Saltar ao contido

Portal:Gales

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Null
Mapa de Gales Benvido ó Portal de Gales!
Croeso i wiciborth Cymru!

Portal de Gales

Gales (Galés: Cymru; IPA pronunciado: /ˈkəmrɨ/, “Camri aproximadamente”) é unha das catro nacións constitutivas do Reino Unido, situada nunha península ao suroeste da illa de Gran Bretaña e limitada polos condados ingleses de Cheshire, Shropshire, Herefordshire e de Gloucestershire ao leste, a canle de Bristol (Môr Hafren) ao sur, o canal de San Xurxo (Sianel San Siôr) ao suroeste, e o mar irlandés (Môr Iwerddon) ao oeste e ao norte, e tamén polo esteiro do río Dee (Afon Dyfrdwy) no nordeste. En total cobre unha área de 20 720 km de norte a sur e duns 96 km de leste a oeste. Na actualidade (2005) conta cunha poboación de case tres millóns de habitantes e as cidades máis poboadas son Cardiff, capital de Gales con 300 000 habitantes, e Swansea con 190 000.

O ascetismo monástico galés, un sistema lexislativo secular altamente desenvolvido (Cyfraith Hywel) e unha tradición literaria distintiva ilustran un sentido forte da identidade cultural, que emerxeu nos galeses despois da retirada romana de Gran Bretaña no século V. Dos principais principados e reinos que existían en Gales, Gwynedd conservou a independencia ata o século XIII, cando foi conquistado tamén por Inglaterra. Porén, a anexión e a abolición formais da lei galesa non ocorreron ata o século XVI. O País de Gales (con todas as rexións unidas baixo un goberno) nunca foi un estado soberano, aínda que un número de principados rivais seguían sendo independentes ata a conquista inglesa. A partir do século XIX o País de Gales converteuse nunha das rexións máis industralizadas da época, provendo ao imperio británico e ás súas colonias extensas cantidades de carbón e de aceiro. O sector do servizo alcanzou só recentemente á industria como principal sector na economía de Gales. A pesar dun PIB máis baixo que o doutras rexións da Gran Bretaña, o diferencial entre o nivel de vida no País de Gales con outras partes de Gran Bretaña, non é excesivamente pronunciado. A partir do século XX ten lugar un renacemento da conciencia nacional galesa (xunto cun cambio de tendencia no descenso da lingua galesa).

Artigo destacado

editar

O independentismo galés (en galés: Annibyniaeth i Gymru) é un movemento político independentista cuxo obxectivo é que Gales abandone o Reino Unido para converterse nun estado soberano e independente. Gales foi conquistado militarmente por Eduardo I de Inglaterra durante o século XIII, e foi integrado no Reino de Inglaterra polos actos das Leis en Gales 1535-1542.

O movemento independentista galés moderno xurdiu a mediados do século XIX. No século XXI, os partidos políticos Plaid Cymru, Propel, Gwlad e o Partido Verde de Gales apoian a independencia galesa, ao igual que a campaña civil non partidista YesCymru.

Lugar de interese

editar

Powys é unha autoridade unitaria de Gales (Reino Unido), e tamén un condado preservado. Foi establecido pola división administrativa o 1 de abril de 1974. Foi formado polos antigos condados de Montgomeryshire e Radnorshire, engadido á maioría do condado de Brecknockshire e un pouco do antigo Denbighshire. As súas fronteiras correspóndense aproximadamentre coas do reino de Powys medieval. É o único condado preservado que non se dividiu en 1994, e tamén o máis grande no país.

Como condado preservado, limita ao norte con Clwyd, ao noroeste con Gwynedd, ao oeste con Dyfed, ao suroeste con Glamorgan do Oeste, ao sur con Mid Glamorgan e ao sueste con Gwent. Coas novas áreas principais, ten fronteiras ao norte con Wrexham County Borough e Denbighshire, ao noroeste con Gwynedd , ao oeste con Ceredigion e Carmarthenshire, ao sur con Neath-Port Talbot, Merthyr Tydfil, Caerphilly e Blaenau Gwent, e ao sueste con Monmouthshire. Limita tamén cos condados ingleses de Shropshire e Herefordshire.

A capital de Powys é Llandrindod Wells, pero a súa localidade máis grande é Y Drenewidd (Newtown). A poboación en Powys foi estimada en 2010 como 131.000. A densidade de 25 por quilómetro cadro é a máis pequena en Gales. O 30,1% de Powys pode falar, escribir ou ler o idioma galés.

Artigos de calidade (0)

Artigos bos (0)

Imaxe destacada

editar

Un mitin de Plaid Cymru en Machynlleth en 1949, onde comezou a campaña a prol do Parlamento de Gales.
Vexa o artigo Senedd.


...Arquivo
Biografía destacada

editar

Michael Daniel Jones nado en Llanuwchllyn, Merioneth (condado de Gwynedd) o 2 de marzo de 1822 e finado en Bala (Gwynedd) o 2 de decembro de 1898 foi un ministro congregacionalista galés e director dun colexio teolóxico, pero é lembrado especialmente como fundador do asentamento galés na Patagonia coñecido como Y Wladfa e como un dos pais do nacionalismo galés moderno.

Despois de adestrarse para o ministerio no Presbyterian College de Carmarthen e despois no Highbury College de Londres, pasou uns dezaoito meses en Cincinnati, Ohio, onde foi ordenado para o ministerio cristián. Regresou a Gales e en 1850 foi nomeado ministro en Bwlchnewydd e Gibeon en Carmarthenshire, antes de suceder ao seu pai como director do Bala Independent College en 1855.

O seu nome está intimamente ligado ao intento de establecer un asentamento galés na Patagonia, Arxentina, na década de 1860 onde o galés sería a lingua de relixión, goberno, comercio e educación. O 150 aniversario (28 de xullo de 1865) deste asentamento galés-arxentino en Rawson, Chubut celebrouse en 2015.

En 1889, Jones converteuse en membro do primeiro Consello do Condado de Merionethshire, aínda que tiña unha maioría de só oito votos sobre o seu opoñente conservador.

Jones é recoñecido como o primeiro en defender unha solución política para defender a identidade galesa e, polo tanto, é visto como un dos precursores máis significativos do nacionalismo galés.

Sabías que...?

editar

Disco solar Banc Ty'nddôl.


...Arquivo
Portais relacionados
Wikimedia Commons
Wikimedia Commons

en Commons

Wiktionary
Wiktionary

no Galizionario