Lingua luiseña

Luiseño; Chamꞌteela
Falado en:	Estados Unidos de América
Rexións:	Sur de California
Total de falantes:	~40 (2000)
Familia:	Uto-azteca; Uto-azteca do norte; Tákica; Cupana; Luiseño
Escrita:	alfabeto latino
Códigos de lingua
ISO 639-1:	--
ISO 639-2:	---
ISO 639-3:	lui
Mapa
	; A lingua luiseña (sinalada en gris no sur).
Status
	; O luiseño está clasificado como en perigo crítico polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO

O luiseño é unha lingua uto-azteca de California falada polo pobo luiseño, un pobo indíxena que no momento do primeiro contacto cos europeos no século XVI habitaba na área costeira do sur de California, dende o Condado dos Ánxeles até o Condado de San Diego, California. O pobo foi chamado "luiseño", debido á súa proximidade coa Misión San Luis Rey de Francia.

A lingua está moi ameazada, mais conta cun activo proxecto de revitalización lingüística,^[2] co apoio de lingüistas da Universidade de California en Riverside.^[3] A tribo Pechanga ofrece clases para nenos, e en 2013, "a tribo ... comezou a financiar unha clase de posgrao en luiseño na Universidade Estatal de California, San Bernardino, un dos poucos cursos universitarios de linguas indíxenas con créditos do país".^[4] En 2012, creouse un videoxogo en luiseño para a Nintendo DS orientado a ensinar a lingua aos mozos.^[5]^[6]

O dialecto juaneño, falado polo pobo acjachemen, está extinto.

Notas

↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.
↑ *Marisa Agha (2012-03-18). "Language preservation helps American Indian students stick with college". The Sacramento Bee. Arquivado dende o orixinal o 2012-03-21. Consultado o 2012-08-08.
↑ "Preserving the Luiseno Indian Language: The California Report". The California Report, californiareport.org. Consultado o 8 de maio de 2010.
↑ Olson, David (2013-02-15). "TRIBES: Campaign to save Native American languages". Press-Enterprise, PE.com. Arquivado dende o orixinal o 18 de febreiro de 2013. Consultado o 2013-02-23.
↑ Deborah Sullivan Brennan (2012-09-01). "Video games teach traditional tongue". North County Times (Escondido, California). Arquivado dende o orixinal o 2012-08-07. Consultado o 2012-10-21.
↑ "Video Games Make Learning Fun". SpokenFirst, Falmouth Institute. Consultado o 2012-10-21.

Chung, Sandra (1974). Remarks on Pablo Tac's La lingua degli Indi Luiseños. International Journal of American Linguistics 40. pp. 292–307. doi:10.1086/465326.
Clifford, Christian (2017). Meet Pablo Tac: Indian from the Far Shores of California. CreateSpace.
Hyde, Villiana Calac; Elliot, Eric (1994). Yumáyk Yumáyk: Long Ago. University of California Press.
Hyde, Villiana (1971). An Introduction to the Luiseño Language. Malki Museum Press.
Kroeber, A. L.; Grace, George William (1960). The Sparkman Grammar of Luiseño. Berkeley: UC Berkeley Press.
Tagliavini, Carlo (1926). La lingua degli Indi Luisenos. Bologna: Cooperativa Tipografica Azzoguidi.
Sparkman, Philip Stedman (1908). The culture of the Luiseño Indians. The University Press. Consultado o 24 de agosto de 2012.