Alexandre VI, papa
.jpg)
.svg){kind=small}
Alexandre VI, nado en Xàtiva (Reino de Valencia) o 1 de xaneiro de 1431 e finado en Roma (Estados Pontificios) o 18 de agosto de 1503, foi o papa n.º 214 da Igrexa católica entre 1492 e 1503. Nado Roderic de Borja i Borja, italianizado en Borgia, máis coñecido como papa Borgia.
Roderic Borja alcanzou o poder grazas ao nepotismo e mantívoo por el, conseguindo o seu ascenso dentro da xerarquía da Igrexa católica grazas á súa relación co papa Calisto III, de quen era sobriño. Esta relación familiar facilitoulle o acceso a Cardeal diácono e o desempeño de numerosos cargos de grande importancia dentro e fóra da Curia Romana, que lle permitiron facerse coas influencias políticas e o prestixio que, finalmente, o levaron ao solio pontificio en 1492. [1]
Unha vez elixido papa como Alexandre VI, desencadeou e involucrouse en decenas de situacións políticas, envolvido en intrigas e nas tormentosas e traizoeiras relacións entre os poderes internacionais. Buscou a través de alianzas políticas e conspiracións facer que a súa familia se consolidase dentro da nobreza italiana e acrecentar en toda posible ocasión o seu poderío, tarefa que emprendeu en conxunto cos seus fillos, Xoán, César, Lucrezia e Jofre, os cales serviron como instrumentos das súas maquinacións políticas.[2]
A través da guerra italiana de 1494-1498 e a guerra de Nápoles (1501-1504) enxeñouse para non só asegurar o seu poderío, senón para acrecentalo, valéndose das rivalidades entre as potencias da época e as tensións políticas entre as familias da aristocracia europea, conseguindo durante os 11 anos que durou o seu papado impulsarse ata a cima do poder na Península Itálica.[3]
Traxicamente, as mesmas intrigas e poderes que lle serviron para levar á Casa de Borgia á cima, aseguraron a súa destrución, pois todo o poder que os Borgia obtiveran, inclusive o éxito militar de César Borgia, xiraba en torno aos Estados Pontificios e polo tanto dependía da permanencia de Alexandre VI no poder, polo cal a vasta rede de condados, principados e territorios que os Borgia puxeran aos seus pés, sucumbiu ipso facto coa súa morte, selando o destino de César Borgia, quen morrería catro anos despois en 1507, e sepultando a era dos Borgia e a súa dinastía.[4]
Traxectoria
[editar | editar a fonte]
Orixe familiar
[editar | editar a fonte]A nobre estirpe dos Borja ou Borgia ten a súa orixe no Reino de Valencia, pertencente á Coroa de Aragón. Varios dos seus membros participaron na Conquista de Valencia, entre 1229 e 1245, asentándose alí desde entón.
En diante os Borja actuarían nas tres arestas da vida nobre durante a Idade Media, o militar, a política e o clero. Campo este último no que o seu primeiro membro destacado foi Alfonso de Borja, quen foi catedrático na Universidade de Lleida e diplomático da Coroa de Aragón, para logo converterse en cardeal e en 1455 ascender ao papado baixo o nome de Calisto III.
Co ascenso ao papado de Calisto III, o seu sobriño Rodrigo Llançol i Borja parte con el a Roma, onde se produce a adopción da grafía italiana pola que serían mundialmente coñecidos, pasando de «Borja» ao italianizado «Borgia».
Primeiros anos e carreira eclesiástica
[editar | editar a fonte]Fillo de Jofré Gil Llançol i Escrivà e de Isabel de Borja i Llançol, irmá de Alfonso de Borja, bispo de Valencia e sobriño do papa Calisto III.[5] Estudou na Universidade de Boloña.
O mozo Rodrigo recibiu todas as vantaxes típicas dunha familia da alta nobreza, iniciando os seus estudos en Valencia e culminándoos na Universidade de Boloña, tras decidir seguir ao seu tío a Roma, onde comezaría a súa brillante carreira eclesiástica.
Malia que o pontificado de Calisto III durou só tres anos, este tempo foi máis que suficiente para que o mozo Rodrigo fose ordenado e consagrado cardeal diácono de San Nicola in Carcere en 1456 e logo obtivese o título de cardeal diácono de Santa María en Vía Latexe en 1458. É nomeado vicechanceler de Roma en 1457 e logo é designado bispo de Valencia en 1458.[6] Recibiu a diocese de Albano en 1468.
Cando falece Calisto III, o cardeal Rodrigo Borgia, como era coñecido, alcanzara rapidamente unha serie de importantes méritos e dispoñía do prestixio e a influencia necesaria dentro da institución eclesiástica para asegurar a súa prevalecia dentro das altas esferas do poder na Curia romana.
Foi elixido Papa en 1492 exercendo o seu cargo durante 11 anos. O seu papado foi moi discutido polas súas manobras para favorecer os seus fillos.
Os catro papados
[editar | editar a fonte]Aínda que fora o seu tío Calisto III o artífice do ascenso de Rodrigo Borgia, xa para o momento da súa morte, este último non só se mantería dentro da institución eclesiástica, senón que continuaría acumulando máis cargos e méritos, mantendo o posto de vicechanceler da Igrexa Romana que o seu tío lle outorgou en 1458, durante os pontificados dos catro papas que lle sucederían antes de que o mesmo Rodrigo se convertese en Sumo Pontífice. Ademais acumulou numerosos cargos e títulos, consolidándose como alguén de considerable poder e influencia entre a xerarquía eclesiástica.
O seu desempeño como vicechanceler de Roma foi o punto de maior recoñecemento. Habilidoso e eficiente no ámbito administrativo, Borgia actúa brillantemente á fronte de tal oficio, conducindo con grande acerto os asuntos da chancelería romana durante os trinta e cinco anos que a exerceu. De feito, a súa lonxeva permanencia no posto débese precisamente á súa extraordinaria e innegable capacidade para exercelo, sendo isto algo recoñecido ata polo mesmo Giuliano Della Rovere, quen fora acérrimo rival de Borgia.
A súa temperá carreira, xunto coa progresiva acumulación de influencias e postos, permitiríanlle dispoñer da posición e das ferramentas para asegurarse unha sólida posición dentro do clero. De feito, máis que iso, xa para o momento un aínda novo Rodrigo Borgia, con só 27 anos, tiña claro que o seu obxectivo era sentar no «trono de San Pedro» e labraría en diante co obxectivo de lograr dita meta.
Pío II
[editar | editar a fonte]Para o ano de 1458, convócase a conclave ao falecer o papa Calisto III, e Rodrigo Borgia participa no mesmo e resulta elixido o cardeal Eneas Silvio Piccolomini, quen asume o papado co nome de Pío II.
O falecemento do seu tío non representou obstáculo algún para a carreira de Borgia, quen co ascenso de Pío II non só mantivo o seu posto como vicechanceler de Roma, senón que en 1463 alcanzaría o máximo rango cardinalicio, cando devandito papa elévao á posición de cardeal protodiácono.
Paulo II
[editar | editar a fonte]No ano de 1464, o papa Pío II falece e o conclave é convocado. Novamente participa no seu papel de cardeal da Igrexa católica, resultando elixido o cardeal presbítero de San Marcos, Pietro Barbo, quen asume a súa investidura baixo o nome de Paulo II.
Durante o seu papado, Borgia conseguirá ser nomeado bispo de Urgell e co príncipe de Andorra, ambas en 1466. Cara a finais do seu pontificado debeu ceder o seu posto como cardeal protodiácono e as dúas diaconías que viña exercendo desde o papado do seu tío Calisto III, Santa María en Vía Lata e San Nicola en Carcere, pero sen perder a dignidade cardinalicia.
Sisto IV
[editar | editar a fonte]Paulo II falece en 1471, convocándose a conclave. Unha vez máis Borgia participa no mesmo e resulta elixido Francesco della Rovere, quen asume o bispado de Roma co nome de Sisto IV.
Durante este pontificado, Borgia será nomeado cardeal-bispo de Albano e Porto-Santa Rufina en 1471 e 1476, respectivamente, para logo en 1484 alcanzar o título de decano do Colexio Cardinalicio.
Inocencio VIII
[editar | editar a fonte]A morte de Sisto IV, trouxo como consecuencia un novo conclave, no cal sairía electo Inocencio VIII, durante cuxo pontificado, Rodrigo Borgia mantería o decanato do Colexio Cardinalicio, ademais de ser designado bispo de Mallorca e o seu bispado de Valencia, que viña exercendo desde o papado de Calisto III, é elevado á dignidade de arquidiocese, sendo nomeado arcebispo de Valencia.
Elección
[editar | editar a fonte]- Artigo principal: Conclave de 1492.
A morte de Inocencio VIII o 25 de xullo de 1492, deixou vacante o trono de San Pedro e entre os vinte e tres cardeais que constituían o Colexio cardinalicio, só uns poucos eran os que podían considerarse merecedores dese privilexio: o milanés Ascanio Sforza, o napolitano Giuliano della Rovere, e o valenciano Rodrigo Borgia, [7] eran sen dúbida os catro máis sólidos candidatos a ser o novo papa, aínda que, ao non ser italiano, as posibilidades de Rodrigo Borgia eran escasas. [7] Para obter o pontificado, algún dos candidatos debía obter o voto de dous terzos do colexio de cardeais, é dicir, que sendo estes vinte e tres, o novo papa debía contar con polo menos dezaseis votos cardinalicios ao seu favor, para ser recoñecido como tal.
De todos os aspirantes, Rodrigo Borgia resulta gañador do pontificado, por unha escasa marxe na requirida maioría de dous terzos, asegurado polo seu propio voto, sendo proclamado papa na mañá do 11 de agosto de 1492, baixo o nome de Alexandre VI,[8] no medio de rumores e acusacións de simonía[8] e subornos para obter a coroa papal.
Aínda que infundadas, tales acusacións non resultarían improbables,[9] pero si carecen de evidencia de peso para avalialas, pois nunca houbo probas respecto diso. No entanto numerosos autores expresaron canto probable resultaría que, en efecto, varios cardeais fosen subornados ou recibisen pagos polos seus votos, sinalando continuamente como principal motivo que oito cardeais poderosos, a saber: Della Rovere, Piccolomini, Giovanni di Lourenzo de Medici, Carafa, da Costa, Basso, Zeno e Cybo, manteríanse firmes ata o final en contra de Borgia,[8] polo cal o último carecería do apoio necesario. Con todo, se se analiza a situación con coidado pódese albiscar que de ser así, entón Rodrigo Borgia, aínda que subornase a todos os restantes cardeais, igualmente non puidese gañar, pois só dispoñería de quince votos ao seu favor, un menos dos necesarios para gañar.
Máis plausible é que na súa elección fose decisivo o apoio do influente cardeal Ascanio Sforza, quen era un dos candidatos para o solio pontificio, pero que non gozaba do apoio maioritario do Colexio cardinalicio, polo cal, Sforza interesouse en conseguir o segundo posto máis importante dentro da xerarquía eclesiástica, o mesmo posto que ata entón Borgia estivera exercendo desde había décadas, a vicechancelería de Roma. Deste xeito, Ascanio Sforza daría o seu apoio a Rodrigo Borgia e, así, un dos catro candidatos saía do grupo de aspirantes, transferíndolle a Borgia os votos dos seus aliados, que foron os necesarios para a súa elección. Ademais, de depender do aspecto monetario, o gran rival de Rodrigo, della Rovere, que proviña dunha familia de máis poder e riqueza que a de Borgia, aseguraríase facilmente o solio pontificio por encima de calquera posible prezo que Borgia puidese pagar.[10]
Papado, o ascenso dos Borgia
[editar | editar a fonte]
A «lenda Negra dos Borgia» asegura que o ascenso ao trono papal de Rodrigo Borgia desencadeou desgusto xeral na poboación, algo que foi avalado por varios autores;[11]. No entanto, tal afirmación é infundada, tomando en conta que Roma era unha cidade en risco de ser conquistada mentres non houbese un papa designado, e ademais, aínda cando Rodrigo Borgia fose ambicioso, tamén era traballador e os seus labores como vicechanceler de Roma, granxearanlle o apoio e unha vasta popularidade entre os romanos. Doutra banda, para varios membros e familias dos círculos de poder en Italia, o ascenso dun papa español xerou certo desdén e puxo á familia Borgia na mira de moitos inimigos poderosos.
Agora que estaban no centro dos intereses na península, Alexandre VI tivo que actuar rápido. Debía asegurar a súa estabilidade política, e iniciou tales labores inmediatamente, empezando pola cidade de Roma. O novo papa, consciente da grave criminalidade na que Roma se estaba sumindo, procedeu a actuar: en cuestión de meses, ordenou investigacións, mandando castigar severamente aos delincuentes, para que servise o seu castigo como exemplo, sendo cada criminal enxuizado publicamente e as súas propiedades destruídas.
Co fin de reorganizar administrativamente a cidade de Roma, divide á mesma en catro distritos, cada un rexido por un plenipotenciario encargado da orde pública. Ademais, reservou os martes para dar audiencia a calquera súbdito que quixese expresarlle as súas queixas. A vigorosa administración de xustiza, a reorganización administrativa e a mellora das condicións de vida dos romanos, así como as continuas festividades que o novo papa se encargou de materializar, fixeron que o seu pontificado fose ben recibido nos seus inicios pola urbe.[12] Alexandre VI, tamén tomou cartas no asunto da expulsión dos xudeus de España, por medio do Edicto de Granada, emitido o 31 de marzo de 1492, co cal entre 50 000 a 200 000 xudeus foron expulsados de todos os territorios dominados polo Imperio Español. Isto ocasionou que moitos dos bens que os xudeus deixaron atrás na súa saída, fosen transferidos a dous receptores; uns a coroa española e outros, o Vaticano, que ademais, con Alexandre VI, como impulsor, permitiu o asentamento de múltiples familias xudías en Roma, a cambio de que estas pagasen anualmente un imposto especial pola súa permanencia. Deste xeito, o Vaticano pasou a percibir unha gran cantidade de ganancias adicionais.
O papa Alexandre VI, tamén atendeu o asunto do novo príncipe Diem, irmán do sultán de Constantinopla, a quen recibiu baixo a súa custodia a cambio do pago dunha cifra de 40 000 ducados anuais. Tal cuestión debíase a que Diem ao establecerse en Roma, afastábase dos perigos da súa terra natal, renunciando aos seus dereitos sucesorios en favor do seu irmán, quen gustoso accedeu ao trato. No entanto, Diem falecería en estrañas circunstancias pouco tempo despois e debido a que o seu irmán, desexaba asegurar o trono de Constantinopla, pagou ao papado a cifra de 400 000 ducados, pola súa morte, ademais de correr cos gastos funerarios. Era isto o que fixo que se levantasen sospeitas, achega da posibilidade de que os Borgia fosen responsables de tal acción, pois beneficiaría economicamente as finanzas do papado.
Do mesmo xeito, co obxectivo de fortalecer a posición da familia, Alexandre VI, decidiu rapidamente tomar disposicións. Nomeou o seu fillo Xoán, duque de Gandía, Confaloniero das Forzas Pontificias, co fin de asegurar o dominio militar de Roma. Ademais tomou accións para prometer á súa filla, Lucrecia Borgia, en matrimonio, nun conveniente enlace con Giovanni Sforza, duque de Passaro, co cal conseguía aliarse cunha das familias máis poderosas de Italia, os Sforza, asegurando unha alianza territorial que permitiría o absoluto control sobre a Italia central.
Outra das súas accións, para dar máis solidez ao seu papado, foi o aumento de tamaño do Colexio cardinalicio, ao que se sumarían un total de trece novos cardeais, todos aliados de Borgia e entre os cales atopábase o seu propio fillo, César Borgia, quen ata entón exercera como arcebispo de Valencia. Con iso, o total de cardeais elevábase a 36 persoas, dos cales, máis da metade éranlle fieis a el. Ademais, Alexandre VI, con esta manobra pretendía asegurar a súa sucesión no papado, probablemente aspirando a que o seu fillo César Borgia, algún día, fose electo por aquel grupo de cardeais leais, como novo papa
Primeira guerra de Nápoles
[editar | editar a fonte]- Artigo principal: Primeira guerra de Italia.
O Reino de Nápoles, frecuente campo de confrontación entre aragoneses e franceses, era fonte de conflitos para o papado e para toda Italia. Os Anjou aseñorarano noutro tempo, pero conquistado en 1442 por Afonso V o Magnánimo, co beneplácito do papa Uxío IV pasara a formar parte das posesións da Coroa de Aragón. Cedido en 1458 a Fernando I de Nápoles, fillo ilexítimo de Afonso V de Aragón, foi rexido por aquel ata a súa morte en xaneiro de 1494. A coroa pasaría por liña directa ao seu fillo Afonso II; no entanto, o rei de Francia Carlos VIII, aproveitando o momento sucesorio, aduciu uns remotos dereitos ao trono napolitano pola fenecida vía anxevina para reivindicar a súa ocupación. Para ese efecto, despachou un embaixador a Roma en solicitude da investidura do reino de Nápoles, atopándose coa negativa de Alexandre VI, quen comisionou o seu sobriño, o cardeal Xoán Borja, para que coroase a Afonso II. O monarca galo non dubidou entón en mobilizar os seus exércitos á conquista de Italia, como paso previo á liberación de Constantinopla dos turcos e posterior entrada triunfante en Xerusalén.
O francés irrompeu aclamado en Milán; saudárono como salvador nunha Florencia abandonada por Piero de Medici e enrudecida polo monxe Savonarola; esmagou con facilidade a escasa resistencia que lle opuxo a cidade de Luca e, sen apenas deterse na súa carreira cara ao sur, alcanzou Roma o último día do ano 1494. Houbo grande expectación sobre o que alí ocorrería; Carlos VIII manifestara a súa intención de depoñer a aquel papa que accedera ao solio Pontificio por simoníacos procedementos e que tan indignamente se comportaba. Alexandre VI, cautelosamente, refuxiouse no castelo de Sant'Angelo aínda que nunca perdeu a calma. Consciente de que non podía opoñerse ao francés pola forza adoptou ante el un talante de cordialidade e ata de aceptación. O conquistador deixouse á súa vez conquistar polos corteses xeitos do pontífice e acabou recoñecéndoo como papa lexítimo e expresándolle a súa filial obediencia. Tranquilizados os ánimos, o exército francés proseguiu a súa marcha cara a Nápoles onde entrou en febreiro de 1495. Afonso II abdicara no seu fillo Fernando e fuxira acolléndose á protección da coroa aragonesa. A ocupación de Nápoles polos franceses realizouse sen enfrontamento bélico.
Namentres, Alexandre VI iría maquinando o seu xogo. Apenas Carlos VIII traspasou os muros de Roma, o pontífice, aproveitando os receos que o fulgurante avance galo provocaba dentro e fóra de Italia, coa ligou na súa contra a Ferrara, Venecia, Mantua, a mesma Milán, máis o imperio de Maximiliano I e a dobre coroa hispánica (Isabel I de Castela e Fernando II de Aragón); todo iso, unido aos seus propios exércitos pontificios. Acurralado por todos, Carlos VIII non puido consolidar as súas conquistas e a duras penas logrou retornar a Francia, maltreito o seu exército. Para o papa tratouse dunha vitoria política sen paliativos.
Mentres que case toda Italia se unía contra os franceses, Florencia permanecía apartada da liga. Fanatizados os florentinos polas sólamas visionarias do monxe Girolamo Savonarola, botaran os Medicis dos seus dominios e crearan unha república partidaria de Carlos VIII, «salvador de Italia» segundo as figuracións místicas do exaltado monxe. Foi a actitude política de Savonarola, unida ao seu espírito reformista, o que alarmou a Alexandre VI. O desafiante Savonarola foi excomungado, sentenciado a morte e queimado vivo en maio de 1498 en Florencia.
Segunda guerra de Nápoles
[editar | editar a fonte]- Artigo principal: Guerra de Nápoles (1501-1504).
En Francia, á morte de Carlos VIII (1498), sucedeulle o seu primo, o duque de Orleáns, Lois XII, quen subscribiu con Fernando o Católico o tratado reservado de Granada (1500) polo que ambos se repartían o reino de Nápoles, aínda baixo o dominio de Frederico I. O papa estivo de acordo, vendo o beneficio que extraería desta partición. En xuño de 1501 depuxo ao monarca napolitano baixo a acusación de urdir un contubernio cos turcos en contra da cristiandade e permitiu que franceses e catalano-aragoneses emprendesen a conquista.[13] Xurdidas as primeiras diverxencias entre os coaligados, Alexandre evitou decantarse por un ou outro bando; a dúbida quedou despexada cando en 1503 Fernando de Andrade e Gonzalo Fernández de Córdoba, o Gran Capitán, derrotaban aos franceses nas batallas de Seminara, Cerignola e Garellano, inclinando a guerra ao lado aragonés; o papa prometeu a súa axuda unha vez fose tomada Gaeta,[14] pero morreu antes de que chegase a ocorrer.
Morte
[editar | editar a fonte]
O 6 de agosto de 1503 Alexandre Borgia e César Borgia celebraron un banquete na residencia campestre do cardeal Adriano da Corneto, en compañía doutros comensais. Varios días despois todos eles caeron gravemente enfermos; a mocidade de César permitiulle superar a enfermidade, pero o papa Alexandre faleceu aos 72 anos, o 18 de agosto.
A causa da súa morte é descoñecida; aínda que inmediatamente despois de producirse, difundíronse os rumores de que o falecemento fora producido pola inxestión dun veleno que César Borgia preparara para asasinar aos outros convidados, e que polo erro dun dos serventes foilles fornecido a eles mesmos; este feito foi dado por certo por varios historiadores contemporáneos entre os que se contaron Francesco Guicciardini[15] e Paolo Giovio;[16] posteriormente Juan de Mariana,[17][18] ou W. H. Prescott[19] estenderían a mesma teoría.
Outros autores poñen en dúbida este argumento, atribuíndo a morte do papa aos aires malsáns do verán na campiña italiana, onde naquelas datas a malaria facía estragos entre toda a poboación; Voltaire[20] e Ludwig von Pastor[21] son algúns dos que sosteñen esta liña.
Foi enterrado, xunto a Calisto III, na basílica de San Pedro. Cando o obelisco de Nerón foi trasladado ao centro da praza, destruíuse o monumento funerario e recolléronse os restos nunha urna que anos despois levou á igrexa de Santa María de Montserrat dos Españois.
As profecías de San Malaquías refírense a este papa como Bos albanus in portu ('O boi albano no porto'), cita que se interpretou polos feitos de que foi bispo-cardeal de Albano e Porto, e a que no escudo de armas da súa familia, os Borgia, aparece un boi.
As artes
[editar | editar a fonte].jpg)
Alexandre puxo a súa atención na defensa e embelecemento da "Cidade Eterna". No capítulo artístico, encargou a Bramante o proxecto para a construción dunha nova basílica de San Pedro (aínda que morrería pouco despois e o mérito levouno o seu sucesor, Xulio II) e mandou levantar o edificio principal da Universidade de Roma.
Converteu o Mausoleo de Adriano (actual castelo de Sant'Angelo) nunha fortaleza capaz de soportar calquera sitio. Coa fortificación da Torre Nona asegurou a cidade contra ataques navais. Merece ser chamado o fundador da Cidade Leonina, a que el transformou no barrio máis de moda en Roma. A súa magnífica Via Alessandrina, hoxe en día chamada Borgo Nuovo, continúa sendo ata hoxe a magna chegada a San Pedro. Baixo a súa dirección, Pinturicchio adornou o Appartimento Borgia no Palacio Apostólico, indicándolle o camiño ao seu inmortal discípulo, Rafael.
A súa memoria está asociada cos edificios que construíu, pero tamén cos que construíron reis e cardeais aos que el convenceu de facelo. Durante o seu papado Bramante deseñou, para os Reis Católicos Fernando e Isabel, esa xoia exquisita da arquitectura, o Templete de San Pietro in Montorio ou Tempietto, sobre o sitio coñecido tradicionalmente como o do martirio de san Pedro. E se non foi Bramante, certamente foi algún outro dos grandes arquitectos, igualmente atraído a Roma pola fama da liberalidade do papa, quen construíu para o cardeal Riario o magnífico palacio da Chancelería. En 1500, o embaixador do Emperador Maximiliano puxo a primeira pedra da fermosa igrexa nacional dos alemáns, Santa Maria dell' Anima. Para non quedar atrás, o cardeal francés, Briconnet, erixiu a Santa Trinità dei Monti, e os españois Santa Maria dei Monserrato. A Alexandre debémoslle os fermosos teitos de Santa Maria Maggiore, en cuxa decoración foi utilizado, segundo a tradición, o primeiro ouro levado de América por Cristovo Colón.
Aínda que se di que nunca presumiu de grandes coñecementos, sempre apoiou as artes e a ciencia. Sendo aínda cardeal escribira dous tratados sobre asuntos canónicos e unha defensa da fe cristiá. Reconstruíu a Universidade Romana e realizou xenerosas contribucións para o mantemento dos profesores. Sempre se rodeou de persoas moi cultas e sentía unha predilección especial polos xuristas. O seu gusto polas representacións teatrais fomentou o desenvolvemento do drama. Gozaba moito das cerimonias papais, ás que engadía graza e dignidade coa súa figura maxestosa. Gustáballe escoitar aos bos predicadores e admiraba a boa música. Cabe destacar tamén que o papa Alexandre VI foi un grande admirador de Pinturicchio, un artista pouco recoñecido pola sociedade italiana e que foi un dos artistas favoritos de Alexandre VI.[22]
Política
[editar | editar a fonte]Unha das primeiras cuestións que abordou o papa Alexandre foi a repartición das terras do Novo Mundo entre as dúas potencias que optaban ao seu descubrimento, colonización e dominio: Castela e Portugal. Nas Bulas Alexandrinas de 1493 (as dúas Inter cœtera, Eximiœ devotionis e Dudum siquidem), previas ao Tratado de Tordesillas (1494), fíxase o meridiano divisorio das zonas de influencia castelá e portuguesa a cen leguas dos Azores e Cabo Verde.
O ascenso de Alexandre VI ao solio papal marcou un punto clave na política italiana e internacional, sendo el mesmo o comezo de toda unha nova etapa en canto ao balance do poder en Europa.
Esta claro que a máis grande ambición de Alexandre VI era lograr que a súa familia dominase toda Italia, o cal aspiraba a lograr mediante as alianzas e convenientes ligazóns da súa familia coas máis poderosas dinastías italianas, usando tales vínculos, en conxunto co poder do papado, para conseguir a submisión de toda a península.
Alexandre VI, ademais, en parte polas súas orixes valencianas, tomou á Coroa de Aragón como o seu máis poderoso aliado, ao beneficiala no proceso de distribución de terras do novo mundo, ademais de outorgar aos reis españois o título de Reies Católicos e tamén apoiar no ámbito internacional a tal imperio. Esta acción, beneficioulle amplamente, pois en diante, a Coroa Española, foi moi achegada ao seu papado, ademais de darlle o aval internacional que quería. Con todo, permaneceu aparentemente neutral con respecto ao Reino de Nápoles, posto que devandito territorio era reclamado tanto pola Coroa Española como pola Coroa Francesa, así pois, xogou no ámbito internacional coas aspiracións de ambas as potencias, de acordo ás circunstancias.
O seu achegamento a España, non lle impediu aproximarse á órbita da segunda gran potencia da época, Francia, con quen tivo algúns rozamentos iniciais durante a primeira guerra italiana (1494-1498), pero grazas ás súas dotes diplomáticas foi quen de dominar a situación e en diante o seu achegamento co país galo, sería de grande axuda nos seus plans.
A pesar de tanto traxín político, sempre atopou momento para as accións que permitisen á súa familia consolidarse como unha das máis poderosas de Italia. As ferramentas que utilizou para estes mesteres foron, en ocasións, os seus propios fillos, aos que inculcou unha conciencia de clase demasiado elevada e cruel, deixándolles claro que o principal ante todo era a familia.
Naturalmente, para tales obxectivos, Borgia dedicouse a tecer unha rede de armazóns e coalicións, impulsando o matrimonio da súa filla Lucrecia Borgia con Giovanni Sforza, logo con Alfonso de Aragón e finalmente con Alfonso d'Este, asegurando a súa aliñación con tres das máis poderosas familias de Europa, Sforza, Aragón e d'Este. En conxunto con tales ligazóns, asegurouse ademais de consolidar o poder da familia Borgia sobre os Estados Pontificios, logrando sometelos ao dominio persoal ou do seu fillo César Borgia, ou da Santa Sé.
Beneficiou ao seu fillo, César Borgia, tamén no seu plan de instaurar na Romaña, un principado independente da Santa Sé e de calquera outro estado, a fin de aumentar aínda máis o poder da dinastía Borgia en Italia.
Descendencia
[editar | editar a fonte]Tivo tres fillos de nai descoñecida e quizais de máis dunha: Pedro Luís, nado cara a 1468 en Roma, primeiro duque de Gandía, Jerónima, nacida cara a 1470, recoñecida como filla e xenerosamente dotada ao contraer matrimonio con Gian Andrea Cesarini, nobre romano, e Isabella Borja, casada con Pietro Matuzi, oficial da curia.
Con Vannozza Cattanei:
- Juan, duque de Gandía (1474?1497), casado con María Enríquez de Lúa, con quen procreó a Xoán II, segundo duque de Gandía, á súa vez, pai de Francisco de Borja, terceiro xeral dos xesuítas.
- César (1475?1507), casado con Carlota de Albret, con quen tivo unha filla lexítima chamada Luisa.
- Lucrecia (1480?1519), casada, por esta orde, con Giovanni Sforza (señor de Pésaro), Alfonso de Aragón, príncipe de Salerno e duque de Bisceglie, e Alfonso d'Este (príncipe de Ferrara). Dos últimos dous matrimonios tivo Lucrecia descendencia lexítima; no primeiro matrimonio foi nai de Rodrigo, Duque de Bisceglie, e no segundo, de Hércules II e Hipólito II. É a través do seu segundo matrimonio que Lucrecia e o seu pai Alexandre VI teñen descendencia en moitas das actuais familias reais europeas.
- Godofredo Borgia (ou Jofré Borja) (1481?1516), casado con Sancha de Aragón e Gazela, irmá de Alfonso de Aragón, esposo de Lucrecia, ambos os fillos do rei Afonso II de Nápoles.
Sendo cardeal tivo relacións íntimas con Giulia Farnese, casada con Orsino Orsini, pero non está acreditado que fose pai da súa filla, Laura Orsini, á que, ao contrario do que fixo cos seus restantes fillos, non deu trato especial. Sendo xa papa tivo outros dous fillos de nai descoñecida: Juan de Borja, duque de Nepi, lexitimado en 1501 primeiro como fillo de César Borja, e Rodrigo de Borja, nado cara a 1503, abade de Ciciano dei Nola tras ser dispensado de ilexitimidade por León X que o dicía «de romano pontifice genitus et soluta» (nado de romano pontífice e de muller non casada).[23]
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Hibbert 2008.
- ↑ Puzo 2001.
- ↑ Puzo 2001, p. 4.
- ↑ Maquiavelo 2004, p. Capítulo VII.
- ↑ Artaud de Montor 1911, p. 190.
- ↑ Miranda, Salvador. "The Cardinals of the Holy Roman Church". cardinals.fiu.edu (en inglés). Consultado o 2021-01-29.
- ↑ 7,0 7,1 Puzo 2001, p. 11.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Pastor 1924, pp. 275-278, vol. III.
- ↑ (Raynaldus, Ann. eccl. ad an. 1492, n. 26)
- ↑ Puzo 2001, p. 20.
- ↑ Guicciardini 1818.
- ↑ Laughlin, James F. "Papa Alejandro VI". La enclopedia Católica. Arquivado dende o orixinal o 14 de abril de 2012. Consultado o 26 de outubro de 2012.
- ↑ Zurita 2005, p. Libro IV, Cap. XLIII.
- ↑ Zurita 2005, p. Libro V, Cap. XXXVIII.
- ↑ Guicciardini 1818, p. 23, Libro VI,.
- ↑ Paolo Giovio Vita di Consalvo Fernando di Cordova, detto Il Gran Capitano, incluida en las Crónicas del Gran Capitán, páxs. 524-525.
- ↑ Juan de Mariana: Historia general de España (1592), p. 114.
- ↑ Zurita 2005, p. Libro V, Cap. XLII.
- ↑ William Hickling Prescott: History of the Reign of Ferdinand and Isabella, the Catholic, of Spain (1838), vol. III, p. 177.
- ↑ L´essai sur les moeurs et l´esprit des nations, cap. CXI.
- ↑ Ludwig von Pastor: The history of the popes (1891), vol. VI, 131-136.
- ↑ Laughlin, James F. "Papa Alejandro VI". La enclopedia Católica. Arquivado dende o orixinal o 14 de abril de 2012. Consultado o 26 de outubro de 2012.
- ↑ Batllori 1999, pp. 48-54.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Artaud de Montor, Alexis François (1911). The lives and times of the popes. Vol. 4. Nova York: Catholic Publication Society of America. OCLC 56264676.
- Guicciardini, Francesco (1818). Delle Istorie d’Italia. Libro VI. Florencia: Niccolò Conti.
- Hibbert, Christopher (2008). The Borgias and their enemies: 1431-1519 (en inglés). Orlando: Harcourt, Inc. ISBN 978-0-15-101033-2. (require rexistro (?)).
- Maquiavelo, Nicolás (2004). El príncipe. Edición electrónica. La Editorial Virtual. Arquivado dende o orixinal o 16 de outubro de 2012. Consultado o 13 de abril de 2016.
- Pastor, Ludwig von (1924). Historia de los Papas desde fines de la Edad Media (Geschichte der Päpste seit dem Ausgang des Mittelalters) (en alemán). Vol. I y III. Herder. OCLC 643582155.
- Puzo, Mario (2001). Los Borgia. Barcelona: Planeta. 8408040677.
- Zurita, Jerónimo (2005). Historia del rey Don Fernando el Católico. De las empresas y ligas de Italia. Edición electrónica de José Javier Iso (coordinador). Zaragoza: Institución «Fernando el Católico».
Outros artigos
[editar | editar a fonte]Ligazóns externas
[editar | editar a fonte] |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Alexandre VI, papa  |
- Catholic Hierarchy
- Institut Internacional d'Estudis Borgians Arquivado 25 de abril de 2014 en Wayback Machine. (en catalán, italiano e inglés)
- El cardenal Rodrigo de Borja mecenas de Francesco Pagano y Paolo da San Leocadio
- Alejandro VI Papa - Enciclopedia Católica
- Interés actual de los Borgia: el mecenazgo de Alejandro VI
- Alejandro VI y la Colegiata de Xàtiva
- Alejandro VI (1431-1503) - Ajustament de Xàtiva
- Diario Borja - Borgia Tres séculos de Historia día a día
| Control de autoridades |
|
|---|
