos vellos álbums e a produción de novas compilacións atraeu a atención dos medios e foi un aliciente para a reunión de moitos dos grupos orixinais en varios festivais e xiras.[258] Segundo Macmillan e Eduardo Rivadavia de AllMusic, probablemente o máis importante de tódolos álbums compilatorios foi New Wave of British Heavy Metal '79 Revisited, compilado polo batería de Metallica Lars Ulrich e o ex-xornalista de Sounds e Kerrang! Geoff Barton.[259][260] Este álbum publicouse no ano 1990 en formato de CD dobre, abarcando tanto a grupos pouco coñecidos coma Hollow Ground coma os principais grupos da época.[245]

Unha nova publicación titulada Classic Rock, na que participou Barton xunto a varios outros escritores da primeira edición de Kerrang!, avogou polo rexurdimento do NWOBHM centrando gran parte da súa atención ós grupos dos anos 1980.[261] Dende comezos dos anos 2000 moitos dos grupos que se reuniron gravaron novos álbums e recuperaron os estilos orixinais que abandonaran na segunda metade dos anos 1980,[262][263] e a súa presenza nos festivais de heavy metal e no circuíto internacional de clubs de rock foi constante dende entón.[17]

Características

[editar | editar a fonte]

Identidade e estilo

[editar | editar a fonte]

O movemento NWOBHM involucrou tanto a músicos coma a afeccionados na súa maioría mozos varóns de raza branca que compartían unha orixe de clase traballadora e valores estéticos e éticos comúns.[264] A socióloga estadounidense Deena Weinstein describiu o auxe e crecemento do movemento coma a chegada á madurez para o heavy metal, tralo seu nacemento a comezos dos anos 1970 e antes de que se dividise en varios subxéneros nos anos seguintes.[265][266] Os afeccionados británicos ó heavy metal, coñecidos comunmente polos alcumes de "muthas",[267] "metalheads"[268] ou "headbangers" polos seus característicos movementos violentos de cabeza ó ritmo da música,[175] desbotaron a imaxe simplista da xuventude rebelde herdada da contracultura dos anos 1960[269] e a psicodelia característica do heavy rock dos anos 1970,[11] actualizando os principios é códigos comúns da subcultura heavy metal[270] e separándoa definitivamente do mainstream social.[271]

Os metalheads comezaron a levar parches cos logos dos grupos e ilustracións cosidas nas súas chaquetas vaqueiras.[175]

A finais dos anos 1970 os metalheads británicos uníronse nunha comunidade pechada de iguais que exaltaba o poder e celebraba a masculinidade.[272][273] Segundo a análise de Deena Weinstein, a súa camaradería masculina e a ausencia xeral de mulleres nos seus grupos non deu lugar ó machismo e a misoxinia.[274] No mesmo artigo escribiu que o heavy metal británico "non é racista, malia a uniformidade nos músicos brancos, e as súas letras non conteñen referencias raciais".[274] Outra característica desta subcultura era a súa homofobia latente, menos violenta mais non moi diferente da disposición skinhead británica.[275] Robert Walser denominouna unha "afirmación colectiva de heterosexualidade",[276] e o sociólogo británico John Clarke considerouna "unha reacción contra a erosión dos estereotipos tradicionais de masculinidade dispoñibles".[277] Os headbangers amosaban pouco interese nos problemas políticos ou sociais, procurando na compañía mutua, no consumo de cervexa e na música os medios para escapar da súa dura realidade.[278] Por estes motivos foi habitual que recibisen acusacións de nihilismo[273][279] ou escapismo.[280][21]

En contraste cos punks, os afeccionados ó heavy metal amaban o talento musical e idolatraban os guitarristas e vocalistas virtuosos,[281] considerando as actuacións en directo como a realización completa do seu status.[282] Os afeccionados eran moi leais á música, entre eles e ós grupos cos que compartían unha orixe común, dos que requirían coherencia cos seus valores, autenticidade e unha accesibilidade continua.[283][284] Saírse deste código estrito significaba quedar marcado como "vendidos" ou "farsantes", quedando excluídos dalgunha forma da comunidade.[82] As letras do tema "Denim and Leather" de Saxon reflicten precisamente a condición dos metalheads británicos neses anos de grande entusiasmo.[285] O acceso a este mundo dominado por homes para as músicas e afeccionadas femininas non era doado, e só as mulleres que se adaptaban ós códigos e estándares dos seus homólogos masculinos conseguían ser aceptadas,[286] coma sucedeu nos casos de Girlschool[17][287] e Rock Goddess,[203] os dous grupos completamente femininos máis notables desa época.[288][289]

A música, filosofía e estilo de vida dos grupos de heavy metal e os seus afeccionados foron criticados en moitas ocasións por parte de críticos de esquerdas e a opinión pública conservadora,[290] que os describiron coma sen sentido, ridículos ata ó límite da autoparodia,[291] e incluso perigosos para a xeración de mozos.[273][290] O documental de parodia de 1984 This Is Spinal Tap tratou moitas das idiosincrasias dos grupos británicos de heavy metal, amosando facetas cómicas dese mundo que os observadores externos xulgarían de absurdas,[17][292] malia que moitos músicos de heavy metal consideraron o contido do filme como "demasiado real".[17][293]

Aspectos visuais

[editar | editar a fonte]

O código de vestimenta dos headbangers británicos reflectiu a nova cohesión do movemento inspirándose na aparencia dos rockeiros e moteiros estadounidenses dos anos 1960.[294] Os elementos comúns eran o cabelo longo e os pantalóns vaqueiros, camisetas negras ou brancas con logos e ilustracións dos grupos e chaquetas de coiro ou vaqueiras adornadas con parches.[175] Seguindo o exemplo de Judas Priest, incorporaron elementos da estética sadomasoquista dos anos 1980, pasando a ser común levar adornos metálicos ou de pinchos e que os músicos levasen roupa de spandex ou pantalóns de coiro.[295] [294] Tamén foron comúns outros elementos militares, coma cintos de balas e insignias.[296] Este estilo de vestimenta pasou rapidamente a converterse no "uniforme" dos metalheads de todo o mundo.[297]

"Eddie" de Iron Maiden nunha actuación do grupo. O terror e a ciencia ficción foron temáticas recorrentes nas letras, escenografía e portadas de discos dos grupos do NWOBHM.[298]

A maioría de grupos do NWOBHM compartían o mesmo estilo que os seus afeccionados,[294] e producían espectáculos sen efectos visuais especiais.[299] Unha excepción notable foi Iron Maiden, que creou o personaxe "Eddie the Head" como elemento do escenario para enriquecer as súas actuacións nos comezos da súa carreira.[300][53] Outras excepcións foron os grupos Demon,[301] Cloven Hoof[302] e Samson,[303] que usaron varios elementos escénicos, disfraces e trucos visuais nos seus espectáculos, mentres que outros coma Pagan Altar[304] e Venom fixéronse coñecidos pola súa elaborada escenografía inspirada polo shock rock e o satanismo.[305][306][291]

Elementos líricos e musicais

[editar | editar a fonte]

O NWOBHM – que comprendía a grupos con influencias e estilos distintos[233][307][308] – promocionouse coma un movemento e un xénero musical propio só nos seus primeiros anos formativos, a mediados e finais da década de 1970.[20] De forma particular neses primeiros anos, a nova música nacente caracterizouse polo seu son cru, en gran medida por mor das producións de baixo orzamento, pero tamén polos contextos non profesionais de moitos dos novos grupos.[60][309] Os xoves músicos estaban ligados tamén por unha inspiración común nas obras dos grupos de éxito de heavy rock de finais dos anos 1960 e comezos dos anos 1970, tentando manter unha especie de continuidade con eses grupos anteriores que pasaran de moda temporalmente pero aínda se mantiñan puxantes no movemento underground.[310][311] Porén, os medios dos anos 1980 e a literatura publicitaria dos selos discográficos adoitaban situar a música rock que usaba guitarras cun alto volume, malia non entrar dentro do "punk", dentro da clasificación xeral de "heavy metal", incorporando o espectro completo dos grupos do NWOBHM nun único xénero.[245][312][313]

Moitos destes novos grupos infundiron o heavy metal clásico coa proximidade do pub rock e a intensidade do punk rock con varios graos de intensidade, continuando a fusión de xéneros comezada por Motörhead.[307] Por norma xeral desbotaron as baladas, quitáronlle énfase as harmonías e produciron cancións máis curtas con tempos rápidos e sons moi agresivos baseados en riffs e power chords, con voces que variaban dende laios de ton alto ata voces roucas e gruñidos de tons baixos.[314][315] Iron Maiden,[61] Angel Witch,[316][317] Saxon,[318] Holocaust,[319] Tygers of Pan Tang,[320] Girlschool,[321] Tank[322][311] e More[119] foron grupos notables deste estilo, con outros como Atomkraft,[323] Jaguar,[324] Raven[175][325] e Venom[305][291][326] levando o seu estilo ata uns resultados aínda máis extremos. A crítica considerou esta nova interpretación do heavy metal como o maior logro do NWOBHM e como un importante paso evolutivo para o xénero.[9][327]

No movemento NWOBHM deuse tamén un estilo máis melódico e próximo ó hard rock de grupos coma Rainbow, Magnum, UFO, Thin Lizzy e Whitesnake.[328] A música de Def Leppard,[329] Praying Mantis,[247] White Spirit,[330] Demon,[331] Shy,[332] Gaskin,[333] Dedringer[334] e outros grupos contiña hooks ademais de riffs, aproximábase máis ó blues rock,[335][161] incluía power ballads e empregaba teclados, instrumentos acústicos e voces melódicas. Na cúspide do movemento no ano 1981, os medios favoreceron este estilo que obtivo unha maior aceptación entre a audiencia británica. Tornouse no estilo prevalecente cando outros grupos que adoitaban tocar no estilo máis agresivo do heavy metal adaptáronse a este son máis popular, cunha semellanza maior ós grupos estadounidenses da corrente principal.[336][160][162] Estes cambios na dirección musical desorientaron a algúns afeccionados que chegaron a rexeitar os grupos que consideraban que comprometeran a súa identidade musical na procura do éxito.[162][337]

Estes dous estilos non esgotaron as influencias musicais atopadas na música heavy metal británica de comezos dos anos 1980, xa que moitos grupos inspiráronse tamén no rock progresivo (Iron Maiden,[61] Diamond Head,[335] Blitzkrieg,[338] Demon,[331] Saracen,[339] Shiva,[331] Witchfynde[340]), no boogie rock (Saxon,[68] Vardis,[341] Spider,[342][343] Le Griffe[344]) e no glam rock (Girl,[345] Wrathchild[346]). Os grupos de doom metal Pagan Altar e Witchfinder General tamén formaron parte do NWOBHM e os seus álbums considéranse parte dos mellores exemplos dese subxénero.[343][304]

O escritor británico John Tucker indicou que os grupos do NWOBHM alimentábanse xeralmente das súas primeiras experiencias na vida adulta e que "as súas letras enrolaban todo nunha gran fantasía xuvenil".[309] Adoitaban evitar as temáticas políticas e sociais,[347] ou tratábanas de forma superficial e coloquial,[348] dando preferencia a temas da mitoloxía, ocultismo, fantasía, ciencia ficción e do cine de terror.[349][350] As cancións sobre o amor e a luxuria eran escasas,[351] aínda que si eran frecuentes as letras sobre as relacións de amizade e compañeirismo entre homes e sobre o estilo de vida rockeiro que contiñan moitas alusións sexistas.[352] A simboloxía cristiá era habitual nas letras e nas portadas dos álbums,[353] así como a figura de Satán, aínda que se usaba máis coma unha temática impactante e macabra que coma un elemento contra a relixión da subcultura black metal da década dos anos 1990.[291][326]

Influencias e legado

[editar | editar a fonte]
Cronos de Venom, grupo considerado coma un dos precursores do black metal e do thrash metal.[291][354]

O NWOBHM desatou un renacemento nun xénero estancado, pero recibiu numerosas críticas pola expectación excesiva xerada ó redor dun gran número de músicos considerados mediocres.[355][302][312] Os detractores consideran que, a diferenza do heavy metal de décadas anteriores, a súa música foi pouco orixinal[356] e non incluíu gravacións clásicas de rock.[355][302][312] Porén, estas bandas e a súa diversa produción serviron de heliografía que outros grupos de todo o mundo occidental emularon e expandiron posteriormente.[357][233] A colisión de estilos que caracterizou o NWOBHM considerase chave na diversificación do heavy metal durante a segunda metade dos anos 1980 que deu lugar ós diversos subxéneros que xurdiron posteriormente nos anos 1990.[358][245][308]

O éxito de Def Leppard nos Estados Unidos serviu de catalizador para o auxe do glam metal,[359][162] da mesma forma que outros grupos coma Angel Witch, Witchfynde, Cloven Hoof e especialmente Venom[d] foron os orixinadores da música, letras, portadas e actitudes que deron lugar ó black metal nas súas diversas formas en Europa e América.[291][360] Motörhead, Iron Maiden, Raven, Tank, Venom e outros grupos menores están considerados coma precursores do speed metal e do thrash metal, dous subxéneros que avanzaron a mestura do heavy metal co punk, incorporando elementos do hardcore ademais de amplificar o volume, a velocidade e agresividade do ton.[231][361][354][362]

A partir do ano 1982 puntos distantes como Norteamérica,[363] Alemaña occidental,[364] e o Brasil[365] convertéronse en berces das súas propias escenas de thrash metal: o thrash metal da Área da Baía, o thrash metal teutónico e o thrash metal brasileiro respectivamente. Lars Ulrich de Metallica, afeccionado e ávido coleccionista de gravacións e obxectos relacionados co NWOBHM, admitiu que tiñan unha débeda con este movemento,[366] e baixo a súa influencia a lista de temas das primeiras actuacións de Metallica estaban cheas de versións de temas de grupos de heavy metal británicos.[367][368] O son do NWOBHM chegou a influenciar retroactivamente ó punk, con grupos coma Discharge que fusionaron a música punk con elementos do heavy metal.[369][370]

O nacemento do speed metal a comezos dos anos 1980 foi crucial para a evolución do power metal na segunda metade da década,[231] exemplificado nos alemás Helloween,[234] e nos estadounidenses Manowar,[371] Savatage[236] e Virgin Steele.[372] Dende os comezos do NWOBHM, grupos norteamericanos coma Anvil,[373] Riot,[373] Twisted Sister,[374] Manowar,[373] Virgin Steele,[375] The Rods,[376][377] Hellion,[378] Cirith Ungol[379] e Exciter[380] mantiveron un intercambio continuo co outro lado do Atlántico, onde os metalheads británicos apreciaron a súa música.[160] Neste contexto de reciprocidade, Manowar e Virgin Steele asinaron nun primeiro momento co selo independente británico Music for Nations,[375][381] mentres que Twisted Sister gravou os seus primeiros dous álbums en Londres.[374] Pola súa banda, o son de grupos xaponeses coma Earthshaker, Loudness, Anthem e outros tamén se viu influenciado polo NWOBHM, usando enxeñeiros de son británicos nos seus primeiros álbums,[373][160][162] e o grupo xaponés Bow Wow chegou a trasladarse a Inglaterra para formar parte da escena musical do heavy metal británico.[382]

Alemaña, Suecia, Dinamarca, Bélxica, Países Baixos, Francia e España tamén tiveron unha boa acollida dos grupos británicos e nestes países xurdiron grupos semellantes de forma case inmediata.[160] Grupos coma Accept, Grave Digger, Sinner e Warlock de Alemaña,[383][384][385][386] E. F. Band de Suecia,[332] Mercyful Fate de Dinamarca,[387] Killer e Ostrogoth de Bélxica,[388][389] Picture e Bodine dos Países Baixos,[390][391] Trust e Nightmare de Francia,[392][393] e Barón Rojo e Ángeles del Infierno de España,[394][395] formáronse entre os anos 1978 e 1982 e tiveron unha forte influencia do son do NWOBHM. Moitos destes grupos asinaron coa holandesa Roadrunner Records ou coa belga Mausoleum Records, selos discográficos independentes que tamén publicaron gravacións de grupos británicos do NWOBHM.[396][397]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ En orde cronolóxica de formación, os novos grupos máis notables foron: Savage,[132] Girlschool,[133] Trespass,[134] Demon,[135] Mama's Boys,[136] Fist,[137] Witchfinder General,[138] Satan,[139] Grim Reaper,[140] Venom,[141] Persian Risk,[142] Sweet Savage,[143] Blitzkrieg,[144] Jaguar,[145] e Tank.[146]
  2. ↑ Os grupos máis notables desta segunda ondada foron: Avenger,[202] Rock Goddess,[203] Tysondog,[204] Tokyo Blade,[205] Elixir,[206] Atomkraft,[207] e Rogue Male.[208]
  3. ↑ Os últimos grupos notables incluídos na lista son: Baby Tuckoo,[241] Chrome Molly,[242] Tredegar,[243] e Battlezone.[244]
  4. ↑ O subxénero do black metal toma o seu nome do álbum de 1982 de Venom titulado Black Metal.[291]
Referencias
Todas as referencias en inglés agás cando se indique o contrario.
  1. ↑ Zarnowitz, Victor; Moore, Geoffrey H. (1977). "The Recession and Recovery of 1973–1976". Explorations in Economic Research, Volume 4, number 4 (PDF). Cambridge, Massachusetts: National Bureau of Economic Research. pp. 1–87. 
  2. ↑ "1974 Feb: Hung parliament looms". BBC News. 5 de abril de 2005. 
  3. ↑ "1974 Oct: Wilson makes it four". BBC News. 5 de abril de 2005. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Christe 2004, p. 30.
  5. ↑ 5,0 5,1 Tucker 2006, p. 22.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Macmillan 2012, p. 21.
  7. ↑ 7,0 7,1 Tucker 2006, pp. 24–25.
  8. ↑ "British Punk". AllMusic. Consultado o 17 de xuño de 2015. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 Barton, Geoff (16 de agosto de 2005). "HM Soundhouse Special Features: The New Wave of British Heavy Metal". HMsoundhouse.com. Arquivado dende o orixinal o 17 de novembro de 2015. Consultado o 18 de marzo de 2015. 
  10. ↑ Weston Thomas, Pauline. "1970s Punk Fashion History Development". Fashion Era. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Bayer 2009, pp. 145–146.
  12. ↑ Weinstein 2000, pp. 14–18.
  13. ↑ 13,0 13,1 Erlewine, Stephen Thomas. "Led Zeppelin Biography". AllMusic. Consultado o 26 de abril de 2015. 
  14. ↑ Hatch, David; Millward, Stephen (1987). "After the Flood". From Blues to Rock: An Analytical History of Pop Music. Manchester University Press. pp. 167–168. ISBN 978-0-7190-1489-5. 
  15. ↑ Walser 1993, p. 3.
  16. ↑ Weinstein 2000, p. 18.
  17. ↑ 17,00 17,01 17,02 17,03 17,04 17,05 17,06 17,07 17,08 17,09 Mitchell, Ben (13 de abril de 2014). "Inside the World of New Wave of British Heavy Metal". Esquire. Consultado o 3 de maio de 2015. 
  18. ↑ Welch, Chris (1988). Black Sabbath. Londres: Bobcat Books. p. 85. ISBN 978-0-7119-1738-5. 
  19. ↑ Thompson 2004, p. 191.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 20,5 20,6 Macmillan 2012, p. 19.
  21. ↑ 21,0 21,1 Bushell & Halfin 1984, p. 24.
  22. ↑ "When Dinosaurs Roamed The Earth ...". Punk77.co.uk. Consultado o 2 de maio de 2015. 
  23. ↑ Johnson, Rick (1979). "Is Heavy Metal Dead? Last Drum Solo at the Power Chord Corral". Creem II (5): 42. 
  24. ↑ Smith, Richard (11 de maio de 1978). "Will Heavy Metal Survive the Seventies?". Circus (181): 17–30. 
  25. ↑ Thompson 2004, p. 201.
  26. ↑ "Queen – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  27. ↑ "Hawkwind – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  28. ↑ "Budgie – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  29. ↑ "Bad Company – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  30. ↑ "Status Quo – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  31. ↑ "Nazareth – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  32. ↑ 32,0 32,1 Christe 2004, pp. 16, 23.
  33. ↑ "Thin Lizzy – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  34. ↑ "UFO – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  35. ↑ 35,0 35,1 "Judas Priest – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  36. ↑ 36,0 36,1 Tucker 2006, p. 32.
  37. ↑ "Blue Oyster Cult – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  38. ↑ "Kiss – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  39. ↑ "Rush – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  40. ↑ "Scorpions – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  41. ↑ 41,0 41,1 "AC/DC – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  42. ↑ Prato, Greg. "Lemmy – Biography". AllMusic. Consultado o 28 de agosto de 2015. 
  43. ↑ Kilmister & Garza 2004, p. 99.
  44. ↑ Kilmister & Garza 2004, pp. 69–95.
  45. ↑ Kilmister & Garza 2004, p. 98.
  46. ↑ Erlewine, Stephen Thomas. "Curtis Knight Biography". AllMusic. Consultado o 4 de maio de 2015. 
  47. ↑ 47,0 47,1 Sexy Intellectual 2008, 94:00.
  48. ↑ 48,0 48,1 Tucker 2006, p. 47.
  49. ↑ 49,0 49,1 49,2 "Motorhead Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 17 de maio de 2015. 
  50. ↑ "Keeping It Peel – Peel Sessions". BBC. Consultado o 28 de abril de 2015. 
  51. ↑ Kilmister & Garza 2004, p. 150.
  52. ↑ "New Wave of British Heavy Metal". AllMusic. Consultado o 18 de xullo de 2015. 
  53. ↑ 53,0 53,1 Christe 2004, p. 35.
  54. ↑ Dunn, Sam; McFadyen, Scot; Wise, Jessica Joy (2005). Metal: A Headbanger's Journey (Documental). Montreal: Seville Pictures. Escena en 12:00. ASIN B000EGEJIY. 
  55. ↑ 55,0 55,1 Waksman 2009, pp. 170–171.
  56. ↑ Millar, Robbi (1 de marzo de 1980). "The Dinosaur's Daughters". Sounds. Arquivado dende o orixinal o 27 de xullo de 2010. Consultado o 07 de febreiro de 2017. 
  57. ↑ Kilmister & Garza 2004, pp. 119–120.
  58. ↑ Kilmister & Garza 2004, pp. 181, 197, 211, 252.
  59. ↑ McIver 2006, p. 42.
  60. ↑ 60,0 60,1 60,2 Christe 2004, p. 34.
  61. ↑ 61,0 61,1 61,2 61,3 Waksman 2009, pp. 197–202.
  62. ↑ Sharpe-Young, Garry. "Judas Priest". MusicMight. Arquivado dende o orixinal o 13 de maio de 2016. Consultado o 26 de abril de 2016. 
  63. ↑ Sharpe-Young, Garry. "UFO". MusicMight. Arquivado dende o orixinal o 07 de abril de 2016. Consultado o 26 de abril de 2016. 
  64. ↑ "Tour History". Thin Lizzy Guide. Consultado o 9 de xullo de 2015. 
  65. ↑ Sexy Intellectual 2008, 38:31.
  66. ↑ Christe 2004, p. 32.
  67. ↑ Macmillan 2012, p. 34, 307, 446, 501–502.
  68. ↑ 68,0 68,1 Macmillan 2012, p. 526.
  69. ↑ Macmillan 2012, p. 169.
  70. ↑ Macmillan 2012, p. 379.
  71. ↑ Macmillan 2012, p. 717–718.
  72. ↑ Macmillan 2012, p. 732.
  73. ↑ Macmillan 2012, pp. 680–681.
  74. ↑ Macmillan 2012, p. 148.
  75. ↑ Macmillan 2012, p. 467, 663.
  76. ↑ Macmillan 2012, p. 294.
  77. ↑ Sexy Intellectual 2008, 36:48.
  78. ↑ 78,0 78,1 Dunn & McFadyen 2011, 5:48.
  79. ↑ Dunn & McFadyen 2011, 13:20.
  80. ↑ 80,0 80,1 Waksman 2009, pp. 186–189.
  81. ↑ Tucker 2006, p. 89.
  82. ↑ 82,0 82,1 Weinstein 2000, p. 137.
  83. ↑ "Roadshow: The Early Years". Radio Rewind. Consultado o 2 de marzo de 2016. 
  84. ↑ Sexy Intellectual 2008, 31:16.
  85. ↑ 85,0 85,1 85,2 "The Soundhouse Story part 1". HMsoundhouse. Arquivado dende o orixinal o 14 de decembro de 2014. Consultado o 18 de xullo de 2015. 
  86. ↑ Sexy Intellectual 2008, 32:53.
  87. ↑ McGee, Hal (1992). "Cause and Effect". En James, Robin. Cassette Mythos. Nova York: Autonomedia. ISBN 978-0-936756-69-1. 
  88. ↑ Sexy Intellectual 2008, The Origin of Air-guitar with Neal Kay.
  89. ↑ 89,0 89,1 "The Soundhouse Story part 2". HMsoundhouse. Arquivado dende o orixinal o 04 de marzo de 2016. Consultado o 18 de xullo de 2015. 
  90. ↑ Considine, J. D. (15 de novembro de 1990). "Metal Mania". Rolling Stone (591): 100–104. 
  91. ↑ Dunn & McFadyen 2011, 16:48.
  92. ↑ Waksman 2009, pp. 175–181.
  93. ↑ Barton, Geoff (19 de maio de 1979). "If You Want Blood (and Flashbombs and Dry Ice and Confetti) You Got It". Sounds: 28–29. 
  94. ↑ Kirkby 2001, 8:90.
  95. ↑ 95,0 95,1 Roland, Paul (1984). "The State of Independents". Extra Kerrang! (1): 23, 24, 26, 46. 
  96. ↑ 96,0 96,1 96,2 96,3 96,4 Tucker 2006, pp. 95–102.
  97. ↑ Tucker 2006, pp. 81–88.
  98. ↑ Mitchell 2014.
  99. ↑ Fricke 1987, pp. 33–35.
  100. ↑ Tucker 2006, pp. 55–56.
  101. ↑ "Alice's Restaurant". AMFM. Consultado o 3 de maio de 2015. 
  102. ↑ Noble, Colin. "Colin Noble: ARfm – Our Presenters – Unsigned Show / Sunday Morning Show". ARfm. Arquivado dende o orixinal o 18 de abril de 2015. Consultado o 3 de maio de 2015. 
  103. ↑ Dunn & McFadyen 2011, 13:18.
  104. ↑ Fricke 1987, pp. 25–27.
  105. ↑ 105,0 105,1 105,2 Macmillan 2012, pp. 24–27.
  106. ↑ Matthews, Amos (2004). The History of Iron Maiden – Part 1: The Early Days (Documental). Londres: EMI. Escena en 33:20. ASIN B0006B29Z2. 
  107. ↑ Tucker 2006, pp. 120–121.
  108. ↑ Tucker 2006, p. 29.
  109. ↑ Fricke 1987, p. 39.
  110. ↑ Bushell & Halfin 1984, p. 31.
  111. ↑ Bushell & Halfin 1984, p. 67.
  112. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Angel Witch Biography". AllMusic. Consultado o 18 de marzo de 2015. 
  113. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Ethel the Frog biography". AllMusic. Consultado o 10 de febreiro de 2012. 
  114. ↑ Tucker 2006, p. 82.
  115. ↑ Macmillan 2012, p. 21, 756.
  116. ↑ Rivadavia, Eduardo. "A II Z biography". AllMusic. Consultado o 10 de febreiro de 2012. 
  117. ↑ Macmillan 2012, p. 448.
  118. ↑ Johansson, Henrik; Grain, Rob; Aylmer, Chris; Samson, Paul. "The Story of Samson". Book of Hours. Consultado o 26 de abril de 2016. 
  119. ↑ 119,0 119,1 Rivadavia, Eduardo. "More biography". AllMusic. Consultado o 10 de febreiro de 2012. 
  120. ↑ Barton, Geoff (1981). "The Night of the Demon". Kerrang! (3): 6–7. 
  121. ↑ Ling, Dave (18 de decembro de 1999). "Interview with Gerry Bron". Classic Rock (9). 
  122. ↑ Tucker 2006, pp. 64–65, 69.
  123. ↑ "Def Leppard Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 13 de xullo de 2015. 
  124. ↑ "Girlschool Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 13 de xullo de 2015. 
  125. ↑ "Tygers of Pan Tang Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 13 de xullo de 2015. 
  126. ↑ "Iron Maiden Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 13 de xullo de 2015. 
  127. ↑ "Saxon Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 13 de xullo de 2015. 
  128. ↑ Bushell & Halfin 1984, p. 70, 74, 77–78.
  129. ↑ Bushell & Halfin 1984, p. 70.
  130. ↑ Wilkinson, Roy (2 de xaneiro de 2009). "And the bands played on ... and on ...". The Guardian. Consultado o 26 de abril de 2016. 
  131. ↑ "The Old Grey Whistle Test: BBC Two England, 8 April 1982". Genome Beta. BBC. Consultado o 26 de abril de 2016. 
  132. ↑ Macmillan 2012, pp. 520–521.
  133. ↑ Macmillan 2012, p. 244.
  134. ↑ Macmillan 2012, p. 647.
  135. ↑ Macmillan 2012, p. 155–156.
  136. ↑ Macmillan 2012, p. 371.
  137. ↑ Macmillan 2012, p. 220.
  138. ↑ Macmillan 2012, p. 729.
  139. ↑ Macmillan 2012, p. 514–515.
  140. ↑ Macmillan 2012, p. 261.
  141. ↑ Macmillan 2012, p. 684–685.
  142. ↑ Macmillan 2012, p. 439.
  143. ↑ Macmillan 2012, p. 601.
  144. ↑ Macmillan 2012, p. 81.
  145. ↑ Macmillan 2012, p. 319–320.
  146. ↑ Macmillan 2012, p. 608.
  147. ↑ Thompson 2004, p. 213.
  148. ↑ Tucker 2006, pp. 30–31.
  149. ↑ Thompson 2004, pp. 217–219.
  150. ↑ Charles, D. W. (1981). "Captain Gillan". Kerrang! (6): 10, 12. 
  151. ↑ Popoff 2005, pp. 131–132.
  152. ↑ Popoff 2005, p. 279.
  153. ↑ "Rainbow – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  154. ↑ Thompson 2004, pp. 221–222.
  155. ↑ "Black Sabbath – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  156. ↑ Popoff 2005, pp. 48–49.
  157. ↑ Iommi, Tony; Lammers, T. J. (2011). "Bill goes to shits". Iron Man: My Journey through Heaven and Hell with Black Sabbath. Cambridge, Massachusetts: Da Capo Press. ISBN 978-0-306-82054-0. 
  158. ↑ "Michael Schenker Group – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  159. ↑ "Whitesnake – Official Charts". Official Charts Company. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  160. ↑ 160,0 160,1 160,2 160,3 160,4 Macmillan 2012, p. 22.
  161. ↑ 161,0 161,1 161,2 161,3 Sinclair, David (5 de abril de 1984). "Only the Strong Survive". Kerrang! (65): 29. 
  162. ↑ 162,0 162,1 162,2 162,3 162,4 162,5 162,6 162,7 162,8 Tucker 2006, pp. 129–154.
  163. ↑ Bushell & Halfin 1984, p. 78.
  164. ↑ Bushell & Halfin 1984, p. 89.
  165. ↑ Bushell & Halfin 1984, pp. 92–93.
  166. ↑ Fricke 1987, pp. 50–55.
  167. ↑ Macmillan 2012, p. 527.
  168. ↑ 168,0 168,1 Sharpe-Young, Garry (2009). "Saxon". MusicMight. Arquivado dende o orixinal o 17 de abril de 2015. Consultado o 26 de xuño de 2015. 
  169. ↑ Tucker 2006, pp. 62–64.
  170. ↑ "Reading Rock '80" (JPG) (Nota de prensa). Reading and Leeds Festivals. 1980. Consultado o 26 de abril de 2016. 
  171. ↑ "Reading Rock '81" (GIF) (Nota de prensa). Reading and Leeds Festivals. 1981. Consultado o 26 de abril de 2016. 
  172. ↑ "Reading Rock '82" (JPG) (Nota de prensa). Reading and Leeds Festivals. 1982. Consultado o 26 de abril de 2016. 
  173. ↑ Fricke 1987, p. 57.
  174. ↑ 174,0 174,1 Waksman 2009, pp. 202–206.
  175. ↑ 175,0 175,1 175,2 175,3 175,4 Christe 2004, p. 37.
  176. ↑ "Monsters of Rock" (JPG) (Nota de prensa). Monsters of Rock. 1980. Consultado o 26 de abril de 2016. 
  177. ↑ Weinstein 2000, p. 24.
  178. ↑ Bushell & Halfin 1984, pp. 74, 77–78.
  179. ↑ Johnson, Howard (5 de abril de 1984). "Don't Fear the Reaper ...". Kerrang! (65): 11. 
  180. ↑ 180,0 180,1 Tucker 2006, p. 19.
  181. ↑ 181,0 181,1 Christe 2004, p. 38.
  182. ↑ Christe 2004, p. 85.
  183. ↑ Johnson, Howard (1984). "The Big Read". Extra Kerrang! (1): 38. 
  184. ↑ Bushell & Halfin 1984, p. 97.
  185. ↑ Fricke 1987, pp. 58–64.
  186. ↑ "Def Leppard – High 'N' Dry awards". AllMusic. Arquivado dende o orixinal o 19 de xaneiro de 2013. Consultado o 19 de xullo de 2015. 
  187. ↑ "Infodisc.fr Note: You must select Iron Maiden". Infodisc. Consultado o 19 de xullo de 2015. 
  188. ↑ "Infodisc.fr Note: You must select Saxon". Infodisc. Consultado o 19 de xullo de 2015. 
  189. ↑ "Iron Maiden – Killers (Album)". Swedishcharts. Consultado o 19 de xullo de 2015. 
  190. ↑ "Saxon – Denim and Leather (Album)". Swedishcharts. Consultado o 19 de xullo de 2015. 
  191. ↑ Popoff 2005, pp. 170–171.
  192. ↑ "Official Albums Chart Results Matching: The Number Of The Beast". Official Charts Company. Consultado o 2 de maio de 2015. 
  193. ↑ "Iron Maiden – The Number of the Beast awards". AllMusic. Arquivado dende o orixinal o 08 de xuño de 2012. Consultado o 28 de marzo de 2016. 
  194. ↑ Bushell & Halfin 1984, p. 101.
  195. ↑ Barton, Geoff (4 de outubro de 1980). "Scrap Metal". Sounds: 39. 
  196. ↑ Tucker 2006, p. 79.
  197. ↑ Tucker 2006, p. 154.
  198. ↑ Waksman 2009, p. 191.
  199. ↑ 199,0 199,1 Watts, Chris (19 de decembro de 1992). "Where Are They Now?". Kerrang! (423): 36–37. 
  200. ↑ Crampton, Luke (30 de decembro de 1982). "Best Sellers of 1982". Kerrang! (32): 3. 
  201. ↑ Tucker 2006, p. 81.
  202. ↑ Macmillan 2012, p. 51–52.
  203. ↑ 203,0 203,1 Macmillan 2012, pp. 484–485.
  204. ↑ Macmillan 2012, pp. 672–673.
  205. ↑ Macmillan 2012, pp. 627–628.
  206. ↑ Macmillan 2012, p. 199.
  207. ↑ Macmillan 2012, p. 46.
  208. ↑ Macmillan 2012, p. 489.
  209. ↑ Kirkby 2001, 35:12.
  210. ↑ 210,0 210,1 Bayer 2009, p. 44.
  211. ↑ Fricke 1987, pp. 83–84.
  212. ↑ Popoff 2005, p. 92.
  213. ↑ Fricke 1987, p. 50.
  214. ↑ Fricke 1987, p. 12.
  215. ↑ "RIAA Searchable Database: "Pyromania"". Recording Industry Association of America. Consultado o 22 de xuño de 2015. 
  216. ↑ Bayer 2009, p. 47.
  217. ↑ Macmillan 2012, p. 528.
  218. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Black Rose – Boys Will Be Boys review". AllMusic. Consultado o 18 de marzo de 2015. 
  219. ↑ Konow, David (2003). Bang Your Head: The Rise and Fall of Heavy Metal. Nova York: Three Rivers Press. pp. 133–134. ISBN 978-0-609-80732-3. 
  220. ↑ Lane, Frederick S. (2006). The Decency Wars: The Campaign to Cleanse American Culture. Amherst, Nova York: Prometheus Books. p. 126. ISBN 978-1-59102-427-9. 
  221. ↑ Dunn & McFadyen 2011, 35:40.
  222. ↑ "Mammoth Biography". AllMusic. Consultado o 10 de marzo 2015. 
  223. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Grim Reaper biography". [AllMusic. Consultado o 10 de feberiro de 2012. 
  224. ↑ Rivadavia, Eduardo (20 August 2006). "Handsome Beasts Biography". AllMusic. Consultado o 25 de xuño de 2012. 
  225. ↑ Tucker 2006, p. 90.
  226. ↑ Bayer 2009, pp. 22–23.
  227. ↑ Tucker 2006, pp. 123–124.
  228. ↑ Walser 1993, pp. 120–121.
  229. ↑ "Monsters of Rock" (JPG) (Nota de prensa). Monsters of Rock. 1987. Consultado o 26 de abril de 2016. 
  230. ↑ "Power metal". AllMusic. Consultado o 17 de xullo de 2015. 
  231. ↑ 231,0 231,1 231,2 231,3 "Speed/Thrash Metal". AllMusic. Consultado o 24 de xuño de 2015. 
  232. ↑ Weinstein 2000, pp. 49–50.
  233. ↑ 233,0 233,1 233,2 Bowar, Chad. "What Is New Wave of British Heavy Metal?". Heavy Metal 101. About.com. Arquivado dende o orixinal o 27 de xaneiro de 2006. Consultado o 30 de marzo de 2015. 
  234. ↑ 234,0 234,1 Marsicano, Dan. "What Is Power Metal?". Heavy Metal 101. About.com. Arquivado dende o orixinal o 25 de abril de 2009. Consultado o 13 de xullo de 2015. 
  235. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Helloween Biography". AllMusic. Consultado o 8 de agosto de 2015. 
  236. ↑ 236,0 236,1 Huey, Steve. "Savatage Biography". AllMusic. Consultado o 19 de xullo de 2015. 
  237. ↑ Erlewine, Stephen Thomas. "Metallica Biography". AllMusic. Consultado o 2 de xullo de 2015. 
  238. ↑ Huey, Steve. "Slayer Biography". AllMusic. Consultado o 2 de xullo de 2015. 
  239. ↑ Erlewine, Stephen Thomas. "Megadeth Biography". AllMusic. Consultado o 2 de xullo de 2015. 
  240. ↑ Erlewine, Stephen Thomas. "Anthrax Biography". AllMusic. Consultado o 2 de xullo de 2015. 
  241. ↑ Macmillan 2012, p. 55.
  242. ↑ Macmillan 2012, pp. 120–121.
  243. ↑ Macmillan 2012, pp. 645–646.
  244. ↑ Macmillan 2012, p. 63.
  245. ↑ 245,0 245,1 245,2 245,3 Rivadavia, Eduardo. "New Wave of British Heavy Metal '79 Revisited review". AllMusic. Consultado o 24 de marzo de 2015. 
  246. ↑ Macmillan 2012, pp. 22, 528.
  247. ↑ 247,0 247,1 Rivadavia, Eduardo. "Praying Mantis biography". AllMusic. Consultado o 10 de febreiro de 2012. 
  248. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Saxon Biography". AllMusic. Consultado o 18 de xullo de 2015. 
  249. ↑ Miller, Paul (1986). "The Madder They Come ...". Mega Metal Kerrang! (4): 29. 
  250. ↑ Tucker 2006, p. 101.
  251. ↑ Johnson, Howard (30 de outubro de 1986). "Hear No Evil". Kerrang! (132): 10–11. 
  252. ↑ Macmillan 2012, pp. 262–263.
  253. ↑ Weber, Barry. "Iron Maiden Biography". AllMusic. Consultado o 20 de marzo de 2015. 
  254. ↑ Tucker 2006, pp. 157–162, 167.
  255. ↑ Macmillan 2012, pp. 22–23.
  256. ↑ "Kerrang! Iron Maiden Tribute Album". Metallica Official Website. 25 de xuño de 2008. Arquivado dende o orixinal o 28 de xuño de 2008. Consultado o 30 de marzo de 2015. 
  257. ↑ Tucker 2006, pp. 169–172.
  258. ↑ Tucker 2006, pp. 163–169.
  259. ↑ Macmillan 2012, p. 765.
  260. ↑ Tucker 2006, pp. 159.
  261. ↑ "Future hires ex-Kerrang! editor in Classic Rock overhaul". Brand Republic. 17 de setembro de 2004. Consultado o 26 de abril de 2016. 
  262. ↑ Freeman, Phil. "Hell – Human Remains review". AllMusic. Consultado o 10 de febreiro de 2012. 
  263. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Jaguar biography". AllMusic. Consultado o 10 de febreiro de 2012. 
  264. ↑ Weinstein 2000, pp. 101–102.
  265. ↑ Bayer 2009, p. 21.
  266. ↑ Weinstein 2000, p. 8.
  267. ↑ Vaughan, Andrew (9 de xuño de 2010). "Metal Muthas: How the NWOBHM Got its Start". Gibson. Arquivado dende o orixinal o 31 de maio de 2016. Consultado o 24 de abril de 2016. 
  268. ↑ Weinstein 2000, p. 122.
  269. ↑ Weinstein 2000, p. 110.
  270. ↑ Weinstein 2000, pp. 97–98.
  271. ↑ Weinstein 2000, p. 139.
  272. ↑ Bayer 2009, pp. 24–25, 145–146.
  273. ↑ 273,0 273,1 273,2 Moynihan & Søderlind 1998, p. X.
  274. ↑ 274,0 274,1 Bayer 2009, p. 18.
  275. ↑ Weinstein 2000, pp. 105–106.
  276. ↑ Walser 1993, p. 130.
  277. ↑ Duncombe, Stephen; Tremblay, Maxwell; et al. (2011). White Riot: Punk Rock and the Politics of Race. Londres: Verso Books. p. 119. ISBN 978-1-84467-688-0. 
  278. ↑ Weinstein 2000, p. 135.
  279. ↑ Walser 1993, p. 112.
  280. ↑ Bayer 2009, p. 37.
  281. ↑ Waksman 2009, pp. 178, 219–220.
  282. ↑ Weinstein 2000, pp. 217–218.
  283. ↑ Bayer 2009, pp. 163–165.
  284. ↑ Dunn & McFadyen 2011, 30:18.
  285. ↑ Bayer 2009, p. 19.
  286. ↑ Weinstein 2000, p. 105.
  287. ↑ Makowski, Pete (9 de agosto de 1980). "Back to Schooldays". Sounds. Arquivado dende o orixinal o 27 de xullo de 2010. Consultado o 07 de febreiro de 2017. 
  288. ↑ Weinstein 2000, p. 68.
  289. ↑ van Poorten, Toine (7 de abril de 2008). "Back to the Past (15) : Rock Goddess". Metal Maidens. Consultado o 1 de marzo de 2016. 
  290. ↑ 290,0 290,1 Weinstein 2000, pp. 237–239.
  291. ↑ 291,0 291,1 291,2 291,3 291,4 291,5 291,6 Moynihan & Søderlind 1998, pp. 11–14.
  292. ↑ "This Is Spinal Tap". Rotten Tomatoes. Consultado o 21 de abril de 2015. 
  293. ↑ Yabroff, Jennie (11 de abril de 2009). ""Spinal Tap" and Its Influence". Newsweek. Consultado o 9 de xaneiro de 2016. (require rexistro (?)). 
  294. ↑ 294,0 294,1 294,2 Weinstein 2000, p. 30.
  295. ↑ Daniels 2010, pp. 72–74.
  296. ↑ Kilmister & Garza 2004, p. 224.
  297. ↑ Bayer 2009, p. 27.
  298. ↑ Bayer 2009, pp. 127–133.
  299. ↑ Weinstein 2000, p. 215.
  300. ↑ Bushell & Halfin 1984, pp. 13–16.
  301. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Demon biography". AllMusic. Consultado o 10 de febreiro de 2012. 
  302. ↑ 302,0 302,1 302,2 Miller, Paul (1986). "UK Dekay?". Mega Metal Kerrang! (1): 30–31. 
  303. ↑ Christe 2004, p. 39.
  304. ↑ 304,0 304,1 Rivadavia, Eduardo. "Pagan Altar Biography". AllMusic. Consultado o 22 de marzo de 2015. 
  305. ↑ 305,0 305,1 Christe 2004, p. 42.
  306. ↑ Dunn, Jeffrey (30 de decembro de 1982). "Kwotes of the Year". Kerrang! (32): 13. 
  307. ↑ 307,0 307,1 Waksman 2009, p. 209.
  308. ↑ 308,0 308,1 Weinstein 2000, p. 44.
  309. ↑ 309,0 309,1 Tucker 2006, p. 173.
  310. ↑ Bushell & Halfin 1984, p. 32.
  311. ↑ 311,0 311,1 Tucker 2006, p. 36.
  312. ↑ 312,0 312,1 312,2 Shore, Robert (2009). "NWOBHM: 30 Years On". Planetrock. Consultado o 3 de maio de 2015. 
  313. ↑ Tucker 2006, pp. 33–34.
  314. ↑ Christe 2004, pp. 30, 34–36.
  315. ↑ Weinstein 2000, p. 80.
  316. ↑ Christe 2004, pp. 40–42.
  317. ↑ Tucker 2006, p. 65.
  318. ↑ Dunn & McFadyen 2011, 14:40.
  319. ↑ Macmillan 2012, p. 294–295.
  320. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Tygers of Pan Tang – Wild Cat review". AllMusic. Consultado o 17 de xuño de 2015. 
  321. ↑ Corich, Robert M. (1998). The Collection (Libreto de CD). Girlschool. Inglaterra: Sanctuary Records. CMDD014. 
  322. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Tank Biography". AllMusic. Consultado o 17 de xuño de 2015. 
  323. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Atomkraft Biography". AllMusic. Consultado o 24 de xuño de 2015. 
  324. ↑ Tucker 2006, p. 178.
  325. ↑ Waksman 2009, pp. 189–192.
  326. ↑ 326,0 326,1 Waksman 2009, pp. 192–195.
  327. ↑ Tucker 2006, p. 100.
  328. ↑ Bayer 2009, pp. 39–41.
  329. ↑ Erlewine, Stephen Thomas. "Def Leppard biography". AllMusic. Consultado o 10 de febreiro de 2012. 
  330. ↑ Rivadavia, Eduardo. "White Spirit biography". AllMusic. Consultado o 10 de febreiro de 2012. 
  331. ↑ 331,0 331,1 331,2 "Shiva Biography". AllMusic. Consultado o 10 de marzo de 2015. 
  332. ↑ 332,0 332,1 "Shy biography". AllMusic. Consultado o 10 de marzo de 2015. 
  333. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Gaskin biography". AllMusic. Consultado o 10 de marzo de 2015. 
  334. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Dedringer biography". AllMusic. Consultado o 13 de febreiro de 2012. 
  335. ↑ 335,0 335,1 Popoff 2005, pp. 96–97.
  336. ↑ Dunn & McFadyen 2011, 36:30.
  337. ↑ Watts, Chris (19 de novembro de 1988). "Once Bitten ... Twice Dry". Kerrang! (214): 28–29. 
  338. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Blitzkrieg biography". AllMusic. Consultado o 10 de febreiro de 2012. 
  339. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Saracen Biography". AllMusic. Consultado o 10 de marzo de 2015. 
  340. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Witchfynde biography". AllMusic. Consultado o 10 de febreiro de 2012. 
  341. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Vardis biography". AllMusic. Consultado o 10 de febreiro de 2012. 
  342. ↑ "Spider Biography". AllMusic. Consultado o 10 de marzo de 2015. 
  343. ↑ 343,0 343,1 Christe 2004, p. 40.
  344. ↑ "Le Griffe Biography". AllMusic. Consultado o 10 de marzo de 2015. 
  345. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Girl Biography". AllMusic. Consultado o 10 de marzo de 2015. 
  346. ↑ "Wrathchild Biography". AllMusic. Consultado o 10 de marzo 2015. 
  347. ↑ Bayer 2009, p. 155.
  348. ↑ Christe 2004, p. 36.
  349. ↑ Bayer 2009, pp. 110–122, 127–133.
  350. ↑ Weinstein 2000, p. 40.
  351. ↑ Bayer 2009, p. 25.
  352. ↑ Weinstein 2000, p. 37.
  353. ↑ Weinstein 2000, p. 39.
  354. ↑ 354,0 354,1 McIver, Joel (2010). The Bloody Reign of Slayer (2 ed.). Londres: Omnibus Press. pp. 20–21. ISBN 978-1-84938-386-8. 
  355. ↑ 355,0 355,1 McIver 2006, p. 19.
  356. ↑ Daniels 2010, p. 83.
  357. ↑ Bayer 2009, pp. 190–191.
  358. ↑ Dunn & McFadyen 2011, 42:53.
  359. ↑ Popoff, Martin (2014). The Big Book of Hair Metal: The Illustrated Oral History of Heavy Metal's Debauched Decade. Minneapolis: Voyageur Press. p. 38. ISBN 978-0-7603-4546-7. 
  360. ↑ Popoff 2005, pp. 74, 417.
  361. ↑ McIver 2006, pp. 18–22.
  362. ↑ Mustaine, Dave; Layden, Joe (2010). "Lars and Me, or What Am I Getting Myself Into?". Mustaine – A Heavy Metal Memoire. Nova York: Harper Collins. ISBN 978-0-06-199703-7. 
  363. ↑ Christe 2004, p. 88, 92–93,108–111, 132–135.
  364. ↑ Christe 2004, p. 136–139.
  365. ↑ Christe 2004, p. 106.
  366. ↑ McIver 2006, pp. 23–25.
  367. ↑ McIver 2006, pp. 23–25, 32.
  368. ↑ Tucker 2006, pp. 41–43.
  369. ↑ Glasper, Ian (2004). Burning Britain: The History of UK Punk 1980–1984. Londres: Cherry Red Books. p. 47. ISBN 978-1-901447-24-8. 
  370. ↑ Waksman 2009, p. 238.
  371. ↑ Monger, James Christopher. "Manowar Biography". AllMusic. Consultado o 19 de xullo de 2015. 
  372. ↑ Reesman, Bryan. "Virgin Steele Biography". AllMusic. Consultado o 19 de xullo de 2015. 
  373. ↑ 373,0 373,1 373,2 373,3 Christe 2004, p. 44.
  374. ↑ 374,0 374,1 Christe 2004, p. 50.
  375. ↑ 375,0 375,1 DeFeis, David. "Virgin Steele Official Biography". virgin-steele.com. Consultado o 9 de maio de 2015. 
  376. ↑ Barton, Geoff (1981). "Armed & Ready". Kerrang! (3): 12. 
  377. ↑ Rivadavia, Eduardo. "The Rods Biography". AllMusic. Consultado o 3 de maio de 2015. 
  378. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Hellion Biography". AllMusic. Consultado o 24 de xuño de 2015. 
  379. ↑ Miller, Paul (1986). "The Men from Ungol". Mega Metal Kerrang! (4): 18–19. 
  380. ↑ Hammonds, Steve (1983). "Exciter". Metal Forces (1): 33. 
  381. ↑ Bonutto, Dante (28 de xullo de 1983). "Male Orientated Rock". Kerrang! (47). Arquivado dende o orixinal o 04 de marzo de 2016. Consultado o 1 de maio de 2016. 
  382. ↑ Johnson, Howard (19 de maio de 1983). "Warning from Tokyo". Kerrang! (42): 24–26. 
  383. ↑ Christe 2004, p. 43.
  384. ↑ Norton, Justin M. (2010). "Grave Digger Interview". About.com. Arquivado dende o orixinal o 05 de abril de 2015. Consultado o 26 de abril de 2015. 
  385. ↑ Popoff 2005, p. 325.
  386. ↑ Simmons, Sylvie (1986). "'Lock Jaw". Mega Metal Kerrang! (4): 8–11. 
  387. ↑ "Decibel Hall of Fame – No. 74 -Mercyful Fate Melissa". Decibel (78): 48–54. 2011. Arquivado dende o orixinal o 17 de novembro de 2015. Consultado o 13 de maio e2014. 
  388. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Killer Biography". AllMusic. Consultado o 8 de maio de 2016. 
  389. ↑ Rivadavia, Eduardo. "Ostrogoth Biography". AllMusic. Consultado o 8 de maio de 2016. 
  390. ↑ "Picture Biography". Picture Official Website. Arquivado dende o orixinal o 17 de novembro de 2015. Consultado o 27 de marzo de 2016. 
  391. ↑ "Bodine Biography". Regular Rocker. Consultado o 26 de abril de 2015. 
  392. ↑ "Nicko McBrain Biography, Videos & Pictures". Drum Lessons. Arquivado dende o orixinal o 24 de marzo de 2015. Consultado o 26 de abril de 2015. 
  393. ↑ Stein, Lior (9 de abril de 2010). "Yves Campion (Nightmare) interview". Metal Express Radio. Arquivado dende o orixinal o 18 de xullo de 2011. Consultado o 20 de abril de 2010. 
  394. ↑ Fouce, Héctor; del Val, Feràn (2013). "From el Rollo to Heavy Metal". En Martinez, Sìlvia; Fouce, Héctor. Made in Spain: Studies in Popular Music. Nova York: Routledge. p. 128. ISBN 978-0-203-12703-2. 
  395. ↑ "Explosión Heavy en el Norte". Heavy Rock (en castelán) (10): 18–22. 1982. 
  396. ↑ Falckenbach, Alfie (2002). "Mausoleum: The story behind the legendary heavy metal label. Part I (1982–1986)". Music-Avenue. Arquivado dende o orixinal o 17 de xaneiro de 2011. Consultado o 22 de marzo de 2015. 
  397. ↑ "About Roadrunner Records". Roadrunner Records. Arquivado dende o orixinal o 10 de maio de 2016. Consultado o 10 de agosto de 2015. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=New_wave_of_British_heavy_metal&oldid=6912764»